محلی برای آتش مقدس: رازهای آتشکده آذرجو

آتشکده آذرجو

آتشکده آذرجو، در این مقاله از ، یکی از برجسته‌ترین چهارطاقی‌های ساسانی در فارس واقع در دارابگرد معرفی می‌شود. این سازه تاریخی با پلان مربعی و ویژگی‌های معماری بی‌نظیر خود اهمیت تاریخی و فرهنگی بسیار دارد. با این حال، وضعیت فعلی آتشکده آذرجو نگران‌کننده است و نیاز به حفظ و بازسازی دارد.

تاریخچه آتشکده آذرجو

تاریخچه آتشکده آذرجو 

روایت شده زرتشت به یستاف شاه دستور داد تا آتش مقدس جمشید را بیابد و به دارابگرد ببرد. آنجا یک آتشکده ساخت و آتش مقدس را در آن نگه داشت. از سال ۳۳۲ هجری قمری، نام این مکان به آتشکده آذرجو تغییر یافت.

همچنین باید توجه داشته باشیم که در تاریخ ایران، هیچ شاهی به نام یستاف یا یستاسف وجود ندارد. مسعودی در مروج الذهب و معادن الجواهر اشتباهاً به نام "یستاسف" اشاره کرده است که منظور او به احتمال زیاد "گشتاسپ" (Gushtasb) است. این موضوع نشان می‌دهد که او به نام‌ها و شخصیت‌های متفاوت در متون خود اشاره کرده است.

عکس آتشکده آذرجو

آتشکده آذرجو

آتشکده آذرجو یکی از بناهای تاریخی شهر داراب واقع در فاصله ۱۰ کیلومتری غرب شهر دارابگرد است. این آتشکده به شکل چهارتاقی با یک گنبد گرد ساخته شده و متاسفانه سقف اصلی آن در وضعیت ویرانی قرار دارد. نام "آذرجو" به معنای شهری از آتش انتخاب شده و این آتشکده در مقابل کوهی به نام "حفر سیاه" و چشمه‌ای طبیعی به نام "اغلان‌قز" به معنی "دختر و پسر" است واقع شده است. آتشکده آذرجو در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۵۶۰۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.

ویژگیهای آتشکده آذرجو

نامگذاری این آتشکده به نام آذرجو به دلیل وجود آتش (که به آن آذر می‌گویند) در داخل بنا و وجود یک رود روان کناری از آن (که به آن جو می‌گویند) انجام شده است. از رود کناری این آتشکده و استخری که در نزدیکی آن وجود داشت، اثری باقی نمانده است.

معماری آتشکده آذرجو

معماری آتشکده آذرجو 

این اثر، که یک چهارتاقی از دوران ساسانی باقی‌مانده است، همانند بسیاری از چهارتاقی‌های دوران ساسانی، دارای پلان مربعی است. ساختار تاریخی این آتشکده از سنگ لاشه‌سنگ با استفاده از ملاط گچ دست‌کوب ساخته شده است. بدنه داخلی این اثر از لایه‌های گچی به عرض 5 سانتیمتر تشکیل شده است. چهارتاقی‌ها عمدتاً مصارف مذهبی داشته‌اند و آتشکده‌ها نیز به عنوان مکان‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.در کنار آن دو حلقه چاه سنگی در دل کوه تراشیده‌اند که از آن‌ها به عنوان مخزن اب برای دو آسیاب که در زیر ان قرار دارد استقاده می‌شده‌ است.

آتشکده آذرجو به عنوان یک نماد از معماری زادبومی ایرانی بسیار ارزشمند است. باید به اهمیت آتشکده‌ها در تاریخ و فرهنگ ایرانی توجه کنیم، امیدواریم که این سازه‌ها نیز مانند سایر ساختمان‌های تاریخی بازسازی و حفظ شوند. مصالح به کار رفته در این سازه از سنگ و گچ بوده و نمای آن با آجرهایی مربع‌شکل تزیین شده‌است. این چهارطاقی در سده گذشته دارای گنبد بوده که امروزه به درون آن فرو ریخته‌است. سقف گنبدی‌شکل آتشکده آجری بوده و با بلندایی نزدیک ۱۲ متر بر بالای سکوی مربع شکلی از سنگ و گچ برپا شده بوده‌است. سقف گنبدی بنا از نظر معماری حایز اهمیت بوده و جزو نخستین گنبدهای ایرانی به‌شمار می‌رفته‌است.

دسترسی آتشكده آذرجو

آدرس : فارس- ۱۰كیلومتری غرب داراب ، آتشكده آذرجو

سوالات متداول درباره آتشکده آذرجو

 آتشکده آذرجو کجا واقع شده است؟

آتشکده آذرجو در دهکده دارابگرد واقع در فاصله ۱۰ کیلومتری غرب شهر دارابگرد در استان فارس قرار دارد.

 چرا آتشکده آذرجو مهم است؟

آتشکده آذرجو به عنوان یکی از برجسته‌ترین چهارطاقی‌های ساسانی در منطقه فارس از اهمیت تاریخی و معماری بالایی برخوردار بوده و به عنوان مرکز آیین‌های مذهبی و مکان زندگی مردم این منطقه به کار می‌رفته‌است.

علت نام گذاری آتشکده آذرجو چیست؟ 

 به دلیل وجود آتش (که به آن آذر می‌گویند) در این بنا و رود (جوی) روان پرآب در کنار این سازه تاریخی نام‌گذاری شده است. واژهٔ "آذر" به آتش و "جو" به معنی رود یا جریان آب اشاره دارد.  

چه اقداماتی برای حفظ و بازسازی آتشکده آذرجو لازم است؟

برای حفظ و بازسازی آتشکده آذرجو، اقدامات فوری و دقیقی برای مرمت و بازسازی این بنا باید صورت گیرد. این اقدامات شامل تعمیر و ترمیم دیوارها، بازسازی گنبد، و تقویت ساختار کلی آتشکده می‌شود. همچنین، نیاز به تأمین منابع مالی و مدیریت موثر برای حفظ این بناست.

آیا آتشکده آذرجو در حال حاضر مورد بازدید قرار می‌گیرد؟

با توجه به عدم وجود مسیر و جاده‌ای مناسب به این منطقه، تعداد بازدیدکنندگان آتشکده آذرجو کم بوده و آتشکده به طور ناشناخته‌ای باقی مانده‌است. این بنا در وضعیت تبدیل به تلی از خاک قرار دارد و از آسیب‌های جدی رنج می‌برد.

سخن پایانی مقاله ی آتشکده آذرجو

در پایان این مقاله، آتشکده آذرجو به عنوان یک نماد ارزشمند از تاریخ و معماری ایران باستان معرفی شد. این بنا با ویژگی‌های معماری چشمگیر خود نشان دهنده غنی‌ترین زمینه‌های مذهبی و تاریخی فرهنگ ایرانی است. با این حال، متأسفانه، آتشکده آذرجو در وضعیتی ناگوار به ویرانی و تخریب نزدیک است. امیدواریم که این مقاله به دلیلی نه تنها اطلاعاتی درباره این بنا ارائه داده باشد بلکه نقشی در حفظ و بازسازی آن ایفا کند تا این نماد ارزشمند از تاریخ ایران برای نسل‌های آینده حفظ شود و به عنوان ثروتی فرهنگی بی‌قیاس به یادگار بماند.

  گرد آوری:بخش گردشگری