گزارش عملکرد پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال 1401 منتشر شد: احراز هویت در فضای مجازی در دستور کار قرار گرفت

تدوین پیش‌نویس طرح تحول و برنامه ملی هویت فضای مجازی یکی از پروژه‌هایی است که پژوهشگاه به سفارش وزارت ارتباطات روی آن کار می‌کند.

پژوهشگاه ارتباطات در گزارش سالانه خود از اجرای 83 پروژه تحقیقاتی در سال 1401 خبر داد. 184 آزمون نیز در پژوهشکده‌های این نهاد انجام شده است. تدوین پیش‌نویس طرح تحول و برنامه ملی هویت فضای مجازی یکی از پروژه‌هایی است که به سفارش وزارت ارتباطات، پژوهشگاه روی آن کار می‌کند. الزامی‌شدن احراز هویت در فضای مجازی، زنگ خطری برای حریم خصوصی است.

گزارش عملکرد پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در راستای تحقق اهداف پژوهشی و زیرساختی وزارت ارتباطات منتشر شد. این گزارش شامل عملکرد معاونت پژوهش و توسعه ارتباطات علمی، تشریح پروژه‌های پژوهشکده‌ها و مراکز، کارگاه‌ها و سمینارهای برگزارشده و درنهایت مقالات و انتشارات علمی و پژوهشی می‌شود.

این پژوهشگاه با سابقه‌ترین نهاد پژوهشی در حوزه فاوا و مشاور مادر تخصصی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در توسعه فناوری‌های نوین، گفتمان‌سازی و فرهنگ‌سازی برای ترویج آن است.

در سند چشم‌انداز 20‌ساله و برنامه‌های توسعه پنج‌ساله، مأموریت‌هایی برای پژوهشگاه در نظر گرفته شده. مشارکت فعال در طراحی و اجرای طرح‌های زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی کشور، گفتمان‌سازی و بهره‌برداری از بدنه نخبگانی و مدیریتی داخلی و بین‌المللی، مشاوره پژوهشی و اجرایی در شناسایی و حل مسائل بخش و صنعت، راهبری تجاری‌سازی فناوری و توسعه دانش‌بنیان، ترویج دانش، ارتقا و توسعه مهارت‌های تخصصی و مدیریتی و چابک‌سازی فرایندهای داخلی و توانمندسازی نیروی انسانی، ازجمله این مأموریت‌هاست.

بر پایه مأموریت‌های یاد‌شده، سبد فعالیت‌های پژوهشی پژوهشگاه ارتباطات در سال 1401 چیده شد که شامل توسعه آموزش و مهارت تخصصی، توسعه آزمایشگاه‌های مرجع، مشاوره تخصصی در حوزه فاوا، حمایت از بومی‌سازی و طراحی شبکه ملی اطلاعات بود.

اجرای 83 پروژه تحقیقاتی

در سال 1401، این نهاد 83 پروژه تحقیقاتی را در دست انجام داشت که 35 مورد آن در همین سال پایان یافته است. اجرای 48 پروژه باقی‌مانده در طول سال‌های آتی ادامه خواهد داشت.

با توجه به اهمیت توسعه زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی شبکه پهن‌باند در کشور، در سال 1401 تعداد 53 پروژه با موضوعات مرتبط با شبکه در پژوهشگاه انجام شده که 64 درصد کل پروژه‌های این سال را به خود اختصاص داده است.

بنابر اعلام پژوهشگاه ارتباطات، از مجموع 83 پروژه سال جاری، 16 پروژه درآمدی و 30 پروژه به‌صورت داخلی تأمین مالی شده‌اند. الباقی نیز پروژه‌های ابلاغی بوده‌اند.

پژوهشگاه در راستای تحقق رسالت تأمین نیازهای پژوهشی و مشاوره‌ای وزارت و سازمان‌های تابعه و سایر بخش‌ها و نهادها، انجام 56 پروژه را عهده‌دار شده است. سازمان فناوری اطلاعات ایران، رگولاتوری، سازمان فضایی ایران، مرکز تحقیق و توسعه همراه اول و شرکت ارتباطات زیرساخت ازجمله این نهادها هستند.

حرکت به‌سمت احراز هویت در فضای مجازی

بخش دیگر گزارش پژوهشگاه ارتباطات به پروژه‌های پژوهشکده‌ها و مراکز زیرمجموعه اختصاص دارد.

تدوین پیش‌نویس طرح تحول و برنامه ملی هویت فضای مجازی با اعتبار دو میلیارد تومان از سوی پژوهشکده امنیت ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شده است و خردادماه سال آینده به پایان خواهد رسید. هدف از این پروژه افزایش شفافیت و کاهش گمنامی در فضای مجازی است تا افراد در استفاده از این فضا، احراز هویت شوند. کارفرمای این پروژه وزارت ارتباطات است و اجرایی‌شدن این طرح می‌تواند حریم خصوصی افراد را با چالشی جدی روبه‌رو کند.

پایش و راهبری طرح ابررایانه سیمرغ و انجام مطالعات تحقیقاتی جهت توسعه آن یکی از پروژه‌های پژوهشکده فناوری اطلاعات است که از اواسط سال 1399 آغاز و خردادماه سال جاری به پایان رسید. اعتبار در نظر گرفته شده برای این پروژه توسعه‌ای بالغ بر یک میلیارد و 820 میلیون تومان است.

همچنین پروژه پژوهش، طراحی و پیاده‌سازی ابررایانه سیمرغ با ظرفیت 180 ترافلاپس از تیرماه سال 99 آغاز و در اردیبهشت‌ماه 1401 پایان یافت. اعتبار این پروژه نیز 42 میلیارد تومان اعلام شده است.

مطالعه وضع موجود و تدوین الزامات توسعه خدمات جویشگر بومی در شبکه ملی اطلاعات با اعتبار 154 میلیون تومان از پروژه‌های قابل‌تأمل پژوهشکده فناوری اطلاعات است. این پروژه که اجرای آن چهار ماه زمان برد، در راستای بررسی وضع موجود خدمات جستجوی داخلی، ویژگی‌های جویشگرهای موفق دنیا و ارائه شاخص‌ها و راهکارهای ارزیابی این ویژگی‌ها بود. این درحالی است که خردادماه سال گذشته یکی از پُرسروصداترین موتورهای جستجوی ایرانی، یعنی «یوز» به کار خود پایان داد.

طراحی و پیاده‌سازی نمونه اولیه سیستم اعتبارسنجی ادعاها در فضای مجازی با اعتبار 200 میلیون تومان، از بهمن‌ماه سال 1400 کلید خورد و تیرماه امسال به پایان رسید. طی این پروژه، سیستم عملیاتی حاوی زیرسیستم رصد اکانت‌های توییتر و ذخیره‌سازی پست‌های کانال‌های هدف جهت پردازش‌های آتی، زیرسیستم تشخیص ادعا در پست‌های توییتری و زیرسیستم تشخیص موضوع پست حاوی ادعا و کامنت‌های ذیل آن تهیه شد.

ارزیابی پلتفرم‌های داخلی سروش پلاس، آیگپ، ایتا، بله، نوا، ندا، پژواک، کسبینو، آدواگرام و امید از دیگر پروژه‌های این پژوهشگاه بود که به سفارش رگولاتوری انجام شد. 72 گزارش فنی مجزا، 175 نامه تبادل‌شده و 40 گزارش کنترل و پیشرفت پروژه پس از انجام این ارزیابی به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ارسال شد.

این نهاد همچنین طی 6 ماه ابتدایی امسال، پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی را به درخواست سازمان تنظیم مقررات، ارزیابی امنیتی کرده است. هدف از این پروژه افزایش اعتماد به 6 پیام‌رسان داخلی بوده که طی آن آسیب‌پذیری‌های کلیدی تعیین و گزارشی برای رفع آن‌ها ارائه شده است. جزئیات دقیق‌تری در این زمینه بیان نشده.

پژوهش و تدوین طرح مرجع زیرساخت اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات با اعتبار 5 میلیارد تومان، ارتقا و توسعه آزمایشگاه ارتباطات ماهواره‌ای تا باند Q و V با اعتبار 45 میلیارد تومان، تدوین نظام‌نامه بومی‌سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات با اعتبار یک میلیارد تومان، طراحی گذرگاه ایمن داخلی و به روزرسانی گذرگاه ایمن مرزی با اعتبار سه میلیارد تومان، طراحی نظام ملی توسعه و پشتیبانی از ظرفیت انسانی متخصص امنیت با اعتبار 1.2 میلیارد تومان و تدوین چهارچوب استانداردهای ملی حوزه هوش مصنوعی با اعتبار 2.5 میلیارد تومان ازجمله پروژه‌های انجام‌شده از سوی پژوهشکده‌های این نهاد است.

درآمد سه میلیارد تومانی آزمایشگاه‌ها

یکی از برنامه‌های بلندمدت این نهاد، توسعه شبکه آزمایشگاهی حوزه ICT در کشور و نقش‌آفرینی به‌عنوان هاب آزمایشگاه‌های این حوزه در کشور است. بدین منظور پژوهشگاه در سال 1401، ضمن تمرکز بر تقویت و توسعه بیش از 10 آزمایشگاه خود در حوزه‌های فناوری ارتباطات، اطلاعات، امنیت و هوش مصنوعی، اقداماتی را انجام داده است.

توسعه و ارتقای آزمایشگاه‌های تخصصی و مرجع برای ارائه سرویس به شرکت‌های دانش‌بنیان و اصلاح آیین‌نامه و فرایندهای ارائه خدمات آزمایشگاهی ازجمله این اقدامات است.

بنابر این گزارش، 184 آزمون در پژوهشگاه انجام شده که درمجموع 2 میلیارد و 800 میلیون تومان برای این مرکز درآمدزایی داشته است.

6 آزمون در زمینه ارزیابی پیام‌رسان توسط آزمایشگاه‌های پژوهشکده فناوری اطلاعات انجام شده که درآمدی 570 میلیون تومانی برای پژوهشگاه داشته است.

نسخه کامل کارنامه عملکرد پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال 1401 را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.