آیا خرید محتوای الکترونیکی منطقی است؟

این سوال شاید کمی در نگاه اول عجیب و پیچیده باشد. اول از همه عبارت «محتوای الکترونیکی» است که باعث می‌شود نتوانیم با این سوال ارتباط برقرار کنیم. نکته جالب اینجاست که احتمالا اگر بدانید محتوای الکترونیکی چیست، برای شما پرداخت هزینه در ازای آن ممکن است غیر منطقی باشد. برای همین در این یادداشت تصمیم گرفتیم در مورد موضوع محتوای الکترونیکی و خرید آن صحبت کنیم.

محتوای الکترونیکی چیست؟

محتوای الکترونیکی مفهوم گسترده و عامی است. از مطالب و ویدیوهای داخل شبکه‌های اجتماعی گرفته تا مقاله‌های سایت‌های الکترونیکی و فیلم‌ها و سریال‌ها، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و موبایلی و کتاب‌های الکترونیکی و صوتی همگی محتوای الکترونیکی هستند. محتواهای الکترونیکی وجود فیزیکی ندارند و راه دسترسی ما به آن‌ها فقط اینترنت است. این روزها زندگی هر کدام از ما بیشتر از قبل به این گونه از محتواها گره خورده است.

خرید کتاب تئوری انتخاب

چگونه محتوای الکترونیکی ارزش‌گذاری می‌شود؟

ارزش‌گذاری روی محتواهای الکترونیکی کار چندان راحتی نیست. وقتی کالایی قیزیکی تهیه می‌کنیم، پولی که ما پرداخت می‌کنیم، ضریبی از قیمت مواد اولیه و دستمزد تولید کننده و دستمزد واسطه است. برای همه‌ی ما موضوعی پذیرفته شده است که هنگام خرید کتاب چاپی، مبلغی را پردخت کنیم. چون برایمان کاغذ و جوهر و صفحه آرایی و هزینه کتابفروشی و ... پذیرفته شده است. یا مثلا کمتر کسی است که برایش پرداخت پول برای تماشای یک فیلم در سینما پذیرفتنی نباشد. اما وقتی پای محتوای الکترونیکی بیاید وسط، سخت است که ارزش واقعی کالا را تعیین کنیم. به خصوصی در شرایط ما که سال‌ها فیلم و سریال و نرم‌افزارهای گران‌قیمت غیر ایرانی را به صورت رایگان دانلود کردیم و برای استفاده از آن‌ها به مشکلی هم بر نخوردیم. اما واقعیت این است که در دنیا روند فروش محتوای الکترونیکی از قبل هم بیشتر شده است. حتی مدل‌های درآمدی غیر مستقیمی هم طرحی شده‌اند که طرفداران بسیاری دارد.

برای مثال بخشی از خبرگزاری‌های معتبر غیر ایرانی برای استفاده از مطالب وبسایتشان نیاز است مبلغی را به عنوان هزینه اشتراک پرداخت کنیم. نمونه‌ی خوب و مثال‌زدنی این روش وبسایت «اکونومیست» است. دلیل این کار هم مستقل ماندن خبرگزاری و تامین هزینه‌های تهیه خبر و .. است. در مورد نرم‌افزارهای رایانه‌ای باید بگوییم برای مثال نرم‌افزار فوتوشاپ ماهانه ۲۰ دلار برای استفاده از کاربرانش دریافت می‌کند. هزینه اشتراک سایت پخش فیلم و سریال نتفلیکس ماهانه ۹ دلار برای سرویس پایه و ۱۸ دلار برای سرویس ویژه است.

در واقع هر چقدر برای تولید آن محتوای الکترونیکی زمان و انرژی بیشتری گذاشته شود، صاحب امتیاز اثر نیاز دارد ارزش بیشتری بر روی خدمات و کالا الکترونیکیش بگذارد. این هزینه به چرخه‌ی تولید محتوای باکیفیت کمک می‌کند و باعث می‌شود روز به روز محتوای بهتری تولید شود.

پس چرا سرویس‌هایی مانند اینستاگرام برای خدماتشان پولی دریافت نمی‌کنند؟

 یکی از مقایسه‌های اشتباهی که انجام می‌شود این است که سایتی مثل نتفلیکس را با اینستاگرام مقایسه کنیم و بگوییم چرا اینستاگرام پول نمی‌گیرد ولی نتفلیکس پول می‌گیرد! اول از همه اینکه اینستاگرام بستری برای تولید محتوا توسط کاربران است. در واقع هر کدام از ما پست و استوری‌های خودمان را تهیه می‌کنیم و در این فضا به اشتراک می‌گذاریم. پس اینستاگرام برای تولید محتوای الکترونیکی کاری نمی‌کند و درنتیجه هزینه‌ای هم ندارد. اما در عوض نتفلیکس همیشه تهیه کننده و سرمایه‌گذار سریال‌های معروف و نسبتا پرهزینه است.

پس اینستاگرام از کجا هزینه‌هایش را تامین می‌کند؟ اینستاگرام با اینکه از ما به عنوان کاربر عادی پولی دریافت نمی‌کند، اما یکی از پول‌سازترین پلت‌فرم‌ها در جهان است. اولین منبع درآمدی اینستاگرام اطلاعات ماست. اطلاعات ما به اینستاگرام و مالکش فیس بوک کمک می‌کند تبلیغات هدفمندتری داشته باشد. این تبلیغات هدفمند را ممکن است ما در ایران نبینیم، اما در کشورهای دیگر کاملا مشهود است و هم برای اینستاگرام و هم برای کسب‌و کارهای طرف قراردادش سودآورد است. روش تامین درآمد دیگر اینستاگرام هم فروش قابلیت‌های بیزینسی خاص مثل فروشگاه به اکانت‌های کسب و کاری است. که البته این موضوع هم در ایران نمی‌توانیم ببینیم. اما وجود دارد.

خلاصه این یادداشت این است که پرداخت پول بابت محتواهای الکترونیکی کاری مرسوم در دنیاست و سال‌هاست که بخشی از سبد خرید ماهانه خانواده‌ها را به خودشان اختصاص می‌دهند. در کشور ما هم در سال‌های اخیر در این زمینه پلت‌فرم‌های مختلفی روی کار آمده اند. در ادامه پلت‌فرم طاقچه را معرفی می‌کنیم.

طاقچه؛ بستری برای خرید و مطالعه کتاب‌ها

طاقچه سایتی برای خرید کتاب‌های الکترونیکی و صوتی است. هزینه‌ای که شما پرداخت می‌کنید بسته به نوع قرارداد، بین ناشر و طاقچه تقسیم می‌شود. ناشر کتاب‌ها به عنوان صاحب امتیاز اثر قیمت و ارزش کتاب‌ها را تعیین می‌کنند. معمولا آن‌ها عددی بین ۳۰ تا ۷۰ درصد نسخه چاپی را برای کتاب‌های الکترونیکی در نظر می‌گیرند. ممکن است عدد ۷۰ درصد برای شما کمی عجیب باشد، اما واقعیت این است که وقتی کتابی را می‌خرید معمولا کمتر از ۲۰ درصد هزینه شما بابت کاغذ و چاپ است. بخش مهمی از هزینه چاپ یک کتاب بابت نگارش یا ترجمه اثر و تامین هزینه‌های دفتری نشر است. پس طبیعی است که قیمت یک کتاب الکترونیکی ۷۰ درصد نسخه چاپی باشد. به علاوه اینکه خود فرایند تولید نسخه الکترونیکی کتاب ها (منظورمان فرمت epubاست و نه فرمت pdf) در کشور ما گران‌تر از کشورهای دیگر است. چرا که ما دیرتر وارد فرایند الکترونیکی سازی کتاب‌ها شده‌ایم و خیلی از کتاب‌ها نسخه‌ی قابل تبدیلی ندارند. برای همین نیاز به طی کردن فرایند پیچیده‌تری است.

کتاب‌های طاقچه شامل چه کتاب‌هایی است؟

هدف طاقچه این ست که تقریبا همه‌ی کتاب‌های به زبان فارسی را داشته باشد. هر چند که الکترونیکی کردن همه ی کتاب‌هایی که در ایران و به زبان فارسی وجود دارد، کار تقریبا نشدنی و سختی است. اما در حال حاضر تقریبا بخش قابل توجهی از کتاب های جدید و یا معروف عمومی(حوزه‌های غیردانشگاهی) مانند جز از کل، صد سال تنهایی، جنایت و مکافات، بیشعوری، ملت عشق و ... وجود دارند. در بخش کتاب‌های درسی و دانشگاهی هم کتاب‌های مختلفی از ناشران معتبر مانند دانشگاه علامه طباطبایی و پیام نور وجود دارد.