خطرات عطسه؛ از روده بیرون زده تا نای پاره شده

بدن ما به خوبی برای عطسه سازگار شده است بنابراین، احتمالا نیازی نیست که نگران آسیب دیدگی ناشی از عطسه باشید، زیرا بسیاری از آسیب‌ها صرفا در شرایط بسیار نادری رخ می‌دهند.

فرارو: اگر بخواهید نوع تصادفی را تصور کنید که باعث می‌شود روده یک فرد از بدن او منفجر شود ممکن است نوعی چاقو خوردن یا یک سانحه رانندگی وحشتناک را تصور کنید. احتمالا هرگز تصور نمی‌کنید که چیزی معمولی و بی ضرر مانند عطسه باعث این نوع آسیب وحشتناک شود، اما این دقیقا همان چیزی است که اوایل ماه جاری  برای مردی از فلوریدا اتفاق افتاد.

به نقل از کانورسیشن، این مرد به تازگی عمل جراحی شکم انجام داده بود و از انقباض زخم رنج می‌برد جایی که جای زخم جراحی او به درستی بهبود نمی‌یافت. مرد هنگام خوردن صبحانه ابتدا عطسه کرد و سپس سرفه کردن اش آغاز شد. او متوجه درد و احساس خیس شدن در قسمت پایین شکم خود شد. او متوجه شد که چندین حلقه از روده اش از طریق زخم بهبود نیافته اش ترکیده است. آن مرد برای عمل جراحی اورژانسی به بیمارستان منتقل شد و روده هایش به شکم اش بازگردانده شد.

عطسه به طور معمول یک سازوکار محافظتی محسوب می‌شود که عوامل بالقوه مضر مانند گرد و غبار، باکتری‌ها و ویروس‌ها را از سیستم تنفسی ما خارج می‌کند. این فرآیند توسط به اصطلاح "مرکز عطسه" در بصل النخاع مغز (که بر عملکرد‌های خودمختار از جمله تنفس نظارت می‌کند) کنترل می‌شود و با وجود مواد تحریک کننده در پوشش بینی و راه‌های هوایی فعال می‌شود و تکانه‌ها را به مرکز می‌فرستند.

هنگام عطسه چشم ها، گلو و دهان شما بسته می‌شود در حالی که ماهیچه‌های قفسه سینه تان منقبض می‌شوند. ریه‌های شما فشرده می‌شود و هوا از سیستم تنفسی شما خارج می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود که پاسخ داده شده با سرعتی چشمگیر در برخی موارد تا ۱۵.۹ ثانیه از سیستم خارج شود. با این وجود، علیرغم مزایای یک عطسه خوب گاهی اوقات  خطر آسیب دیدگی بیش‌تر از آن چیزی است که بسیاری ممکن است تصور کنند. برای مثال، عطسه شدید می‌تواند باعث فتق ریه از طریق عضلات بین دنده‌ای بین دنده‌ها معمولا در نقطه ضعف شود. این وضعیت معمولا نتیجه چاقی مفرط، بیماری مزمن انسدادی ریه، دیابت یا استعمال دخانیات است. مواردی نیز وجود دارد که عطسه باعث پاره شدن بافت‌های ظریف ریه می‌شود. این وضعیت زمانی  رخ می‌دهد که هوای با فشار بالاتر در عمق ریه‌ها به فضای بین قفسه سینه و ریه خارج می‌شود و باعث می‌شود که این هوا ریه را در یک یا هر دو طرف قفسه سینه فشرده کند. ریه‌ها تنها چیزی نیستند که می‌توانند پاره شوند.

گزارش‌هایی مبنی بر پاره شدن پوشش ظریف مغز بر اثر عطسه وجود دارد که منجر به خونریزی زیر عنکبوتیه یا خونریزی ساب آراکنوئید (نوعی سکته مغزی) در ناحیه بین غشای عنکبوتیه و نرم شامه اطراف مغز می‌شود که در صورت عدم تشخیص و درمان فوری می‌تواند کُشنده باشد.

حتی اگر آن پوشش ظریف دچار پارگی نشود عطسه کماکان می‌تواند بر مغز تاثیر بگذارد. در این باره مواردی مبنی بر ضعف در یک طرف بدن یا اختلالات بینایی به دنبال عطسه کردن گزارش شده اند. عطسه فشار خون را افزایش می‌دهد که می‌تواند باعث وارد شدن آسیب‌های جدی دیگر به رگ‌های خونی شود. مواردی از تشریح آئورت ناشی از عطسه وجود دارد که در آن نیروی عطسه لایه‌های آئورت (شریان اصلی که خون اکسیژن دار را به اطراف بدن حمل می‌کند) پاره شده و سبب می‌شود خون بین لایه‌ها بترکد. اگر در این باره درمان صورت نگیرد احتمال ۵۰ درصدی وقوع مرگ و میر ظرف مدت ۴۸ ساعت پس از وقوع آن وضعیت وجود دارد.

علیرغم آن که آسیب وارد شدن به کمر هنگام عطسه کردن موردی بسیار رایج است این تنها آسیب اسکلتی – عضلانی نیست که می‌تواند رخ دهد. گزارش‌هایی از شکستگی استخوان‌های اطراف چشم در افرادی که عطسه کرده اند وجود دارد. این نوع شکستگی معمولا بر اثر ضربه‌های ناشی از نیروی بلانت* اغلب از طریق گلف، تنیس یا بیس بال به چشم ایجاد می‌شود.

هم چنین، در شرایط نادر عطسه می‌تواند باعث بروز شکستگی استخوان‌های گوش شود. استخوان‌های کوچک گوش ممکن است به دنبال عطسه شکسته شوند که می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود. هم چنین، احتمال جابجایی ایمپلنت‌های دندانی بر اثر عطسه شدید وجود دارد. افزایش فشار ناشی از عطسه می‌تواند باعث خروج مایعات از بدن به ویژه ادرار از مثانه شود. این مورد معمولا در افرادی که عضلات کف لگن ضعیفی دارند دیده می‌شود که  معمولا ناشی از بارداری، زایمان، چاقی، یائسگی و ضربه فیزیکی یا آسیب عصبی است.

علیرغم تمام آسیب‌های ناشی از عطسه آن را نگه ندارید

علیرغم تمام صدمات احتمالی که یک عطسه می‌تواند ایجاد کند این احتمال وجود دارد که فکر کنید بهتر است آن را نگه دارید. این تصوری اشتباه است چرا که حتی نگهداشتن عطسه نیز بی خطر نیست. مردی اسکاتلندی در سال ۲۰۲۳ میلادی با بسته نگهداشتن دهان و نگهداشتن بینی خود عطسه کرد. این کار منجر به پاره شدن نای آن فرد شد. با بستن راه تنفسی توسط آن مرد فشار ایجاد شده توسط عطسه داخل سیستم تنفسی ایجاد شد فشاری که گاهی اوقات می‌تواند تا ۲۰ برابر فشاری باشد که معمولا در سیستم تنفسی مشاهده می‌شود. با این وجود، این انرژی باید جایی برود بنابراین معمولا توسط بافت‌ها جذب می‌شود.

برخی دیگر استخوان‌های صورت خود را شکسته و عطسه می‌کنند که در نتیجه آن حنجره (به مثابه جعبه صدای بدن) آسیب دیده و بافت‌های قفسه سینه شان که از ریه‌ها محافظت می‌کند پاره می‌شود.

در این میان خوشبختانه یک آسیب وجود دارد که عطسه نمی‌تواند باعث بروز آن شود. آیا تاکنون به شما گفته شده که اگر با چشمان باز عطسه کنید باعث بیرون زدن آن می‌شود؟ این بدان خاطر است که چشمان شما توسط ماهیچه‌ها و عصبی که آن را در جای خود ثابت می‌کند در جای خود نگه داشته می‌شوند. ناگفته نماند که راه‌های هوایی در سیستم تنفسی ما هیچ ارتباطی با کره چشم یا حدقه چشم شما ندارند.

بدن ما به خوبی برای عطسه سازگار شده است بنابراین، احتمالا نیازی نیست که نگران آسیب دیدگی ناشی از عطسه باشید، زیرا بسیاری از آسیب‌ها صرفا در شرایط بسیار نادری رخ می‌دهند. اگرچه اگر مانند افرادی، چون دونا گریفیث (که رکورد طولانی‌ترین عطسه ثبت شده با به طول انجامیدن به مدت ۹۷۶ روز را از آن خود کرد) یا یی یانگ (که رکورد بلندترین صدای عطسه ثبت شده با ۱۷۶ دسی بل معادل صدای پرواز یک موشک را شکست) هستید ممکن است در معرض خطر بیش تری برای آسیب دیدن ناشی از عطسه کردن قرار داشته باشید!

*به آسیب فیزیکی به بخشی از بدن اشاره دارد که می‌تواند بر اثر سانحه یا ضربات فیزیکی بدون ایجاد بریدگی یا جراحت در پوست ایجاد شده باشد.