انتشار ناگهانی عکس‌های دوره قاجار فرصتی بی‌بدیل برای محققینی است که هنوز در مورد دوره قاجار تصمیم قاعی نگرفتند
برترین‌ها: به تازگی درزِ ۷۴ آلبوم از آرشیو کاخ گلستان خبرساز شده. ابعاد مختلف این تصاویر به حدی جالب است که حتی برای مردم معمولی هم هنوز عادی نشده‌اند. بعید است در تمام روزهای گذشته در شبکه‌های اجتماعی مخصوصا اینستاگرام و توئیتر حضور داشته باشید و چند عکس جدید از این آلبوم ها را ندیده باشید. البته تعداد عکس‌های لو رفته هم انقدر زیاد است که جستجو در آن‌ها حالا حالاها تمام نخواهد شد.
قاجاریه که تقریبا کل قرن نوزدهم میلادی را در ایران پوشش می‌دهد و تا دو دهه ابتدای قرن بیستم هم به طول می‌انجامد از مناقشه برانگیزترین دوره‌های تاریخی کشور ماست. از طرفی با روی کار آمدن پهلوی به این سلسله خاتمه داده شد و همیشه مورخان معاصر از دوره قاجاری به عنوان دوره‌ای از رخوت تاریخی یاد می کنند و از آن سمت هستند مورخانی که همه ماجرای ترور ناصرالدین‌شاه و انقلاب مشروطه و کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ را در یک نقشه جهانی برای بی‌ثباتی اولیه در ایران آرام قرن نوزدهم و تبدیل آن به یک دژ فرهنگ غربی تفسیر می‌کنند. این داستان و این مناقشه همچنان ادامه دارد. برای همین انتشار ناگهانی این عکس‌ها فرصتی بی‌بدیل برای محققینی است که هنوز در مورد دوره قاجار تصمیم قاعی نگرفتند.
تصاویر منتشر شده از آلبوم منسوب به کاخ گلستان خبر از یک فاجعه سراسری در دوران قاجاریه می‌دهند. انگار تاریخ، شوخی تلخی با ایرانی‌ها کرده. فقر و بیماری دو نکته بزرگی‌ست که در تصاویر به شکل عجیبی موج می‌زند. در دوره قاجاریه ایران بیش‌ازپیش در باتلاق فقر فرو رفت و جامعه ایرانی به‌طور وحشتناکی فقیر شد. فقر سراسری دامان مردم را گرفته بود. کشاورزان سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری و بهبود بازدهی در اختیار نداشتند و این سبب رها شدن زمین و ترک کار آنان می‌شد.
در خلال حدود ۳۲۰۰ تصویر پخش شده (که بسیاری غیرقابل انتشار است) شاید بحث‌برانگیزترین نکته مربوط به قاب شوخی زشت عده‌ای جوان با پیرمرد بیچاره باشد.
در این میان، سیر تحولات تاریخی معاصر و پس از دوره قاجار برای کاربران جالب بوده. اینکه انگار این سلسله در میان تاریخ باشکوه این سرزمین تا حدودی شبیه به دست‌اندازی نابهنگام و تلخ جلوه می‌کند.
کاربری به نام کارآگاه می‌نویسد: این عکس‌های کاخ گلستان، تصاویر مجلسی و شیک قاجار است! عکس‌های قحطی ۱۲۹۶ (دست‌پخت احمدشاه) و از آن مغفول‌تر، قحطی ۱۲۴۹ (شاه‌کار ناصرالدین‌شاه) را هم منتشر می‌کنند؟
دومی ۲۵ تا ۴۰ درصد ایرانیان را می‌کشد! اولی حتی آمار ندارد. سفرنامه یک افغان که به زیارت می‌رفته می‌گوید: آن‌قدر در شهرها جنازه رها شده که بوی تعفن نمی‌گذارد وارد شهر شوید… سگ‌ها، گربه‌ها و انسان‌ها از اجساد تغذیه می‌کنند… (نقل به مضمون) می‌خواهید بدانید از نظر روانی چه ملتی هستیم؟ تاریخ ننگین قاجار را بخوانید! تاریخ تحقیر توسط روس و انگلیس.
تا وقتی آقامحمدخان بود وضعیت خوب بود ولی امان از دست فتحعلی! وی در مدت ۳۷ سال سلطنتش ۲۵ سال با امپراتوری روسیه در حال جنگ بود و ۲ بار شکست خورد و ۲ عهدنامه گلستان و ترکمانچای را امضاء کرد و در مجموع در این دو عهدنامه حدود ۲۵۰ هزار کیلومترمربع از سرزمین ایران جدا شد. به مجموع مناطق جدا شده طی این دو عهدنامه، هفده شهر قفقاز یا هفده ولایت قفقازی ایران می‌گویند».
حکومت قاجاریه با عهدنامه گلستان، ترکمانچای، ارزروم، آخال و… حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار کیلومترمربع از خاک ایران را از دست داد، ازجمله اراضی ۱۰ کشور مستقل فعلی در آسیای میانه و حوزه قفقاز به همراه افغانستان و بخش‌های بزرگی از بلوچستان و کردستان».
عاقبت کار هم اینکه ۹ آبان سال ۱۳۰۴ شمسی مجلس شورای ملی با تصویب ماده واحده‌ای انقراض سلطنت قاجاریه را اعلام کرد و حکومتی که حدود ۱۳۰ سال برقرار بود و حدود دوسوم سرزمین‌هایش را از دست داد به تاریخ پیوست.
پنجاه سال بعد از دوره قاجار، ظهور برخی المان‌های مدرنیزاسیون نظیر جاده‌های آسفالت، راه‌آهن سراسری، بیمارستان و دانشگاه شاید مهم‌ترین اتفاقاتی باشند که طی نیم قرن نخست قرن بیستم اتفاق افتاده باشند.
در این میان کاربری نوشته: "برخی معتقدند که بعدِ قاجار هم اگر نبود، نهایتا مردم چند سال دیرتر با موارد بهداشتی مدرن مثل حمام آشنا می‌شدند. تازه اگر به دانشگاه و خط آهن و ثبت احوال و بیمارستان و این حرف‌ها باشه، پاکستان ۶۰ ۷۰ سال زودتر همه این‌ها رو داشته. قابل توجه اونایی که می‌گن اگه فلانی نبود ما می‌شدیم پاکستان. علاوه بر اینکه کلیتی به نام ایران رو نباید محدود به عکس کنید."
اما شاید نتوان کتمان کرد که ایران دوره قاجار در میان برخی از مشکلات اساسی دست و پا می‌زد. چیزی که بعدتر در این سرزمین به گواه تاریخ رخ داد، تقریبا مطابق با استانداردهای زندگی یک شهروند قرن بیستمی بود.
حمید: چه خوشمون بیاد چه نیاد ایران امروز رو مدیون آغامحمدخان هستیم. آغامحمدخان تو شرایطی ایران رو یکپارچه کرد که بیشتر از سی حکومت خودمختار تشکیل شده بود. اما ای کاش حکومت قاجار بعد از آغامحمدخان تموم می‌شد...
مهندس امیر: جواب سوال از صد فرسخی معلومه! تاریخ زیاد بخونید. تاریخ همیشه بی‌طرفانه‌ترین قضاوت‌ها رو داشته.
سرو: ببین قاجار چی بوده که الان خدا رو شکر می‌کنیم.
و مسعود: نظرات این پرسش برای من نشون‌دهنده‌ی اینه که کسی کتابی درمورد اون زمان نخونده. هرچی بوده قضاوت براساس تاریخی‌ست که حکومت‌های بعد از قاجار درمورد اونا نوشتن. البته خاکستری دیدن هم برای مردم ما سخته. همه‌چیز در نظر ایشان یا سفیده یا سیاه.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها