بررسی صداهای ریوی؛ تشخیص بیماری‌ها از طریق سمع ریه

تشخیص بیماری های ریوی با بررسی صداهای ریوی

 

در این مقاله از   به بررسی صداهای ریوی می‌پردازیم و به شما خواهیم گفت که این صداها چگونه می‌توانند در تشخیص بیماری‌های تنفسی مفید باشند. 

رال و رونکای، صداهای ریوی هستند که با گوشی پزشکی قابل شنیدن هستند. رونکای به عنوان صداهای قل‌قل یا جوشیدن توصیف می‌شود، در حالی که رال به صورت صداهای تق‌تق توصیف می‌گردد. این صداها زمانی اتفاق می‌افتند که هوا به دلیل آسم، ذات‌الریه، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یا سایر مشکلات تنفسی از میان مایعات انباشته شده در مجاری تنفسی عبور کند. ویژگی‌های صداهای ریوی، از جمله زیر و بم آن‌ها و اینکه در هنگام دم یا بازدم شنیده شوند، می‌توانند سرنخ‌هایی در مورد علت زمینه‌ای ارائه دهند.

 

این مقاله به بررسی علل رال و رونکای، تفاوت‌های آن‌ها و چگونگی تشخیص و درمان آن‌ها می‌پردازد.

 

استفاده از گوشی پزشکی برای شنیدن صداهای ریوی

 

رونکای چیست؟

رونکای (معادل انگلیسی Rhonchi) گاهی اوقات به عنوان " خس خس صدادار" توصیف میشود (به این معنی که شبیه نفس کشیدن با خس خس سینه به نظر می رسد). این صداها با صدای تنفسی مداوم و زیر مشخص می شوند که شبیه خرخر کردن یا قل قل کردن هستند. رونکاها در هنگام بازدم (هنگام بازدم) شنیده می شوند و با سرفه به طور موقت برطرف می شوند.

 

رونکا ناشی از انسداد (مسدود شدن) مجاری هوایی بزرگتر ریه توسط مایع، مخاط یا سایر ترشحات است. این مجاری هوایی بزرگتر که به نام برونش و برونشیول شناخته می شوند، توسط حلقه های نیمه دایره ای غضروف حمایت می شوند. صدا هنگامی ایجاد می شود که کیسه های هوا به طور خشن از میان مایعات انباشته شده عبور می کنند.

 

رونکا با بیماری های انسدادی ریه مرتبط است که در آن آسیب به مجاری هوایی باعث می شود هوا هنگام بازدم کندتر از حد معمول از ریه ها خارج شود. برخی از نمونه های این بیماری ها عبارتند از:

• بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD): این یک بیماری مزمن و پیشرونده ریه است که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن می شود.

• برونشکتازی: این به معنای گشاد شدن دائمی برونش ها و برونشیول ها است.

• آسم: این یک بیماری مزمن است که باعث می شود مجاری هوایی به طور خود به خود تنگ شوند، متورم شوند و مخاط اضافی تولید کنند.

• فیبروز کیستیک: این یک بیماری ارثی است که در آن ریه ها و دستگاه گوارش مخاط بیش از حد تولید می کنند که باعث انسداد و آسیب به مجاری می شود.

• ذات الریه: این یک عفونت ریه است که باعث می شود کیسه های کوچک هوا به نام آلوئول با مایع یا چرک پر شوند.

 

صدای رال نشان دهنده وجود مایع در ریه ها است

 

رال چیست؟

رال ، که همچنین به عنوان "کراکل" شناخته می شود، صداهای تق‌تق‌مانند، حباب‌مانند یا خش‌خش‌مانندی است که در هنگام دم (هنگام نفس کشیدن) شنیده می شود. این صداها بسته به شدت بیماری، می توانند زیر و بم (حاد) باشند ("رال های ریز") یا بم ("رال های درشت") باشند.

 

رال نیز ناشی از تجمع ترشحات ریه است، اما به جای مجاری هوایی بزرگتر، در آلوئول (کیسه های هوایی) رخ می دهد. این کیسه های هوا توسط غضروف پشتیبانی نمی شوند بلکه توسط بافت های ریه (به نام پارانشیم) احاطه شده اند. برخی از بیماری ها می توانند به دلیل التهاب یا زخم شدن این بافت ها باعث فرو ریختن کیسه های هوا شوند.

 

رال ها در هنگام دم زمانی رخ می دهند که کیسه های هوا به طور ناگهانی باز می شوند و صدای تق تق مشخصی ایجاد می کنند. برخلاف رونکا، رال ها با سرفه برطرف نمی شوند.

رال با بیماری های انسدادی ریه مرتبط است که عمدتاً پارانشیم ریه را تحت تأثیر قرار می دهد. هنگامی که این بافت ها آسیب ببینند، نمی توانید به اندازه کافی عمیق نفس بکشید.

 

این موارد عبارتند از: 

• بیماری بینابینی ریه (ILD): این یک اصطلاح کلی است که برای گروه بزرگی از بیماری هایی که باعث ایجاد زخم (فیبروز) ریه می شوند، استفاده می شود.

• ادم ریوی: این تورم ریه به دلیل اضافه بار مایع در بافت ها (گاهی اوقات به عنوان "ریه مرطوب" شناخته می شود) است.

• آزبستوز: این وضعیتی است که به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض الیاف آزبست در هوا باعث ایجاد زخم در ریه می شود.

• ذات الریه: عفونت همچنین می تواند باعث التهاب پارانشیمی (گاهی اوقات به عنوان "ذات الریه بینابینی" شناخته می شود) شود.

• فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (IPF): این وضعیتی است که در آن بافت های ریه به دلایل ناشناخته ضخیم و سفت می شوند.

• سارکوئیدوز: این یک بیماری نادر است که باعث ایجاد تکه های کوچک از بافت دانه دار به نام گرانولوما در اندام های بدن از جمله ریه می شود.

• آتلکتازی: این وضعیتی است که باعث فرو ریختن آلوئول در مناطق خاصی از ریه می شود.

• بیماری های خود ایمنی: لوپوس و آرتریت روماتوئید هر دو می توانند به ریه ها حمله کرده و باعث ایجاد زخم پیشرونده بافت ریه شوند.

 

رال ها می توانند با بدتر شدن وضعیت زمینه‌ای تغییر کنند. معمولاً هنگام آسیب دیدن آلوئول، کراکل‌های ریز شنیده می‌شوند، در حالی که کراکل‌های درشت نشانه‌ای از تحت تاثیر قرار گرفتن مجاری هوایی بزرگ‌تر هستند. در موارد شدید، رال و رونکا را می توان با هم شنید.

 

رال ها می توانند با بدتر شدن وضعیت زمینه‌ای تغییر کنند

 

رونکا در مقابل رال:تفاوت های کلیدی

تشخیص تفاوت بین رونکا و رال های درشت ممکن است دشوار باشد. با این حال، برخی تفاوت های کلیدی وجود دارد:

  

رونکا	رال
هنگام بازدم شنیده می شود	هنگام تنفس شنیده می شود
ممکن است پس از سرفه برای مدت کوتاهی ناپدید شود	سرفه معمولاً تأثیری ندارد
راه های هوایی بزرگتر را تحت تأثیر قرار می دهد	بر بافت های عملکردی ریه و آلوئول ها (کیسه های هوایی) تأثیر می گذارد.
مرتبط با بیماری های انسدادی ریه	مرتبط با بیماری های محدود کننده ریه

 

تشخیص 

علاوه بر تشخیص، گوش دادن به صداهای تنفسی روشی برای پیگیری روند پیشرفت یک بیماری تنفسی است. با این حال، این بخش بر روی گام ‌های بعدی که باید پس از شناسایی رونکا یا رال توسط یک متخصص مراقبت سلامت با گوشی پزشکی برای رسیدن به تشخیص دقیق برداشته شود، تمرکز خواهد کرد. قابل ذکر است که قبل از انجام تست های تشخیصی، باید به هرگونه مشکل تنفسی فوری مانند کاهش سطح اکسیژن خون رسیدگی شود. 

 

اگر برای اولین بار دچار رونکا یا رال شده اید و علت آن ناشناخته است، برخی از تست های تشخیصی زیر معمولاً برای شناسایی علت مفید هستند:

• عکس برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه

• کشت خلط

• تست های عملکرد ریه

• برونکوسکوپی

• مطالعات قلب (در صورت مشکوک بودن به نارسایی قلب)

 

گوش دادن به صداهای تنفسی روشی برای پیگیری روند پیشرفت یک بیماری تنفسی

 

درمان رونکا و رال 

هیچ دستورالعمل خاصی برای درمان رونکا یا رال وجود ندارد. درمان در نهایت براساس بیماری ریوی زمینه‌ای، به طور کلی انسدادی یا انقباضی، انجام می شود. برطرف شدن علت زمینه‌ای تقریباً به طور قطع باعث کاهش صداهای غیرطبیعی تنفس می‌شود.

 

رونکا و بیماری انسدادی ریه

رونکا یکی از ویژگی های بیماری انسدادی ریه است. علائم زمانی ایجاد می شوند که بیماری به طور ناگهانی تشدید شود یا ذات الریه بینابینی شروع شود.

اقدامات درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گشادکننده های برونش: داروهای استنشاقی مانند Proventil (آلبوترول) به شل شدن ریه ها و گشاد شدن مجاری هوایی کمک می کنند.

• استروئیدهای استنشاقی: داروهای استنشاقی مانند Flovent (فلوتیکازون) التهاب ریه را کاهش می دهند.

• استروئیدهای خوراکی: داروهای خوراکی مانند پردنیزون کنترل سریع و مداوم تشدیدهای شدید را فراهم می کند.

• آنتی بیوتیک ها: از این داروها برای درمان ذات الریه باکتریایی یا جلوگیری از عفونت ثانویه باکتریایی ریه استفاده می شود.

• اکسیژن درمانی کمکی: این روش زمانی استفاده می شود که فرد نتواند اکسیژن کافی از تنفس به طور معمول دریافت کند.

• پاکسازی وضعیتی: این تکنیک برای پاک کردن مخاط ریه با ترکیبی از سرفه کردن، ضربه زدن به قفسه سینه و فوت کردن استفاده می شود.

• سینگولایر (مونتلوکاست): این داروی خوراکی برای پیشگیری از حملات آسم استفاده می شود.  

 

رال و بیماری های انقباضی ریه

رال با بیماری های انقباضی ریه مرتبط است و به بسیاری از درمان های مشابه بیماری های انسدادی ریه نیاز دارد. با این گفته، آسیب وارد شده به بافت عملکردی ریه ممکن است نیاز به مداخلات متفاوتی برای بهبود تنفس داشته باشد. بسته به شدت علائم، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گشادکننده های برونش

• استروئیدهای استنشاقی

• استروئیدهای خوراکی

• اکسیژن درمانی کمکی

• داروهای ضد فیبروز: داروهای خوراکی مانند Ofev (نیتدانیب) و Pirespa (پیرفنیدون) می توانند به کند شدن زخم ریه و آسیب ناشی از ILD کمک کنند.

• سرکوب کننده های ایمنی: داروهایی مانند متوترکسات یا ایموران (آزاتیوپرین) می توانند پاسخ ایمنی را در افراد مبتلا به بیماری خود ایمنی ریه یا سارکوئیدوز شدید تعدیل کنند.

• توانبخشی ریوی: این یک برنامه تحت نظارت است که شامل آموزش تمرینات ورزشی، آموزش بهداشت و تکنیک های تنفس می شود.

• پیوند ریه: این آخرین گزینه برای افراد مبتلا به ILD شدید یا آزبستوز است.

 

پیشگیری از رونکا و رال 

از رونکا و رال همیشه نمی توان پیشگیری کرد، اما برخی از بیماری های ریوی که باعث رونکا و رال می شوند را می توان با اقدامات نسبتاً ساده پیشگیری کرد. برخی از نکات کلیدی عبارتند از:

• سیگار را ترک کنید: دود سیگار خطر ابتلا به تقریبا تمام بیماری های ریه را افزایش می دهد و می تواند علائم را بدتر کند. همچنین می تواند خطر ابتلا به ذات الریه را افزایش دهد.

• واکسن بزنید: بسیاری از عفونت ها باعث ذات الریه می شوند که برخی از آنها را می توان با واکسن پیشگیری کرد. این موارد شامل واکسن پنوموکوکال، آنفولانزا و کووید-19 می شود. برنامه واکسیناسیون توصیه شده خود را به روز نگه دارید و در صورت عقب ماندگی آن را جبران کنید.

• از عوامل محرک دوری کنید: اگر آسم دارید، محرک های خود را شناسایی کنید تا بتوانید برای جلوگیری از حمله اقداماتی انجام دهید. این موارد ممکن است شامل سرماخوردگی، آلرژی، دود، بخار، آسپرین و استرس باشد. اگر عوامل محرک خود را نمی دانید، یک دفترچه یادداشت برای ثبت هر بار حمله و عوامل قبل از آن نگه دارید.

• از داروهای مزمن خود استفاده کنید: اگر COPD، آسم شدید یا فیبروز کیستیک دارید، مصرف داروهای مزمن طبق دستور پزشک می تواند از تشدید بیماری و کند شدن روند بیماری جلوگیری کند. این شامل داروهای استنشاقی است که به طور معمول برای هر سه بیماری استفاده می شود.

 

رال با بیماری های انقباضی ریه مرتبط است

 

سوالات متداول درباره رونکا و رال

1. آیا رونکا و رال خطرناک هستند؟

رونکا و رال به خودی خود خطرناک نیستند، اما می توانند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای جدی باشند. اگر این صداها را تجربه می کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.

 

2. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه کنید:

رونکا یا رال که به طور ناگهانی ظاهر می شود.

رونکا یا رال که با گذشت زمان بدتر می شود.

رونکا یا رال که با علائم دیگری مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه یا سرفه همراه است.

 

3. آیا رونکا و رال مسری هستند؟

رونکا و رال خود به خود مسری نیستند. با این حال، اگر رونکا یا رال ناشی از عفونت باشد، عفونت ممکن است مسری باشد.

 

4. آیا رونکا و رال در کودکان شایع است؟

بله، رونکا و رال در کودکان شایع است. به خصوص در کودکان مبتلا به آسم یا سایر بیماری های تنفسی.

 

5. آیا رونکا و رال در افراد مسن شایع تر است؟

بله، رونکا و رال در افراد مسن شایع تر است. این به دلیل افزایش احتمال ابتلا به بیماری های ریوی با افزایش سن است.

 

خلاصه

رونکا و رال صداهای غیرطبیعی تنفسی هستند که ناشی از عبور هوا از مایعات یا ترشحات انباشته شده در ریه ها ایجاد می شوند. 

رونکا: هنگام بازدم رخ می دهد و باعث ایجاد صدای خرخر یا قل قل با زیر و بم پایین می شود. این صدا ناشی از انسداد مجاری هوایی است و با بیماری های انسدادی ریه مانند COPD، آسم و فیبروز کیستیک مرتبط است. سرفه به طور موقت می تواند صدای غیرطبیعی ریه را برطرف کند.

رال : هنگام دم رخ می دهد و باعث ایجاد صدای تق تق با زیر و بم پایین یا بالا می شود. این صدا هنگامی ایجاد می شود که آلوئول های فرو ریخته ناگهان باز می شوند و با بیماری های انقباضی ریه مانند بیماری بینابینی ریه و آزبستوز مرتبط است. سرفه صدای غیرطبیعی ریه را برطرف نمی کند.

 

گردآوری: بخش سلامت