در روایات درباره غسل و احیا و تلاش در عبادت در شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان تاکید شده است و مرحوم علامه مجلسی (ره) فرموده اند بهترین اعمال در این شب طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی است هم برای خود و هم برای پدر و مادر، خویشان و دیگر مومنان؛ چه زنده باشند و چه از دنیا رفته باشند
پارس لاین در کتاب مفاتیح الجنان درباره اعمال شب نوزدهم ماه مبارک رمضان آمده است این شب با عظمت آغاز شب‌های قدر است، و شب قدر آن شبی است که در طول سال، شبی به خوبی و فضلیت آن یافت نمی‌شود، و عمل در این شب از عمل در طول هزار ماه بهتر است، و تقدیر امور سال در این شب صورت می‌گیرد، و فرشتگان و روح که اعظم فرشتگان الهی است، در این شب به اذن پروردگار به زمین فرود می‌آیند، و به محضر امام زمان (عج) می‌رسند و آنچه را که برای هر فرد مقدّر شده بر آن حضرت عرضه می‌دارند.
اعمال شب قدر در دو بخش به اعمال مشترک شب قدر و اعمال اختصاصی هر یک از این شب‌های پرفضیلت تقسیم می‌شود که در بخش اعمال مشترک شب‌های قدر را شرح می‌دهیم:
۱- غسل کردن که بهتر است مقارن غروب آفتاب غسل کرده و نماز عشا با غسل خوانده شود.
۲- خواندن ۲ رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه سوره توحید را خوانده و بعد از نماز هفتاد مرتبه گفته شود: استَغفِرُالله وَ اَتوبُ اِلَیهِ.
۳- قرآن مجید را باز کرده و در مقابل خود گذاشته و دعای زیر را بخوانید و بعد از آن حاجت خود را از خدا بخواهید.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکِتَابِکَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ وَ فِیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَ أَسْمَاؤُکَ الْحُسْنَى وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِکَ مِنَ النَّارِ.
خدایا از تو درخواست می‌کنم به حق کتاب نازل شده‌ات و آنچه در آن است و در آن است نام بزرگترت، و نام هاى نیکوترت و آنچه بیم انگیز است و امید بخش، اینکه مرا از آزاد شدگان از آتش دوزخ قرار دهى.
۴- قرآن مجید را بر سر گرفته و مناجات زیر را بخوانید و بعد از آن حاجت خود را از خدا بخواهید
.
اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ
خدایا به حق این قرآن، و به حق کسی که آن را بر او فرستادى و به حق هر مؤمنى که او را در قرآن ستودى و به حق خود بر آنان، پس احدى شناساتر از تو به حق تو نیست.
۵- هر کدام از ذکر‌های زیر را ۱۰ مرتبه بگویید سپس هر حاجتی که دارید را طلب کنید.
بِکَ یا الله، بِمُحَمَّدٍ، بِعلیٍّ، بِفاطِمَةَ، بِالحَسَنِ، بِالحُسَین، بِعلیّ بنِ الحُسین، بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ، بِجَعفَر بنِ مُحَمَّدٍ، بِموُسی بنِ جَعفَر، بِعلیِّ بنِ مُوسی، بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ، بعَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ، بِالحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ، بِالحُجَّةِ.
۶- زیارت امام حسین را بخوانید.
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ الصِّدِّیقَةِ الطَّاهِرَةِ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ یَا أَبَا عَبْدِاللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاَةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تَلَوْتَ الْکِتَابَ حَقَّ تِلاَوَتِهِ وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ صَبَرْتَ عَلَى الْأَذَى فِی جَنْبِهِ مُحْتَسِباً حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّ الَّذِینَ خَالَفُوکَ وَ حَارَبُوکَ وَ الَّذِینَ خَذَلُوکَ وَ الَّذِینَ قَتَلُوکَ مَلْعُونُونَ عَلَى لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِ وَ قَدْ خَابَ مَنِ افْتَرَى لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ أَتَیْتُکَ یَا مَوْلاَیَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ زَائِراً عَارِفاً بِحَقِّکَ مُوَالِیاً لِأَوْلِیَائِکَ مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ مُسْتَبْصِراً بِالْهُدَى الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ عَارِفاً بِضَلاَلَةِ مَنْ خَالَفَکَ فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ
سلام بر تو اى فرزند رسول خدا سلام بر تو اى فرزند امیرالمؤمنین سلام بر تو اى پسر صدیقه طاهره فاطمه زهرا بزرگ زنان اهل عالم، سلام بر تو اى آقاى من اى ابا عبدالله سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد گواهى مى دهم که تو نماز را بپا داشتى و زکات به مستحقان دادى و امت را امر به معروف و نهى از منکر کردى و کتاب خدا را به حق و حقیقت تلاوت فرمودى و در راه دین خدا حق جهاد و کوشش را به حد کمال فرمودى و بر اذیت و آزار امت صبر کردى.
گواهى مى دهم که آنان که با تو به مخالفت و جنگ برخاستند و آنان که تو را یارى نکردند و آنان که تو را شهید کردند همه به زبان پیغمبر لعن شدند و زیان و خوارى بر کسانى که به شما افتراء بستند. خدا لعنت کند آنان که در حق شما ظلم و ستم کردند از خلق اولین و آخرین بر همه لعنت ابد و عذابشان مضاعف و شدید و دردناک باد اى آقاى من اى فرزند رسول خدا با معرفت به حق امامتت و خلافتت بدین درگاه به زیارت حضرتت آمده ام و دوست با دوستانت و دشمن با دشمنان توام و بدان راه هدایت و ایمان که تو بر آن بودى بصیر و معتقدم و عارف و واقفم به گمراهى مخالفانت پس مرا نزد خدا شفاعت فرما.
السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَى رُوحِکَ الطَّیِّبِ وَ جَسَدِکَ الطَّاهِرِ وَ عَلَیْکَ السَّلاَمُ یَا مَوْلاَیَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ وَ ابْنَ مَوْلاَیَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِمُ الْعَذَابَ الْأَلِیمَ السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الصِّدِّیقُونَ السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا الشُّهَدَاءُ الصَّابِرُونَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ صَبَرْتُمْ عَلَى الْأَذَى فِی جَنْبِ اللَّهِ وَ نَصَحْتُمْ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ حَتَّى أَتَاکُمُ الْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّکُمْ تُرْزَقُونَ فَجَزَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الْإِسْلاَمِ وَ أَهْلِهِ أَفْضَلَ جَزَاءِ الْمُحْسِنِینَ وَ جَمَعَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمْ فِی مَحَلِّ النَّعِیمِ السَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ السَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ (جَاهَدْتَ وَ) نَصَحْتَ وَ صَبَرْتَ حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ أَلْحَقَهُمْ بِدَرْکِ الْجَحِیمِ
سلام بر تو اى حجت خدا در همه زمین و آسمان درود خدا بر روح پاک و جسم مطهرت باد و بر تو سلام باد اى آقاى من و درود و رحمت و برکات خدا بر تو باد سلام بر تو اى آقاى من فرزند آقاى من (اى على بن الحسین) رحمت و برکات خدا بر تو باد خدا لعنت کند آن کس را که در حق تو ظلم و ستم کرد و خدا لعنت کند آن کس که تو را به قتل رسانید. خدا عذاب دردناک او را مضاعف و شدید گرداند سلام بر شما اى راستگویان با ایمان کامل، سلام بر شما اى شهیدان راه خدا که صبر و شکیبایى کردید گواهى مى دهم که شما در راه خدا جهاد کردید و بر هر رنج و بلا صبر و تحمل نمودید در طرفدارى دین خدا و در راه رضاى خدا و رسولش همیشه نصیحت و خیرخواهى کردید تا هنگام شهادت و رحلت از دنیا گواهى می‌دهم که شما زنده ابدید نزد خدا و به رزق آسمانى متنعم شدید پس خدا از اسلام و اهل اسلام به شما پاداش بهترین نیکوکاران عالم را عطا فرماید و بین ما و شما در محل نعمت ابد جمع گرداند سلام بر تو اى پسر امیرالمؤمنین سلام بر تو اى بنده شایسته مطیع فرمان خدا و رسول خدا، گواهى مى دهم که تو در راه خدا جهاد کردى و نصیحت و خیرخواهى در همه عمر تا هنگام رحلت و شهادتت فرمودى و صبر ورزیدى خدا ظالمان در حق شما را از خلق اولین و آخرین لعنت کند و آن‌ها را به قعر دوزخ درافکند.
۷- احیا داشتن (بیدار ماندن و عبادت کردن) در این شب‌ها در روایات بسیاری از پیامبر (ص) و معصومین (ع) نقل شده است هر کس شب قدر را احیا کند، گناهان او آمرزیده شود. یعنی اینکه این شب را تا صبح بیدار باشید و به عبادت، دعا و تلاوت قرآن بپردازید. در روایتی از امام باقر (ع) آمده است هر کس شب قدر را احیاء دارد، گناهان او آمرزیده می‌شود، هر چند که بسیار باشد و بهتر است روز قبل مقداری استراحت کند و غذا و نوشیدنی کمتری بخورد تا خواب بر او غلبه نکند و کسانی که توانایی احیاء ندارند بهتر است اول شب را استراحت کنند و سحرگاهان بیدار باشند و عبادت نمایند.
۸- صد رکعت نماز به جا آورید که فضلیت بسیار دارد و بهتر آن است که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، ده مرتبه «توحید» بخوانید.
۹- دعای زیر را بخوانید.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً دَاخِراً لا أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعاً وَ لا ضَرّاً وَ لا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءاً أَشْهَدُ بِذَلِکَ عَلَى نَفْسِی وَ أَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِی وَ قِلَّةِ حِیلَتِی فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ مَا آتَیْتَنِی فَإِنِّی عَبْدُکَ الْمِسْکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِی نَاسِیاً لِذِکْرِکَ فِیمَا أَوْلَیْتَنِی وَ لا [غَافِلا]لِإِحْسَانِکَ فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ لا آیِساً مِنْ إِجَابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّی فِی سَرَّاءَ [کُنْتُ]أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِیَةٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ
خدایا شام کردم درحالی که براى تو تنها بنده کوچک و خوارى هستم که براى خویش سود و زیانى را به دست ندارم و نمى توانم از خود پیش آمد بدى را بازگردانم، به این امر بر خویش گواهى مى دهم، و در پیشگاهت به ناتوانى و کمى چاره ام اعتراف مى کنم، خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و آنچه را به من و همه مردان و زنان مؤمن، از آمرزش در این شب وعده دادى وفا کن، و آنچه را به من عنایت فرموده اى کامل ساز، که من بنده بیچاره، درمانده، ناتوان، تهیدست و خوار توام. خدایا مرا فراموش کننده ذکرت قرار مده در آنچه سزاوار آنم فرمودى، و نه فراموش کننده احسانت در آنچه عطایم نمودى، و نه ناامید از اجابتت، گرچه مدّت زمانى طولانى گردد، چه در خوشى یا ناخوشى، یا سختى، یا آسانى، یا عافیت، یا بلا، یا تنگدستى، یا در نعمت همانا تو شنونده دعایى.
۱۰- طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی
مرحوم علامه مجلسی (ره) فرموده اند بهترین اعمال در این شب‌ها طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی است هم برای خود و هم برای پدر و مادر، خویشان و دیگر مومنان؛ چه زنده باشند و چه از دنیا رفته باشند و همچنین ذکر‌های مختلف و صلوات بر حضرت محمد (ص) و خاندانشان تا آنجا که مقدور است، انجام دهند و در بعضی از روایات نیز تاکید شده است که «دعای جوشن کبیر» را در این سه شب بخوانید.
در روایتی آمده است که شخصی خدمت رسول خدا (ص) رسیده و عرض کرد: اگر شب قدر را درک کردم، چه چیزی را از خداوند طلب کنم؟ که ایشان فرمودند: "عافیت و سلامتی را از خداوند بخواه".
در روایات درباره غسل و احیا و تلاش در عبادت در این شب و شب بیست و سوم تاکید شده و آمده است که شب قدر در میان یکی از این دو شب است و در چند روایت وقتی که از معصوم (ع) خواستند تا معین کنند که شب قدر، در میان کدام یک از این دو شب است، معین نکردند، بلکه فرمودند: «ما ایسر لیلتین فیما تطلب» احیای هر دو شب، برای آنچه می‌خواهی مشکل نیست.
اعمال این شب بر دو قسم است، قسم اول دعا‌هایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است و قسم دیگر اعمال مخصوص شب بیست و یکم، که به این شرح است:
۱- دعای زیر را بخوانید:
یا مُولِجَ اللَّیْلِ فِی النَّهارِ وَ مُولِجَ النَّهارِ فِی اللَّیْلِ وَ مُخْرِجَ الْحَیِّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ مُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنْ الْحَیِّ یا رازِقَ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا رَحیمُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ لَکَ الاْسْماءُ الْحُسْنی وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاءُ وَالا لآءُ اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَجْعَلَ اسْمی فی هذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَداءِ وَ رُوحی مَعَ الشُّهَداءِ وَ اِحْسانی فی عِلِّیّینَ وَاِساَّئَتی مَغْفُورَةً وَاَنْ تَهَبَ لی یَقینَاً تُباشِرُ بِهِ قَلْبی وَ اِیماناً یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنّی وَ تُرْضِیَنی بِما قَسَمْتَ لی وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَ ارْزُقْنی فی‌ها ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَالرَّغْبَةَ اِلَیْکَ وَالاِْنابَةَ وَ التَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ الِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمُ السَّلامُ
اى فرو برنده شب در روز و اى فرو برنده روز در شب و اى بیرون آورنده زنده از مرده و بیرون آورنده مرده از زنده، اى روزى دهنده هرکه را خواهى بى حساب اى خدا، اى بخشاینده، اى خدا اى مهربان اى خدا اى خدا... از آن تو است نام هاى نیکو و نمونه هاى والا و بزرگى و نعمت‌ها از تو خواهم درود فرستى بر محمد و آل محمد و نام مرا در این شب در زمره سعادتمندان قرار دهى و روحم را با شهداء مقرون سازى و احسان و نیکوکاریم را در بلندترین درجه بهشت و گناهانم را آمرزیده کنى و به من یقینى عطا کنى که همیشه با دلم همراه باشد و ایمانى به من بدهى که شک و تردید را از من دور سازد و بدانچه روزیم کرده اى خوشنودم سازى و بدهى به من در دنیا نعمت نیک و در آخرت نعمت نیک و نگهدارى ما را از عذاب آتش سوزان و روزیم کنى در این شب ذکر خود و سپاسگزاریت و اشتیاق و بازگشت به سویت و توفیق براى انجام آنچه را موفق داشتى بدان محمد و آل محمد را که بر او و بر ایشان سلام باد.
۲- دعای زیر را بخوانید:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاقْسِمْ لی حِلْماً یَسُدُّ عَنّی بابَ الْجَهْلِ وَ هُدیً تَمُنُّ بِهِ عَلَیَّ مِنْ کُلِّ ضَلالَةٍ وَغِنیً تَسُدُّ بِهِ عَنّی بابَ کُلِّ فَقْرٍ وَ قُوَّةً تَرُدُّ بِها عَنّی کُلَّ ضَعْفٍ وَ عِزّاً تُکْرِمُنی بِهِ عَنْ کُلِّ ذُلٍّ وَ رِفْعَةً تَرْفَعُنی بِها عَنْ کُلِّ ضَعَةٍ وَاَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنّی کُلَّ خَوْفٍ وَ عافِیَةً تَسْتُرُنی بِها عَنْ کُلِّ بلاءٍ وَ عِلْماً تَفْتَحُ لی بِهِ کُلَّ یَقینٍ وَ یَقیناً تُذْهِبُ بِهِ عَنّی کُلَّ شَکٍّ وَ دُعاءً تَبْسُطُ لی بِهِ الاْجابَةَ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ هذِهِ السّاعَةِ السّاعَةِ السّاعَةِ السّاعَةِ یا کَریمُ وَ خَوْفاً تَنْشُرُ لی بِهِ کُلَّ رَحْمَةٍ وَ عِصْمَةً تَحُولُ بِها بَیْنی وَبَیْنَ الذُّنُوبِ حَتّی اُفْلِحَ بِها عِنْدَ الْمَعْصُومینَ عِنْدَکَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ
خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و آن چنان بردبارى روزى من گردان که در نادانى را به روى من ببندد، و هدایتى که رهیدن از هر گمراهى را به وسیله آن بر من منت نهى، و ثروتى که در هر فقرى را به سبب آن بر من ببندى، و نیرویى که به آن هرگونه ضعفى را از من برگیرى، و عزّتى که مرا به آن از هر خوارى اکرام نمایى، و مرتبه بلندى که مرا به آن از هر افتادنى بلند گردانى، و امنیتى که به آن هر ترسى را از من دور سازى، و سلامتى کاملى که مرا به آن از هر بلایى بپوشانى، و دانشى که به آن در هر یقینى را به رویم بگشایى، و یقینى که به آن هر شکى را از من برطرف سازى، و دعایى که به آن سفره اجابت را در امشب و در این ساعت بگسترانى همین ساعت، همین ساعت، همین ساعت اى کریم، و ترسى که به آن هرگونه رحمتى را برایم پخش کن، و بازدارنده اى که بین من و گناهانم پرده شود، تا به سبب آن نزد معصومین به درگاهت رستگار شوم، به حق مهربانی ات اى مهربان‌ترین مهربانان.
۳- لعن بر قاتل امیرالمومنین (ع) صد بار ذکر اللهم العن قتلة امیرالمومنین بگویید.
۴- زیارت امام علی (ع)
روز قتل حضرت امیر المؤمنین علیه السلام است و مناسب است زیارت آن جناب و کلمات حضرت خضر علیه السلام که به منزله زیارت آن حضرت است در این روز خوانده شود.
🖊آخرین اخبار
۳ روز پیش
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها