سیدهادی حسینی؛ منشا بیماریهای همه‌گیر در عصر جدید
سیدهادی حسینی*؛ این روزها به علت شیوع بیش از انتظار بیماری کووید 19 در سراسر جهان، بسیاری از نگاه‌ها معطوف به منشاءِ این بیماری و راه‌های درمان آن است. به نظر می‌رسد مسیرهای منتج به تهیه و ساخت واکسن کرونا هنوز راه به جایی نبرده و یا زمان زیادی تا به ثمر رسیدن آن‌ها باقی است. به همین جهت بسیاری از اندیشمندان در صدد پیدا کردن منشا اولیه این بیماری هستند تا از این طریق بتوانند هم به درمانِ آن کمک کرده و هم از رخداد حوادث مشابه جلوگیری کنند.
اکثر تحقیقات انجام شده توسط متخصصان حوزه سلامت نشان می دهد که بسیاری از این ویروس‌ها، منشا جانوری داشته و می توانند به راحتی از حیوانات به انسان ها منتقل شوند. به احتمال زیاد افرادی که در تماس مستقیم با حیوانات وحشی بوده و از آن ها برای اهداف گوناگونی همچون تهیه مواد غذایی استفاده کرده اند، به نوعی اولین مبتلایان به این بیماری محسوب می‌شوند. این افراد ضمن حضور در اجتماعات انسانی به عنوان یک ناقل، این ویروس را به دیگر افرادی که با آن در تماس بوده اند، منتقل کرده و بدین ترتیب، چرخه انتقال ادامه یافته است.
امروز و در عصر حاضر سرعت و قدرت ارتباطات به حدی زیاد است که فردی می تواند در کمتر از 13 ساعت و به راحتی از کشور چین به آن سوی جهان و کلانشهر نیویورک برسد و این بیماری‌ها و ویروس های جدید هم می توانند به همین راحتی و سرعت توسط انسان ها جابجا شوند. در گذشته نه چندان دور، شیوع بیماری های مسری از کشوری به کشور دیگر یا رخ نمی داد و یا به احتمال زیاد، به زمانی طولانی نیاز داشت.
اما امروز می‌بینیم که با وجود اتخاذ تدابیر شدید امنیتی و قرنطینه های سراسری، تنها در عرض چند هفته بیماری کرونا سر از کشورهای مختلف درآورده و شهرهای زیادی را درگیر می‌کند. تراکم بالای جمعیت، تماس نزدیک مردم، سطح بالای تحرک و وسایل حمل و نقل عمومی، از جمله ویژگیهایی هستند که سبب می شوند، شهرها به کانون‌های شیوع بیماریهای مسری بدل شوند. به همین علت به نظر می‌رسد علاوه بر تلاش برای یافتن راه‌های کنترل و درمان این بیماری، باید به منشا و علت شیوع بیماری و نحوه گسترش آن نیز توجه کرد. زیرا شاید در آینده نه چندان دور، بشر با بیماری های جدیدی مواجه شود که بسیار شایع و کشنده تر از بیماری حاضر باشند.
منشا احتمالی شیوع این بیماری، شهر ووهان در کشور چین معرفی شده است. شهری که به سبب وجود بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی و فروش حیوانات زنده، از شهرت جهانی برخوردار است و تصاویر این بازار، هر از چندگاهی سر از رسانه‌های تصویری در می‌آورد.
این سطح از تماس نزدیک با حیوانات وحشی و به نوعی ورود به قلمرو حیات وحش و مداخلات بی‌دلیل در آن، آن هم توسط ساکنان یک شهر، زنگ خطر و هشداری را برای تمام ساکنین مناطق شهری در سرتاسر جهان، به صدا در آورد.
سرعت رشد سرسام آور مناطق شهری در جهان، و به خصوص در کشورهای پرجمعیت آسیایی، همچون چین و هند، می تواند آسیب های جبران ناپذیری به ادامه حیات بشر بر روی زمین وارد آورد. کما این‌که به نوعی می‌توان گفت علت اصلی شیوع این بیماری در جهان، رشد بی اندازه فرایندهای جنگل‌زدایی و شهرنشینی به ویژه در شهرهای بزرگ کشورهای پرجمعیت است. البته هنوز میزان زیادی از جمعیت این کشورها روستا نشین هستند و با توجه به پیش بینی‌های سازمان ملل متحد، تا سال 2050 بیش از دو سوم جمعیت این مناطق شهرنشین خواهند شد که اگر این روندها کنترل و مدیریت نشوند، می تواند خسارت و آسیب های آن را دوچندان کند و حیات تمام ساکنین این کره را به مخاطره بیاندازد.
زیرا گسترش بی‌رویه شهرها، علاوه بر نابودی زندگی بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری و تسریع انقراض آن ها، عملا انسان را در مقابل طبیعت آسیب پذیرتر کرده و زندگی گونه انسانی را با خطرات بیشتری مواجه می‌کند.
گرم شدن زمین، آب شدن یخ های قطبی، نابودی جنگل ها و آلودگی مناطق بیابانی، آسیب به لایه ازون و این اواخر شیوع بیماریهای مسری در میان انسان‌ها، می تواند از عواقب جبران ناپذیرِ آسیب به طبیعت و مداخله بی مورد در آن باشد.
به همین جهت لازم است تا در نحوه مدیریت سکونت گاه‌های بشری و به ویژه شهرها (به دلیل سطح مداخلات بالاتر)، بازنگری شده و برنامه‌ها و اقدامات جدیدی را با جدیت پیگری نمود. اگرچه تراکم و ارتباط متقابل مراکز شهری آسیب های آشکاری را ایجاد می کند، اما روندهای تاریخ و حتی بحران فعلی نشان می‌دهد که شهرها نیز به طور منحصر به فرد مجهز به ابزارهایی برای پاسخگویی به بیماریهای همه‌گیر هستند.
*کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس ارشد برنامه ریزی منطقه ای دانشگاه تهران
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها