آیا آمریکا درباره سپاه قدس دچار سوء تفاهم شده است؟

اگر چه ممکن است سردار قاآنی بنا به وظایف ذاتی خود به عنوان یک مقام نظامی، در عراق تحرکاتی غیرسیاسی انجام داده باشد، اما در شرایط فعلی که تاخیر در تشکیل دولت عراق به مراحل بحرانی و خطرناکی رسیده، احتمالا تحرکات نظامی در اولویت سفر وی به عراق نبوده است. با این حال، مقامات آمریکایی رایزنی‌های سیاسی سردار قاآنی را نادیده گرفته و بُعد نظامی فعالیت‌های وی را برجسته کرده اند. این در حالی است که ایران حتی در پیگیری طرح اخراج نیرو‌های آمریکایی از عراق، سازوکار‌های سیاسی و حقوقی را در اولویت قرار داده است.

پارس لاین - اندکی بعد از رسانه‌ای شدن سفر چند روزه فرمانده جدید سپاه قدس به عراق، که عمدتا اهداف سیاسی داشت، آمریکا بار دیگر مدعی شد که گروه‌های شبه نظامی شیعه نزدیک به ایران، برای حمله به اهداف آمریکا برنامه ریزی می‌کنند. ادعایی که از یک نوع سوء تفاهم احتمالی کاخ سفید درباره ماهیت فعالیت‌های سپاه قدس در عراق پرده پرداشت.

پارس لاین ، جنگ لفظی ایران و آمریکا در عراق شدت گرفته است. آمریکا با ادعای اینکه گروه‌های نیابتی ایران برای حمله نیروهای‌اش در عراق برنامه ریزی می‌کنند، دست به بازاستقرار گسترده نیرو‌های خود در عراق زده است. ارتش آمریکا بسیاری از پایگاه‌های ناایمن را تخلیه کرده و آن‌ها را به پایگاه‌های دیگری که در برابر حملات موشکی احتمالی ایمن هستند، منتقل کرده است. همچنین، در برخی پایگاه ها، سامانه پدافند موشکی «پاتریوت» مستقر کرده و کارمندان و دیپلمات‌های غیرضروری خود را از عراق خارج کرده است. حتی گزارش‌هایی درباره احتمال انتقال سفارت آمریکا به پایگاه عین الاسد در استان انبار عراق منتشر شده که البته هنوز به طور رسمی تایید نشده اند. با این حال، سطح تنش‌های فعلی در عراق را نشان می‌دهند.

در مقابل، ایران ضمن رد ادعا‌های آمریکا، درباره هرگونه حمله نظامی این کشور به برخی گروه‌های محور مقاومت هشدار می‌دهد.

هنوز به طور دقیق معلوم نیست که چرا وقتی ایران، عراق و آمریکا، هر سه درگیر بحران شیوع بیماری کرونا هستند، ناگهان تنش‌ها بین آن‌ها تا این حد تشدید شده است. با این حال، به نظر می‌رسد که یکی از دلایل عمده اوج گیری این تنش‌ها، بروز نوعی سوء تفاهم از جانب آمریکا درباره تحرکات سپاه قدس در عراق است.

در همان روزی که مقامات عراقی به خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس گفتند که سردار اسماعیل قاآنی، فرمانده سپاه قدس، به بغداد سفر کرده است، رئیس جمهور آمریکا در توئیتی تهدیدآمیز مدعی شد که ایران یا گروه‌های نیابتی‌اش برای یک حمله مخفیانه علیه نیرو‌های آمریکایی برنامه ریزی می‌کنند. وی در این توئیت نوشت: «بر اساس اطلاعات و باور (ما)، ایران یا گروه‌های نیابتی‌اش برای یک حمله علیه نیرو‌ها یا تجهیزات آمریکایی در عراق برنامه ریزی می‌کنند. اگر این امر اتفاق بیافتد، ایران در حقیقت، هزینه بسیار سنگینی پرداخت خواهد کرد.»

لحن و ادبیات ترامپ در این توئیت بر نوعی ارزیابی مبتنی بر حدس و گمان دلالت دارد. همچنین، اظهارات ترامپ در همین توئیت فاقد دقت است. او در کنار اطلاعات، که احتمالا شامل سفر قاآنی به عراق می‌شود، از «باور» کاخ سفید سخن می‌گوید. آیا اطلاعاتی که درباره تحرکات فرمانده سپاه قدس در اختیار کاخ سفید است، کافی نبوده که وی به «باور» و حدس و گمان متوسل شده است؟ همچنین، اطلاعات ترامپ هنوز مشخص نمی‌کند که چه کسی قصد حمله دارد؛ ایران یا گروه‌های نیابتی‌اش؟ همینطور مشخص نیست که هدف این حمله ادعایی چیست؛ نیرو‌ها یا تجهیزات؟ چنانچه ترامپ اطلاعات دقیقی از تحرکات ایران داشت، احتمالا از افشای آن واهمه‌ای نداشت.

اما دلیل این همه حدس و گمان درباره ماهیت تحرکات ایران در عراق چیست؟ چرا آمریکایی‌ها که تقریبا از چند هفته پیش مشغول بازاستقرار نیرو‌های خود در عراق هستند، اطلاعات موثقی از تهدیدات ادعایی از جانب ایران به رسانه‌ها نمی‌دهند؟ پاسخ این پرسش‌ها قاعدتا نزد خود آمریکایی‌هاست. با این حال، در برهه اخیر، نوعی خطای محاسباتی در عراق دیده می‌شود که گاه و بیگاه موجب بروز تنش‌هایی میان آمریکا از یک طرف و ایران و گروه‌های نزدیک به آن در عراق از طرف دیگر می‌شود.

محل ترور سردار سلیمانی در بغداد

کارکرد متفاوت سپاه قدس
سپاه قدس اگر چه در اصل یک نیروی نظامی به شمار می‌رود، اما در سال‌های اخیر، خصوصا بعد از روی کار آمدن عادل عبدالمهدی در عراق، به طور روزافزون به عنوان یک بازیگر سیاسی و دیپلماتیک تبدیل شده است. مقامات این تشکل نظامی، میان برخی کشور‌های عربی مدام تردد می‌کنند و با سیاستمداران آن کشور‌ها دیدار می‌کنند. در این میان، به دلیل ماهیت پیچیده نظام سیاسی عراق، تردد اعضای سپاه قدس و خصوصا فرمانده پیشین و سرشناس آن، سردار قاسم سلیمانی، به این کشور بیشتر بود. بعد از ناآرامی‌های چند ماه اخیر عراق، که به استعفای دولت عبدالمهدی منجر شد، رفت و آمد سردار سلیمانی به عراق بیشتر شد. وی مدام به عراق می‌رفت تا هدف دیرینه خود، یعنی ایجاد وحدت نسبی در «بیت شیعی» را دنبال کند. تا اینکه در سوم ژانویه، در یکی از این سفر‌های سیاسی به عراق، از سوی ارتش آمریکا در فرودگاه بغداد ترور شد.

آمریکایی ها، بدون اینکه شواهدی ارائه دهند، ادعا کردند که سردار سلیمانی مشغول تدارک حملاتی علیه نیرو‌های آمریکایی در عراق بود. ادعایی که حتی در آمریکا هم زیر سوال رفت. در همان زمان، منابع عراقی اعلام کردند که هدف اصلی سفر سردار سلیمانی به بغداد، دیدار با سیاسیون عراق و بررسی پرونده تشکیل دولت جدید است. همچنین دولت عراق اعلام کرد که فرمانده سپاه قدس نامه‌ای از ایران به عربستان به عراق آورده بود. امری که بیش از پیش، ماهیت سیاسی و دیپلماتیک سفر سردار سلیمانی را برجسته کرد.

در چند ماه گذشته، مشکلات سیاسی عراق لاینحل باقی مانده و حتی با مامور شدن عدنان الزرفی که مورد تایید آمریکاست، پیچیده‌تر شده اند. هفته گذشته، سردار قاآنی که راه سردار سلیمانی را در عراق ادامه می‌دهد، در تلاشی برای حل و فصل مشکلات تشکیل کابینه عراق، به این کشور سفر داشت که چندان محرمانه هم نبود. وی با سیاستمداران متعدد عراق، اعم از شیعه و غیرشیعه، دیدار و گفتگو داشت که موضوع اصلی این رایزنی‌ها، مسئله تشکیل کابینه بود. اما اندکی بعد از این سفر، آمریکا بار دیگر ادعا کرد که ایران می‌خواهد به نیرو‌های آمریکایی در عراق حمله کند. ادعایی که ظاهرا به سفر سردار قاآنی ارتباط دارد.

نکته قابل توجهی که در اینجا باید به آن اشاره کرد این است که حتی مقامات سپاه قدس هم ظاهرا به دلیل اینکه فعالیت‌های خود را سیاسی می‌دانند، تدابیر امنیتی زیادی برای حفاظت از خود در مقابل حملات احتمالی آمریکا به کار نمی‌گیرند. سردار سلیمانی با یک هواپیمای عادی مسافربری از دمشق عازم بغداد بود. در فرودگاه نیز فقط چند خودرو وی را همراهی می‌کرد. در اولین سفر سردار قاآنی به عراق نیز تدابیر امنیتی خاصی دیده نشد. وی اواخر روز دوشنبه هفته گذشته به بغداد رفت و سفر وی به سرعت رسانه‌ای شد. حتی محتوای گفتگوهای‌اش با سیاسیون عراق نیز در رسانه‌های آمریکایی منتشر شد.

اگر چه ممکن است سردار قاآنی بنا به وظایف ذاتی خود به عنوان یک مقام نظامی، در عراق تحرکاتی غیرسیاسی انجام داده باشد، اما در شرایط فعلی که تاخیر در تشکیل دولت عراق به مراحل بحرانی و خطرناکی رسیده، احتمالا تحرکات نظامی در اولویت سفر وی به عراق نبوده است. با این حال، مقامات آمریکایی رایزنی‌های سیاسی سردار قاآنی را نادیده گرفته و بُعد نظامی فعالیت‌های وی را برجسته کرده اند. این در حالی است که ایران حتی در پیگیری طرح اخراج نیرو‌های آمریکایی از عراق، سازوکار‌های سیاسی و حقوقی را در اولویت قرار داده است.