سهام عدالت؛ سهامداران مستقیم برنده شدند یا غیرمستقیم؟

ارزش سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی در آخرین به‌روزرسانی به ۹ میلیون و ۱۰۴ هزار و ۲۰۳ تومان رسیده؛ این یعنی با فرض فروش ۶۰ درصد قابل آزادسازی، پنج میلیون و ۴۶۲هزار و ۵۲۱ تومان دست سهامدار را می‌گیرد. هفته گذشته سهام عدالت ۵۳۲هزار تومانی در روز‌های شنبه، یکشنبه، دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه به ترتیب ۱۱ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان، ۱۱ میلیون و ۶۴۰ هزار تومان، ۱۱ میلیون و ۸۶۰ هزار تومان، ۱۱ میلیون و ۶۳۰ هزار تومان و ۱۱ میلیون و ۵۲۰ هزار تومان قیمت داشت. اگرچه در حال حاضر هیچ‌کدام از مالکان سهام عدالت امکان فروش این بخش از دارایی خود را ندارند

پارس لاین سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی هفت ماه و در زمان آغاز آزادسازی حدود هفت میلیون و ۸۰۰ هزار تومان ارزش داشت، در تابستان این نرخ اوج گرفت و به بیش از ۲۰ میلیون تومان رسید، اما دست تقدیر به‌شیوه دیگری عملی کرد تا پس از نزولی شدن بورس، ارزش سهام عدالت هم کاهش پیدا کند. حالا در اولین روز‌های زمستان سرد، کرونا زده و آلوده ۹۹ افرادی که برگه‌های ۵۳۲ هزار تومانی در اختیار دارند، مالک سبدی هستند که زیر ۱۰ میلیون تومان ارزش دارد. هفت ماه پیش حدود ۲۰ میلیون نفر تصمیم گرفتند به طور مستقیم مدیریت سهام عدالت را به دست بگیرند، اما ۲۹ میلیون نفر روش مدیریت غیرمستقیم را انتخاب کردند و کنترل سبد سهام را به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سپردند. قرار است در این گزارش روند تغییرات قیمت و ارزش سبد سهام عدالت را بررسی کنیم و ببینیم کدام دسته از سهامداران انتخاب بهتری انجام داده‌اند. پس خشم و عصبانیت خود را کنترل کنید!

ارزش سهام عدالت مالکان مستقیم

نهم خردادماه، اولین روزی بود که می‌توانستیم ارزش دقیق سهام عدالت را مشاهده کنیم. آن زمان ارزش برگه‌های ۵۳۲ هزار تومانی حدود هفت میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود. از آن تاریخ تا حالا ارزش سهام عدالت با نوسانات بورس فراز و نشیب قابل توجهی را پشت سر گذاشته. از نهم خرداد تا پایان تیرماه ارزش سهام عدالت هر روز بیشتر می‌شد. تا جایی که در مردادماه ارزش برگه‌های ۵۳۲ هزار تومانی به بیش از ۲۰ میلیون تومان رسید، اما از ۲۱ مرداد همزمان با آغاز ریزش سه ماهه بورس، ارزش برگه‌های ۵۳۲ هزار تومانی در ابتدا و تا نیمه شهریورماه به ۱۵ میلیون تومان کاهش پیدا کرد.

پارس لاین ، در ادامه تا آبان‌ماه بار دیگر ارزش سهام عدالت به مدار نزولی افتاد و برای چند روز به کمتر از ۱۰ میلیون تومان رسید. یک ماه گذشته با صعود شاخص کل بورس، ارزش سهام عدالت هم افزایش پیدا کرد و تا پایان آذرماه به بیش از ۱۲ میلیون تومان رسید، در یکی، دو هفته اخیر شاهد کاهش ارزش سهام عدالت به زیر ۱۰ میلیون تومان بودیم و در آخرین به‌روزرسانی مربوط به ۱۳ دی ماه امسال ارزش سبد ۵۳۲ هزار تومانی سهام عدالت به ۹ میلیون و ۱۰۴ هزار و ۲۰۳ تومان رسید. با احتساب این موضوع، ارزش ۶۰ درصد قابل فروش سبد ۵۳۲ هزار تومان سهام عدالت به پنج میلیون و ۴۶۲هزار و ۵۲۱تومان رسیده است.

هفته گذشته سهام عدالت ۵۳۲هزار تومانی در روز‌های شنبه، یکشنبه، دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه به ترتیب ۱۱ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان، ۱۱ میلیون و ۶۴۰ هزار تومان، ۱۱ میلیون و ۸۶۰ هزار تومان، ۱۱ میلیون و ۶۳۰ هزار تومان و ۱۱ میلیون و ۵۲۰ هزار تومان ارزش داشت.

ارزش سهام عدالت مالکان غیرمستقیم

مشمولان غیرمستقیم در هر استان سهامداران همان شرکت سرمایه‌گذاری هستند. مثلا کسانی که موقع دریافت سهام عدالت ساکن تهران بودند، در حال حاضر سهامدار شرکت سرمایه‌گذاری استان تهران به حساب می‌آیند. هر برگه سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی، معادل ۱۲۵ هزار و ۵۱۴ سهم شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی است. ارزش اسمی هر برگه سهام این شرکت‌ها ۱۰۰ تومان است، اما قیمت آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. اولین بار در ۲۲ مردادماه مشخص شد ارزش سهام عدالت برای مشمولان غیرمستقیم چقدر است. در آن تاریخ هر سهم شرکت سرمایه‌گذاری استان خراسان جنوبی با نماد وسخراج به عنوان اولین شرکتی که معاملات آن در بورس آغاز شد، حدود ۱۶۴ تومان بود.

این یعنی ارزش سهام مالکان برگه‌های ۵۳۲ هزار تومانی به ۲۰ میلیون و ۵۸۰ هزار تومان می‌رسید. در حالی که در همان تاریخ، ارزش سهام عدالت برای مشمولان مستقیم تقریبا ۱۷ میلیون تومان بود. ارزش سهام عدالت مشمولان غیرمستقیم از آن تاریخ همزمان با ریزش سه ماهه بورس کاهش پیدا کرد و در آخرین اطلاعیه ناظر بازار در تاریخ سوم آبان‌ماه یعنی دو ماه پیش به ۱۰۴ تومان رسید که نشان می‌دهد ارزش سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی در این تاریخ تا حدود ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان کاهش پیدا کرده بود.

بررسی گزارش ماهانه شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی نشان می‌دهد تا پایان آذرماه یعنی ۹ روز پیش، ارزش هر سهم شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی حدود ۱۲۰ تومان است و با این حساب می‌توان گفت مالکان غیرمستقیم سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی، در حال حاضر حدود ۱۵ میلیون تومان سهام شرکت‌های استانی را در اختیار دارند. توجه داشته باشید که این رقم مربوط به ارزش سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری است و قیمت معاملات آن‌ها در بورس به کلی متفاوت است.

 هر برگه سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی، معادل ۱۲۵ هزار و ۵۱۴ سهم شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی است

گران‌ترین سهام عدالت مربوط به استان خراسان جنوبی است. چراکه قیمت هر سهم وسخراج به ۲۲۲ تومان می‌رسد. زنجان با سهام ۱۴۲ تومانی در رتبه دوم و قم با سهام ۱۴۱ تومانی در رتبه سوم قرار دارد. از آن طرف، شرکت سرمایه‌گذاری استان آذربایجان غربی ارزان‌ترین سهام را دارد که قیمت آن ۷۷ تومان است. کردستان با ۷۸ تومان در رتبه دوم و سیستان و بلوچستان با ۷۹ تومان در رتبه سوم ارزان‌ترین سهام عدالت جای گرفته‌اند. قیمت سهام عدالت این استان‌ها کمتر از ارزش واقعی آن‌ها است. برای مثال برگه‌های سهام عدالت ۵۳۲ هزار تومانی برای مشمولان استان خراسان جنوبی به حدود ۲۸ میلیون تومان می‌رسد، درحالی که همین برگه‌ها در استان آذربایجان غربی تنها ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان قیمت دارد. یعنی حتی کمتر از ارزش سهام عدالت در روش مستقیم! این مورد از عجایب سهام عدالت به حساب می‌آید، چراکه ارزش سهام عدالت در استان‌های مختلف تفاوت چندانی ندارد.

روش فروش ۶۰ درصد سهام عدالت

هیچ‌کدام از مالکان سهام عدالت در حال حاضر امکان فروش سهام خود را ندارند. البته آن‌هایی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند، می‌توانند درخواست خود را برای فروش سهام عدالت ثبت کنند، اما موقتا در حال حاضر فرآیند فروش این سهام در بورس متوقف شده و وعده داده‌اند دوباره شرایط به حالت عادی برمی‌گردد. هر طور حساب کنیم، باز هم شرایط برای مالکان مستقیم راحت‌تر است. آن‌ها برای فروش سهام عدالت خود می‌توانند سراغ سامانه سهام عدالت کارگزاری مورد نظرشان بروند. هر کدام از کارگزاری‌ها سامانه مخصوص به خود را دارند که در آن می‌توان جزئیات سهام عدالت را مشاهده کرد و سفارش فروش سهام شرکت‌های سهام عدالت را ثبت کنید. البته امکان فروش بیش از ۶۰ درصد سبد سهام عدالت که ارزش آن برای برگه‌های ۵۳۲ هزار تومانی حدود شش میلیون تومان است، وجود ندارد. بعد از ثبت سفارش فروش، سهام مورد نظر توسط کارگزاری در بورس فروخته و پول آن به حساب شما واریز می‌شود. این فرآیند ممکن است بیشتر از یک ماه طول بکشد و در این مدت گزارش سهام فروخته شده و در نوبت فروش را می‌توان در سامانه سهام عدالت کارگزاری‌ها مشاهده کرد.

سهامداران غیرمستقیم عملا راهی برای فروش سهام خود ندارند. به خصوص مشمولان ۱۰ استان که هنوز نماد شرکت سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت آن‌ها در بورس بازگشایی نشده است. فرآیند فروش سهام عدالت غیرمستقیم به این صورت است که شما سهامدار شرکت سرمایه‌گذاری استان خودتان هستید. اگر نماد این شرکت در بورس درج شده و معاملات آن آغاز شده باشد، باید بعد از ثبت نام در سامانه سجام، احراز هویت، ثبت‌نام در یکی از کارگزاری‌ها و دریافت نام کاربری و رمز عبور سامانه معاملات آنلاین، سراغ گزینه تغییر کارگزار ناظر بروید، تا سهامتان در شرکت سرمایه‌گذاری استانی به سبد دارایی‌های شما پیش کارگزاری اضافه شود. آن موقع می‌توانید سهام خود را در بورس بفروشید. البته اگر موفق به این کار شوید! در حال حاضر سهام عدالت استان‌های زنجان، کهکیلویه و بویر احمد، گلستان، اردبیل، کرمانشاه، خراسان شمالی، بوشهر، یزد، خراسان جنوبی، قم، ایلام، آذربایجان غربی، گیلان، همدان، کردستان، سیستان و بلوچستان، لرستان، خوزستان، اصفهان و کرمان قابل فروش است. نماد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استان‌های سمنان، هرمزگان، آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری و قزوین در بورس درج شده، اما معاملات آن آغاز نشده است. مالکان غیرمستقیم سهام عدالت در این استان‌ها امکان فروش سهام عدالت خود را ندارند. البته شرایط برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی که معاملات سهام آن در بورس آغاز شده هم چندان مساعد نیست. طوری که اغلب آن‌ها روزانه شاهد تشکیل صف برای فروش سهام هستند و خریداری برای آن‌ها وجود ندارد.

دریافت سود سالانه سهام عدالت

همه ۴۹ میلیون نفر مشمول سهام عدالت چه آن‌هایی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند و چه آن‌هایی که سراغ روش غیرمستقیم رفته‌اند، برای دریافت سود سالانه سهام عدالت باید در سامانه سجام به نشانی sejam.ir ثبت نام و فرآیند احراز هویت را کامل کنند. پیش از این و در سال‌های گذشته، سازمان خصوصی‌سازی بعد از برگزاری مجامع عمومی شرکت‌ها، سود سالانه هر کدام را جمع‌آوری و به حساب مشمولان سهام عدالت واریز می‌کرد. بعد از آزادسازی سهام عدالت، شرایط تقسیم سود سالانه تغییر کرده است. طوری که بعد از برگزاری مجمع عمومی شرکت‌ها، سود سهام کسانی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند، مستقیما به حساب مشمولان واریز می‌کنند و سود سهام کسانی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده بودند، به شرکت سرمایه‌گذاری استانی تعلق می‌گیرد. در روش دوم، سود سهام تمام شرکت‌ها که تعداد آن‌ها به ۳۶ شرکت می‌رسد، جمع‌آوری و در پایان توسط شرکت سرمایه‌گذاری استانی به صورت یکجا به حساب مشمولان غیرمستقیم سهام عدالت واریز می‌شود.

سود سالانه سهام عدالت مشمولان غیرمستقیم، یکجا واریز می‌‌شود و احتمالا برای امسال بیش از ۲۰۰ هزار تومان باشد

با توجه به فرآیند تقسیم سود سالانه در روش‌های مستقیم و غیرمستقیم، هرکدام مزایایی نسبت به یکدیگر دارند. سود سالانه مشمولان سهام عدالت که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، زودتر به حسابشان واریز می‌شود، اما مبالغ آن کوچک است. برای مثال ممکن است در طول سال چند ده پیامک واریز مبالغ کوچک در حد ۱۰ هزار تومان برایشان ارسال شود. در طرف مقابل مبلغ سود سالانه سهام عدالت مشمولان غیرمستقیم، به صورت یکجا است و احتمالا برای امسال بیشتر از ۲۰۰ هزار تومان باشد. سود سالانه این مشمولان با تاخیر واریز می‌شود، چون علاوه بر اینکه باید مجمع عمومی تمام ۳۶ شرکت برگزار شود، آن‌ها باید منتظر برگزاری مجمع عمومی شرکت سرمایه‌گذاری استان خود باشند تا در آن سود محقق شده بین سهامداران تقسیم شود. توجه داشته باشید که در هر دو روش، سود سهام عدالت توسط سامانه سجام و به حساب معرفی شده توسط مشمولان در این سامانه واریز خواهد شد.

پرداخت وام به مالکان سهام عدالت

پرداخت وام و واگذاری سهام عدالت یکی از وعده‌هایی است که مالکان سهام عدالت مدت‌ها چشم انتظار تحقق آن بوده‌اند. گفته شده آخر دی‌ماه این انتظار به پایان می‌رسد هرچند چند ماهی است که گفته می‌شود کارت اعتباری سهام عدالت به زودی در اختیار مشمولان قرار خواهد گرفت. ماجرا از این قرار است که بانک‌ها با قبول سهام عدالت به عنوان ضمانت، به دارندگان وام در قالب کارت اعتباری پرداخت می‌کنند.

اطلاعاتی که تا اینجای کار درباره جزئیات کارت اعتباری سهام عدالت منتشر شده نشان می‌دهد سود این وام ۱۸ درصد و مهلت بازپرداخت آن سه ساله است. بانک‌ها بین ۵۰ تا ۶۰ درصد ارزش سهام عدالت را به مشمولان وام می‌دهند که در حال حاضر ارزش آن برای برگه‌های ۵۳۲ هزار تومانی، حدود پنج تا شش میلیون تومان است. با این حساب یک خانواده چهار نفره که سهام عدالت یک میلیون تومانی دارند، می‌توانند با دریافت چهار وام ۱۲ میلیونی، حدود ۴۶ میلیون تومان از بانک‌ها کارت اعتباری بگیرند که برای خرید یک پراید دست دوم کافی به نظر می‌رسد.

کارت اعتباری سهام عدالت یا همان وام بدون ضامن تنها به مالکان غیرمستقیم سهام عدالت پرداخت می‌شود و از این نظر برگه برنده آن‌ها در برابر مالکان مستقیم است. تا اینجای کار تنها بانک ملی برای ارائه کارت اعتباری سهام عدالت اقداماتی داشته، اما قرار است تا آخر ماه بانک‌های بزرگ به این طرح بپیوندند.