بررسی بازار ارز؛ چرا دلار مدام بالا می رود؟

یحیی آل‌اسحاق رئیس اسبق اتاق بازرگانی تهران در گفتگو با پارس لاین بررسی کرد؛ بررسی بازار ارز؛ چرا دلار مدام بالا می‌رود؟؛ آل‌اسحاق یادآور شد: این روز‌ها مهم‌ترین سوالی که در مورد بازار دلار پرسیده می‌شود، این است که آیا بانک مرکزی توانایی کنترل نرخ ارز را دارد که اگر پاسخ مثبت است، چرا از ابتدای سال تاکنون نرخ ارز به صورت خزنده در حال رشد است، بانک مرکزی تلاشی در این زمینه به خرج نداده است، برخی نیز می‌گویند یا توجه به اینکه دولت با کسری بودجه روبرو است، بانک مرکزی با رها کردن بازار، سبب می‌شود، قیمت دلار بالا رفته و از این طریق کسری بودجه دولت جبران می‌شود، همیشه پاسخ به چنین سوال بسیار مناقشه برانگیز بوده، دلیل آن هم این است که ارز یک تغیر چند بعدی است که اگر از هر ظرف به آن نگاه کتی، نظرات در مورد افزایش یا ثبات نرخ ارز بسیار متفاوت است.

پارس لاین دلار دوباره مسیر افزایش قیمت را در پیش گرفته، اینبار با رشد بهای ارز نیمایی به بالای ۲۱ هزار تومان، دلار در بازار آزاد نیز به سقف قیمتی خود یعنی ۲۴ هزار تومان رسیده، حال باید دید آیا به مانند دفعه قبل بانک مرکزی به عنوان بازارساز اصلی ارز در بازار دخالت خواهد کرد.

پارس لاین ،به نظر می‌رسد دولت در شرایطی که کشور با کمبود شدید ارزی روبرو است، قصد یکسان سازی نرخ ارز را دارد، این در حالیست که هرگاه نرخ ارز نیمایی با افزایش روبرو بوده، قیمت‌ها در بازار آزاد نیز با صعود همراه شده است.

دلایل افزایش قیمت دلار
یحیی آل‌اسحاق رئیس اسبق اتاق بازرگانی تهران در گفتگو با فراروبا اشاره به اینکه افزایش دوباره قیمت دلار نشات گرفته از چند دلیل است، گفت: به طور طبیعی دلار نیز به مانند سایر کالا‌ها بازار عرضه و تقاضا قیمت آن را تعیین می‌کند، اما به دلیل اینکه این ارز تاثیر بسیار زیادی بر روی قیمت کالا‌های دیگر می‌گذارد، تغییرات قیمتی آن از اهمیت بسزایی برخوردار است، در قدم اولین در این رابطه ما باید طرف‌های عرضه و تقاضا را در بازار دلار شناسایی کنیم، این کار از آن جهات اهمیت دارد که بدین وسیله می‌توان ریشه‌های افزایش قیمت این ارز را استخراج کرد.

وی با اشاره به اینکه در بخش تقاضا به صورت کلی با دو دسته تقاضای واقعی و کاذب روبرو هستیم، اظهار داشت: در بخش تقاضای واقعی نیز دوباره با دو دسته مواجهیم، دسته اول تقاضا برای واردات کالا‌های اساسی و مواد اولیه تولید است که به طبیعتا بخش اعظمی از نیاز کشور به واردات باید به این مسئله اختصاص پیدا کند، در حال حاضر دولت برای واردات برخی از کالا‌های اساسی دلار ۴۲۰۰ تومانی تخصیص می‌دهد که این مسئله با توجه به مسائلی که پیرامون این ارز ۴۲۰۰ تومانی بوده، به مرور در حال کاهش است و در حال حاضر تنها ۱۰ قلم کالا، ارز را به این نرخ برای واردات دریافت می‌کنند.

آل‌اسحاق افزود: دسته دوم نیز مربوط به تقاضا‌های مسافرتی، گردشگری، اعزام بیمار و... است که الان به دلیل کرونا ۶ ماهی است که این تقاضا تقریبا به صفر رسیده است، از سوی دیگر در بخش تقاضا‌های کاذب نیز از یک طرف بسیاری از افراد برای حفظ ارزش دارایی‌های خود اقدام به خرید دلار می‌کنند، که این مسئله فشار زیادی به قیمت دلار وارد می‌کند، از سوی دیگر نیز دلالان دلار در بازار سوداگری می‌کنند و با انواع و اقسام روش‌های ممکن بازار را به هم می‌ریزند.

این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه به طرف عرضه اشاره کرد و بیان داشت: دلاری که در بازار تزریق می‌شود، از طریق درآمدی‌های حاصل از فروش نفت، ارز حاصل از صادرات و یا از ذخایر ارزی بانک مرکزی به بازار تزریق می‌شود، در این رابطه طی سنوات گذشته به طور کلی نیاز ما به دلار سالیانه در حدود ۵۰ میلیارد دلار است که این موضوع یا برابری تقریبی صادرات و واردات به طور نسبی پوشش داده می‌شد، اما طی دو سال اخیر به دلیل تحریم‌های بی سابقه آمریکا درآمد‌های ارزی ما با کاهش بسیار زیادی روبرو بوده و همچنین کرونا نیز مزید بر علت شده تا روند صادرات غیرنفتی با موانعی روبرو شود و حجم کاهش یابد.

این فعال بخش خصوصی اضافه کرد:، اما در طرف مقابل تقاضا برای خرید دلار در بازار بسیار زیاد است که عمده این مسئله به کاهش ارزش ریال مربوط می‌شود، بنابراین در وضعیتی که میزان عرضه و ورودی ارز به شدت کاهش پیدا کند و در طرف مقابل نیز تقاضا آن هم تقاضا‌هایی منهای واردات زیاد شود، به طور طبیعی قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند، بانک مرکزی نیز به عنوان بازارساز در حال حاضر با کمبود منابع ارزی روبرو است و نمی‌تواند ذخایر خود را برای کنترل قیمت دلار در بازار عرضه کند، زیرا که باید برای نیاز‌های ارزی کشور نیز در آینده برنامه ریزی داشته باشد.

دلار این روزها باز هم در مسیر افزایش نرخ قرار دارد

مهم‌ترین سوال در مورد بازار ارز
آل‌اسحاق یادآور شد: این روز‌ها مهم‌ترین سوالی که در مورد بازار دلار پرسیده می‌شود، این است که آیا بانک مرکزی توانایی کنترل نرخ ارز را دارد که اگر پاسخ مثبت است، چرا از ابتدای سال تاکنون نرخ ارز به صورت خزنده در حال رشد است، بانک مرکزی تلاشی در این زمینه به خرج نداده است، برخی نیز می‌گویند یا توجه به اینکه دولت با کسری بودجه روبرو است، بانک مرکزی با رها کردن بازار، سبب می‌شود، قیمت دلار بالا رفته و از این طریق کسری بودجه دولت جبران می‌شود، همیشه پاسخ به چنین سوال بسیار مناقشه برانگیز بوده، دلیل آن هم این است که ارز یک تغییر چند بعدی است که اگر از هر ظرف به آن نگاه کنی، نظرات در مورد افزایش یا ثبات نرخ ارز بسیار متفاوت است.

وزیر اسبق بازرگانی تصریح کرد: شاید دولت بدش نیاید با افزایش نرخ ارز کسری بودجه خود را جبران کند، اما این موضوع می‌تواند در کوتاه مدت افاقه کند، اما اگر این افزایش نرخ بخواهد به صورت بلند مدت ادامه یابد، به طور قطع اثرات بسیار مخرب و جبران ناپذیری به دنبال دارد که خود دولت نیز در این باره با هزینه روبرو می‌شود، چرا که در وهله اول هزینه‌های دولت با افزایش همراه شده، در وهله دوم سطح عمومی قیمت‌ها با افزایش لجام گسیخته‌ای مواجه خواهد شد، به مانند همین وضعیتی که امروز در بازار‌های مختلف آن را مشاهده می‌کنید و دست آخر نیز ارزش پول ملی به مانند زمان حال با سقوط روبرو می‌شود که این مسئله تبعات بسیار زیان باری دارد.

رئیس سابق تهران با تاکید بر اینکه ایران دارای بیش از ۸۰ میلیارد دلار دارایی ارزی بلوکه شده در کشور‌های مختلف است که نمی‌تواند به آن‌ها دسترسی داشته باشد، گفت: بر اساس آمار‌هایی که وجود دارد این رقم در ابتدا ۱۰۰ میلیارد دلار بوده اکنون به ۸۰ میلیارد دلار رسیده، اگر تحریم‌ها در کار نبود و اوضاع عادی، نرخ دلار به این وضعیت نمی‌افتاد، نرخ واقعی دلار که همه ملاحظات را در نظر بگیریم، خیلی کمتر از ۲۰ هزار تومان است و با این وضعیتی که وجود دارد، نوسانات طبیعی است و هیچگونه پیش بینی‌ای در مورد قیمت آتی دلار نمی‌توان انجام داد، از سویی نرخ فعلی دلار واقعی نیست و به صورت مصنوعی بنا به شرایطی که وجود دارد، افزایش یافته است.

آل‌اسحاق اذعان داشت: نرخ بهینه و تعادل دلار قطعا قیمت‌های فعلی نیست و باید این نرخ‌ها تعدیل شود، اما به دلیل اینکه شرایط عادی نیست، در حال حاضر نمی‌توان بازر دلار را کنترل کرد و منابع و توانایی بانک مرکزی نیز در این زمینه نیز محدود است، بنابراین نمی‌توان تصوری برای قیمت آینده دلار داشت، باید صبر کرد و دید اوضاع و احوال سیاسی و اقتصادی کشور و جهان به کدام سمت حرکت خواهد کرد، تا بر اساس آن بتواند وضعیت را تحلیل کرد.