پشم، لباسی بر تن گوسفند که دلالان را پیروز میدان می کند نگهبانان کوه و دشت در انتظار نگاه مهربان مسئولان

به گزارش خبرنگار گروه استان های  اخبار  از یاسوج ، هر موجود زنده‌ای در عالم هستی، پوششی دارد که جنس آن متفاوت است، انسان با پوشاک و لباس خود را می‌پوشاند، خزندگان با پوست‌های نرم و سخت و مختص به خود، پرندگان و طیور با لباسی از جنس پر، ماهی و آبزیان لباسی به نام پولک و حیوانات و احشامی نظیر گوسفندان لباسی از جنس پشم به تن دارند.

شاید این پشم به ظاهر بی ارزش باشد، اما دستانی هستند که تار و پودی را به هم می‌بافند و حاصل آن می‌شود کلاه نمدی، فرش و گلیم و چوقا و لباس‌هایی که قیمت آن‌ها از ریال و تومان فراتر می‌رود و حتی به میلیون هم می‌رسد. اما تولید این پشم به دست چه کسانی صورت می‌گیرد؟

کوه‌ها و دشت‌ها در سراسر ایران پهناور، نگهبانانی دارند که در فصول سرد و گرم سال ییلاق و قشلاق می‌کنند و با پرورش دام‌ها و گوسفندان، نقش مهمی در تولید گوشت و فرآورده‌های پروئینی و لبنیات ایفا می‌نمایند، اما تولید آن‌ها فقط گوشت و لبنیات نیست، بلکه در فصل بهار پشم گوسفندان را می‌چینند تا هم این حیوان بی آزار سبک شود، هم پشم آن هنری بیافریند ارزشمند.

به منظور آشنایی با مراحل پشم چینی، مشکلات این عشایر در فروش این محصول  به مناطق عشایری سفر کردیم تا هم با روند چیدن پشم‌ها و محصولات تولید شده از آن آشنا شویم و هم در جریان مشکلات آن‌ها قرار بگیریم.

بهار، فصل پشم چینی گوسفندان

نادر نادری رئیس شورای عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد به خبرنگار گروه استان های  اخبار  از یاسوج ، گفت: پشم چینی یکی از فعالیت‌های عشایر کوچرو در استان محسوب می‌شود که این عملیات سالی یکبار و در فصل بهار صورت می‌گیرد.

او با بیان اینکه در حال حاضر چیدن پشم گوسفندان در بین عشایر منطقه آغاز شده، افزود: مراحلی باید برای پشم چینی انجام شود که مرحله اول آن شست و شوی این حیوان در آب رودخانه‌ها و برکه‌های اطراف محل اتراق عشایر البته با همکاری و همراهی همه افراد عشایری است.

نادری در تشریح مرحله شست و شو اظهار داشت: در این مرحله، تعدادی از مردان عشایر، با کمک یکدیگر یک گله از گوسفندان را به ترتیب در آب رودخانه شست و شو می‌دهند تا پشم این حیوان تمیز شود و در زمان پشم چینی، حیوان آزار نبیند و به راحتی و آسانی صورت گیرد.

این مقام مسئول تصریح کرد: عملیات پشم چینی به دست افراد ماهر و با ابزار مخصوص این کار انجام می‌شود تا علاوه بر بالا رفتن سرعت کار، چیدن پشم گوسفندان به درستی صورت گیرد و بدن آنها زخمی و نشود.

هر گوسفند چقدر پشم می‌دهد؟

رئیس شورای عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: از هر گوسفند، یک تا یک کیلو و ۵۰۰ گرم پشم به دست می‌آید و علیرغم ارزشی که این محصول دارد، کارخانه‌ها آن را خریداری نمی‌کنند و پشم چیده شده سر دست عشایر می‌ماند و این نبود مشتری و خریدار به معضلی برای عشایر تبدیل شده است.

نادری با بیان اینکه در سالیان گذشته، کوچ عشایر ۳۰ الی ۳۵ روز به طول می‌انجامید، اذعان داشت: هم اکنون این زمان به ۶ الی ۸ روز کاهش یافته، که این کاهش زمان کوچ حاصل وضعیت مناسب ایل راه‌ها و در اختیار قرار داشتن وسایل نقلیه برای جابجایی و ییلاق و قشلاق آن‌ها است.

عشایر، تامین کننده بخشی از گوشت و لبنیات مورد نیاز استان

بهمن آزادی مدیرکل امور عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد هم در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های  اخبار  از یاسوج ، گفت: حدود ۱۲ درصد از کل جمعیت استان را عشایر غیور و زحمتکش تشکیل می‌دهند که ۱۱ هزار و ۱۲۰ خانوار عشایری با جمعیتی حدود ۷۲ هزار و ۷۰۰ نفر در مناطق مختلف این استان ساکن هستند و روزگار خود را در دل کوه‌ها و دشت‌ها می‌گذرانند.

او افزود: این عشایر بیش از یک میلیون راس دام سبک دارند و بیش از ۲۵ درصد گوشت و بیش از ۵۰ درصد شیر موردنیاز استان کهگیلویه و بویراحمد از طریق دام‌هایی که عشایر پرورش می‌دهند، تامین می‌شود. ضمن اینکه از این تعداد دام سبک، ۸۰۰ تن پشم به دست می‌آید، اما بدلیل نبود بازار خرید و فروش پشم و همچنین صنایع تبدیلی، پس از انجام عملیات پشم چینی در فصل بهار، سودی از این محصول ارزشمند عاید آن‌ها نمی‌شود.

دلالان، برنده بازار خرید و فروش پشم

آزادی اظهار داشت: با توجه به نبود بازار خرید و فروش پشم در سطح استان، دلالان فرصت را غنیمت شمرده و با خرید این محصول با ارزش و صادرات آن به استان‌های همجوار از جمله فارس و اصفهان سود خوبی عاید آن‌ها می‌شود، اما در این بین علیرغم زحمات فراوان و طاقت فرسا برای پرورش و نگهداری گوسفندان، از سود پشم آن، عشایر بی نصیب می‌مانند.

این مقام مسئول تصریح کرد: اگر کسانی هستند که شرایط مناسب و مطلوب برای خریداری پشم گوسفندان دارند، می‌توانند این محصول را خریداری کنند. امور عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد هم با ارائه تسهیلات و سایر امکانات موردنیاز هم از عشایر استان و هم از تولیدکنندگان صنایع دستی حمایت خواهد کرد تا معضل وجود دلالان در زمان خرید پشم رفع شود.

شرکت‌های تعاونی عشایری، آماده خریداری

مدیرکل امور عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد تعداد شرکت‌های تعاونی عشایری را ۹ واحد اعلام کرد و اذعان داشت: این شرکت‌های تعاونی، تولیدات و مایحتاج عشایر را تامین کرده و در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند، از سوی دیگر نیز تولیدات و صنایع دستی را خریداری می‌کنند.

او به سیاستگذاری‌های امور عشایر استان اشاره و بیان کرد: از ابتدای سال ۱۳۹۸، فعال شدن تعاونی‌ها را در دستورکار قرار دادیم تا از این طریق، تولیدات عشایر و بخصوص پشم تولیدی آن پس از عملیات پشم چینی از آن‌ها خریداری شود، اما بدلیل نبود صنایع تبدیلی مشکلاتی برای این بخش بوجود آمد، ولی سعی داریم این نواقص را رفع کرده و از پشم مرغوبی که به دست می‌آید به بهترین نحو استفاده نماییم.

به میان عشایر رفتیم که با ابزار مخصوص دل به کار داده اند و پشم گوسفندان را کوتاه کرده و آن را به دست بانوان هنرمند می‌سپارند تا با گردش دستانشان، از آنها کلاه، فرش و ... تهیه کنند.

یکی از مردان عشایری که در حال دسته بندی پشم‌های چیده شده بود، گفت: با توجه به اینکه از فصل بهار، هوا بتدریج گرم می‌شود و رعایت نکاتی بهداشتی در دام‌ها ضروری است، پشم گوسفندان را کوتاه می‌کنیم.

او افزود: ابتدا گوسفندان را در آب رودخانه شسته و تمیز می‌کنیم تا از آلودگی‌ها پاک شوند و عملیات پشم چینی آسانتر شود و حیوان اذیت نشود و بدنش زخمی نشود.

این غیور مرد عشایری بیان کرد: پشم چینی علاوه بر بهداشت، تاثیر بسیار زیادی در افزایش شیردهی آن‌ها دارد، ضمن اینکه زنان عشایری با ریسندگی و تبدیل پشم‌های بدست آمده به دوک‌های نخ، کلاه نمدی تولید می‌کنند.

آری، حرکت دستان مردان غیور و زنان هنرمند عشایری، محصولی می‌آفریند که می‌شود صنایع دستی که تار و پودش را، دستان پینه بسته نگهبانان کوه و دشت‌ها به هم می‌بافند، اما کاش نگاهی مهربان به دستان این زحمتکشان می‌افتاد و فروش پشم و محصولات دامی و سود حاصل از آن مرهمی باشد بر زخم و خراش‌های دستان آن ها...

گزارش از یاسر سجادپور