برخی با دیدن «بولینگ مریم» تصور کردند منطقه آزاد یعنی همین منطقه آزاد واردکننده را به تولیدکننده تبدیل کرده است

اخبار گروه سیاسی حوزه مجلس ،ابراهیم اسدی بیدمشکی؛ بیش از ۲۰ سال از تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد؛ توسعه اقتصادی، حمایت از تولید و صنعت داخلی و همچنین تسهیل در صادرات، واردات و ترانزیت کالا از دلایل ایجاد این مناطق است تا تجارت و اقتصاد کشور در تعامل با سرزمین‌های خارجی بیشتر شود. به عقیده بعضی صاحبنظران اقتصادی، ایران از هدف‌های ایجاد منطقه‌های آزاد و ویژه اقتصادی دور شده و مسئولان عملاً در توسعه این مناطق، به گستردگی جغرافیایی و افزایش تعدادشان بسنده کرده‌اند.

مجلس شورای اسلامی نقش اصلی را در تأسیس مناطق آزاد تجاری_صنعتی بازی می‌کند. ایران تا به حال ۷ تا از این مناطق را به خود دیده است و مدت‌هاست که لایحه اخیر‌ دولت در ایجاد مناطق جدید اقتصادی، میان پارلمان، شورای نگهبان و هیئت عالی نظارت حرکت می‌کند. دولت در لایحه اخیرش، پیشنهاد ایجاد ۸ منطقه آزاد تجاری- صنعتی و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی را داده بود، اما نمایندگان حوزه مناطق را افزایش دادند، تعداد منطقه‌های ویژه را به ۱۰۳ منطقه رساندند و احکام جدیدی را هم نسبت به این مسئله وضع کردند.

محمد حسن نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و نماینده جلفا و مرند در استان آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با اخبار  با بیان اینکه موافق ایجاد مناطق آزاد است، اظهار کرد: منطقه آزاد تجاری_صنعتی ارس در حوزه انتخابیه‌اش واقع شده است و کارشناسان منتقد به عملکرد این حوزه را دعوت به حضور در این مناطق می‌کند.

آیا کارشناسان یک بار هم جلفا را دیده‌اند؟

اخبار:برخی از کارشناسان معتقدند که مناطق آزاد به جای ایجاد شغل برای افراد بومی، موجب بیکاری آنها شده است. نظر شما در این‌باره چیست؟

حسن نژاد: آیا کارشناسان تا به حال یک بار هم جلفا را دیده‌اند؟ این افراد یک بار به کیش رفتند و با دیدن «بولینگ مریم» تصور کرده‌اند مناطق آزاد یعنی آنجا و آکواریوم کیش! در دوران نمایندگی‌ام به دلیل وجود منطقه آزاد ارس، ۱۹ هزار بیمه کارفرمایی صادر و ۲۰۸ کارخانه افتتاح شده است. کل حوزه انتخابیه‌ بنده ۵۶ هزار نفر جمعیت دارد؛ با این آمار چگونه می‌توان گفت افزایش بیکاری داشته‌ایم؟ پیشتر در جلفا وقتی دیپلم می‌گرفتیم، یا باید بیل به دست، کارهایی مانند کشاورزی می‌کردیم یا در تهران، اسلامشهر و چهاردانگه برای کارگری می‌رفتیم؛ زیرا هیچ امیدی به آینده در شهرستان جلفا نبود. به این ترتیب نرخ بیکاری صفر می‌شد، زیرا جوان طالب کار نمی‌ماند.

پیشتر در جلفا وقتی دیپلم می‌گرفتیم، یا باید بیل به دست، کارهایی مانند کشاورزی می‌کردیم یا در تهران، اسلامشهر و چهاردانگه برای کارگری می‌رفتیم؛ زیرا هیچ امیدی به آینده  در  شهرستان جلفا نبود.

  وقتی در شهر امید به آینده ایجاد می‌شود، نه تنها جوان‌ها کوچ نمی‌کنند، بلکه افرادی هم که رفته‌اند، باز می‌گردند و حتی از شهر‌های مجاور به شهر ما خواهند آمد. البته مردم وقتی می‌بینند همسایه‌شان در منطقه آزاد کارخانه تأسیس کرده یا در منطقه آزاد کارمند شده است، دیگر حاضر به کار کردن در کارخانه نیستند. در حالی‌که پیش از این منّت هم برای کار کردن می‌کشیدند! الان با بالا رفتن انتظارها، میزان بیکاری هم بالا می‌رود و به همین دلیل تصور می‌کنند منطقه آزاد موجب بیکاری مردم شده است.

برای نمونه در شهرستان‌های هوراند و کلیبر در استان آذربایجان شرقی کمترین و در تبریز بیشترین درصد بیکاری وجود دارد؛ آیا واقعاً تبریز از کلیبر عقب مانده‌تر است؟ در کلیبر یک جوان وقتی به ۱۸ سالگی می‌رسد، یا از شهرستان کوچ می‌کند یا به کارهایی مانند کشاورزی و دامداری می‌پردازد. زمانی که جوان کلیبری به امید کار به تبریز می‌رود، جزو جمعیت شاغل به شمار رفته و در صورتی که کار پیدا نکند، بیکاری آنجا خود را نشان می‌دهد.

زمان جنگ تحمیلی ۶۰ درصد واردات کشور از گمرک جلفا رخ می‌داد

اخبار:اظهار نظر دیگر منتقدان درباره مناطق آزاد، موضوع قاچاق یا واردات بی‌رویه است. شما با این نظر موافقید؟

حسن نژاد: خیر، در زمان جنگ تحمیلی، مرزهای جنوبی با مشکل مواجه بود و ۶۰ درصد واردات کشور از گمرک جلفا اتفاق می‌افتاد، مگر جلفا قبل از آنکه به منطقه آزاد تبدیل شود، گمرک نداشت؟ اصلاً گمرک جلفا ربطی به منطقه آزاد بودن ندارد. گمرک باید داخل منطقه آزاد مستقر شود؛ مشکل اینجاست که در مرز یک گمرک و پس از آن، منطقه آزاد و سپس یک گمرک دیگر داریم. این چنین، ویژگی منطقه آزاد را از آن گرفته‌ایم. مثلاً می‌گویند در جلفا ۴ میلیارد تومان کالا وارد شده است. این مقدار لزوماً ارتباطی به منطقه آزاد ندارد، چراکه یک شرکت در تهران برای صادرات کالایش به گرجستان آن را از گمرک جلفا ترخیص کرده است. اگر هم این منطقه، آزاد نبود، این کالا می‌رفت. در منطقه آزاد باید گمرک مستقر شود تا مجوز بگیرد. الان به منطقه آزاد جلفا(ارس) حدود ۴۰ هزار هکتار اضافه شده است، اما به دلیل آنکه گمرک در آن مستقر نیست، فعالیتی در آن بخش وجود ندارد. با مهیا شدن این شرایط، اجازه واردات کالا داده می‌شود.

زمانی برای کفش خریدن باید به تبریز می‌رفتیم، اما الان تبریزی‌ها برای خریدن جهیزیه دخترشان به جلفا می‌آیند و مغازه‌دار تبریزی ناراضی شده است. در مرکز خرید کلانشهرها، اگر شخصی جنس برنی را در مغازه دو هزار متر مربعی بفروشد، مشکلی پیش نمی‌آید اما اگر همین برند را در جلفا در یک مغازه  ۵۰ متر مربعی به فروش برود، نشانه ترویج واردات می‌شود!

پیشتر عوارض دریافتی در منطقه آزاد به میان تهران، اصفهان، تبریز، مشهد و...  تقسیم می‌شد و در مرز خرج می‌شود. به

بودجه منطقه آزاد جلفا را ۳۰۰ میلیارد تومان قرار دادند، اما بودجه ملی در شهرستان جلفا ۶ میلیارد تومان است. پیشتر عوارض دریافتی در منطقه آزاد میان تهران، اصفهان، تبریز، مشهد و... تقسیم می‌شد؛ اما اکنون این مبلغ در مرز هزینه می‌شود. از طرفی برخی نتوانستند در منطقه آزاد موفقیت کسب کنند، به این دلیل نسبت به افراد موفق دید منفی دارند. قبلاً شرکت‌های حاضر در مناطق آزاد از ارائه صورت‌های مالی معاف بودند، اما اکنون چنین نیست و باید به اداره مالیات گزارش دهند، همچنین اگر برای فرار از پرداخت مالیات، گفته شود عملکردی در شرکتی صورت نگرفته، کافی است قبض برق را دریافت کنید تا متوجه صحت و سقم مطلب شوید.

هم‌اکنون مرزهایی مانند جلفا، کردستان و سیستان و بلوچستان از مالیات معاف هستند و نیازی به ایجاد منطقه آزاد نیست، اما با تأسیس منطقه آزاد، گاز، برق، امنیت، ثبت شرکت‌ها و... فراهم می‌شود و این مسئله با اقدام جداگانه اشخاص برای گرفتن اشتراک برق و غیره تفاوت دارد.

منطقه آزاد وارد کننده را به تولید کننده تبدیل کرده است

 واردکنندگان MDF با حضور در منطقه آزاد و پس از گذشت مدتی با بازار آشنا شدند. این آشنایی کمک کرد که اجزای ساخت MDF را جداگانه واردکنند تا برایشان سودآوری داشته باشد. همین واردکننده بعد از مدتی توانسته چسب، PVC و حتی چوب را خودش تولید کند و از واردات بی‌نیاز شود. منطقه آزاد فرصتی را فراهم کرده است که واردکننده به تولید کننده تبدیل شود. منتقدان این مسئله را نمی‌بینند. تولیدکننده یک شبه به وجود نمی‌آید و باید فرصتی برای شناختن بازار و اعتماد به او فراهم شود. در منطقه آزاد جلفا حدود ۵۰ شرکت و سرمایه‌گذار خارجی وجود دارد. در بخشی از آن، آشنایی با کار یکی از فعالان ترکیه‌ای باعث شده است شاغلان داخلی خودشان تولید کننده شوند، اما ظاهرا منتقدان نمی‌خواهند این اتفاق‌ها را ببینند. منتقدان با مشاهده خیابان‌های اصلی منطقه آزاد، تصور می‌کنند کل منطقه آزاد همان است. باید کمی آن طرف‌تر را مشاهده کنند تا متوجه شوند منطقه آزاد بزرگتر از دو تا مغازه است.

تغییر نظر اعضای کمیسیون اقتصادی با مشاهده منطقه آزاد

اخبار: اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس به عنوان محور تصمیم گیری درباره لایحه‌های مناطق آزاد، چه نگاهی به ایجاد این مناطق دارند؟

حسن نژاد: من در کمیسیون اقتصادی روی همه مناطق پیشنهادی برای تأسیس منطقه آزاد موافق بودم. مرز را مرزنشین نگه می‌دارد نه مرزبان. در منطقه جلفا هر چند کیلومتر روستا داریم و روستانشین مرزهای خودش را نگه می‌دارد، همچنین کارخانه‌دار هم در این مناطق به دلیل امور اقتصادی حاضر به تأمین امنیت است، البته باید مرزها را آباد کرد تا جمعیت بماند.

 بیشتر اعضا در کمیسیون اقتصادی با ایجاد مناطق آزاد مخالف بودند. من اعضا را به جلفا بردم و با مشاهده این منطقه آزاد نظرشان تغییر کرد. حسینی شاهرودی و حجت الاسلام بحرینی از مخالفان جدی ایجاد منطقه آزاد بودند و بعد از مشاهده منطقه آزاد اظهار کردند که دیدگاهشان نسبت به این موضوع تغییر کرده است.