به گزارش خبرنگار گروه استان های اخبار از بیرجند ، خیلی هم دور نیست روزهایی که چه در بازار بیرجند و چه در بقالی ها، صابون بیرجندی مشتری‌هایی دائم حتی از دیگر شهرها داشت، اما حالا ورق برگشته است و مانند خیلی دیگر از هنرهای دستی استان می‌رود تا در قفسه خاطرات جا بگیرد.
پیشکار اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین صابون ساز بیرجندی است که در کوچه پس کوچه‌های خیابان حکیم نزاری بیرجند نزدیک به ۳۰ سال است که مشغول به تولید این صابون قدیمی است.
او می‌گوید: این کار را از پدر خانمش آموخته، او روزهایی را به یاد می‌آورد که بازار صابون سنتی رونق و مشتریان زیادی داشت، آن وقت ها شاید بیشتر از ۳۰ نفر در شهر بیرجند مشغول صابون سازی بودند.
۳۰ کیلومتر آن طرف‌تر به سراغ صابون ساز دیگری می‌رویم.
مودی صابون ساز دیار مود می‌گوید: ۸ سالی است که مشغول به این کار هستم، صابون سازی در خانواده ما موروثی بوده که حالا من در حال انجام این کار هستم. البته با توجه به اینکه معلم هم هستم در اوقات فراغت و یا تابستان‌ها به این کار می پردازم.
در گذشته بیشتر بانوان این کار را انجام می‌دادند، این صابون به گونه‌ای است که هر شخصی که یکبار از آن استفاده کند مشتری دائمی و تبلیغ کننده این صابون می‌شود.
سازنده این صابون می گوید: دیگ‌های بسیار بزرگی داریم که داخل این دیگ‌های بزرگ چربی گوسفند و یا روغن حیوانی با آب ریخته می‌شود و شاید اندک بویی هم که دارد به خاطر همان چربی گوسفند است.
نوع صابون برحسب انتخاب هر فرد که بخواهد در آن کتیرا باشد یا سدر و یا حنا، متفاوت است. پس از اینکه یکی از این‌ها در دیگ اضافه شد می گذاریم تا مواد پخته شود.
ساعت ۶ صبح زیر این دیگ‌ها روشن می‌شود و مواد به مدت ۸ یا ۹ ساعت با گرمای ۵۰ درجه درون دیگ‌ها روی حرارت قرار می‌گیرد تا مانند شیره انگور قوام بگیرد.
مودی با اشاره به اینکه بعد از پخته شدن، مواد به درون تخته‌ها ریخته و روز بعد در ابعاد کوچک و بزرگ و با اشکال خاصی به وسیله چاقو برش داده می‌شود، افزود: پس از این مرحله قالب‌های صابون برای خشک شدن به پشت بام منتقل می‌شود و بعد از ۶ روز که در معرض نور آفتاب قرار گرفت، کنار دیوار روی هم چیده می‌شود و بیشترین خواصش هم به خاطر همان نور آفتاب است.
صابونی با ۳ ماده گیاهی معجزه آسا
صابون دست ساز سنتی بیرجندی از ترکیب سدر، کتیرا، حنا، روناس، چربی حیوانی مرغوب و مقداری سود سوزآور تهیه و به گفته طرفداران دائمی آن مانع ریزش و سفیدی موی سر می‌شود.
هر کدام از مواد تشکیل دهنده اش فواید بسیاری دارد. برای مثال کتیرا برای شادابی پوست مناسب است، سدر برای خنکی سر و یکی از مهمترین خواص حنا هم دفاع در برابر عفونت‌های پوستی است.
حنا می‌تواند به بدن کمک کند تا در برابر عفونت، دفاع قوی تری داشته باشد و این باعث می‌شود که کم کم باکتری‌های مضر در پوست از بین برود.
مودی گفت: روزانه بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ عدد صابون تولید می‌کنم و در فصل تابستان تولیدات به ۱۲ تن هم می‌رسد.
او افزود: مشتری در استان داریم، اما کم است، بیشتر از اصفهان و مشهد خریدار دارد که من برایشان می‌فرستم.
انوری مقدم کارشناس حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: در حال رایزنی با پیشکسوت این حرفه هستیم تا بتوانیم به کمک ایشان این محصول را در قالبی جدید‌تر و بهتر تولید کنیم.
او با اشاره به اینکه پیشکار پیشکسوت این کار، ۳۰ سال است که این حرفه را به صورت خانوادگی انجام می‌دهد، افزود: اکنون اندکی برای این تولید کننده سخت است که تغییر مسیر بدهد و کار چندین و چند ساله اش را کمی به روز‌تر انجام دهد و از فناوری‌های جدید استفاده کند.
انوری با بیان اینکه پژوهش‌هایی هم در خصوص تغییر شکل صابون و طریقه فروش آن صورت گرفته است، اظهار کرد: اکنون در بازار‌ها بیشتر صابون همدان مطرح است، زیرا تبلیغات این محصول به خوبی صورت گرفته و صابون بیرجندی هم برای مطرح شدن نیازمند تبلیغات بیشتر و بسته بندی بهتر است.
ایرانیان مقیم خارج، مشتاق صابون بیرجندی
کیفیت صابون بیرجندی به دلیل مواد اولیه دارویی آن آنقدر بالاست که این محصول حتی مشتریانی از ایرانیان مقیم کشور‌های اروپایی و آمریکایی دارد.
به گفته انوری مقدم کارشناس حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی، ارسال صابون بیرجندی به شهر‌های مختلف استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی و همچنین کشور‌های آمریکا، آلمان، بلژیک و کانادا و گردشگران بیرجندی مقیم کشور‌های خارج از ایران نشان دهنده کیفیت صابون بیرجندی است.
او تاکید می‌کند: استحکام و دوام صابون بیرجندی نسبت به مشابه آن در سایر نقاط ایران بالاتر است، به گونه‌ای که یک قالب صابون به ابعاد تقریبی ۸*۸*۸ بیش از سه ماه دوام می‌آورد و لایه لایه و نرم نمی‌شود و تا کوچکترین اندازه قابل استفاده است.
صابون بیرجندی یکی از محصولات بهداشتی دست‌ساز خراسان جنوبی است که در خطر فراموشی قرار دارد.
با اینکه این صابون از دیار بیرجند است، اما امروزه مشتریان و طرفداران خیلی کمی در خاستگاه خود دارد و اکنون که در مسیر ثبت ملی شدن قرار گرفته است برای رونق یافتن و بهتر شدنش در درجه اول نیازمند خرید و حمایت اهالی منطقه است تا بتواند از قفسه‌های فراموشی بیرون بیاید و دوباره در قفسه‌های مغازه‌ها به چشم بخورد و مسیری برای صادرات و حتی رفتن به آن سوی مرزها پیدا کند.
گزارش از زهرا رضوانیان
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها