فیروزه، سرمایه شهربابک اما به نام و کام نیشابور

به گزارش خبرنگار گروه استان های  اخبار  از کرمان ، شهربابک به عنوان یکی از شهر‌های صنعتی با معدن مس در کشور معرفی شده است که علاوه بر مس، معادن سیلیس، فیروزه، سنگ‌های ساختمانی و ... نیز دارد، اما تاکنون برای تحقق اهداف اقتصادی از این مواهب خدادادی استفاده‌ی مناسبی نشده است. 

اگر سنگ فیروزه شهربابک را یکی از باکیفیت‌ترین فیروزه‌های کشور بنامیم سخنی گزاف نگفته ایم، اما متاسفانه عمده این سنگ مرغوب به‌صورت خام از استان کرمان خارج می‌شود و در خراسان رضوی فرآوری می‌شود و بدون اینکه نامی از فیروزه شهربابک برده شود، به‌عنوان فیروزه نیشابور عرضه می‌شود.

محمد محمودی یکی از فیروزه کاران شهربابک گفت: هفت سال پیش به دلیل اینکه شغلی نداشتم تصمیم گرفتم از پتانسیلی که در شهرمان وجود دارد استفاده کنم و فیروزه کاری را آموزش دیدم.

او بیان داشت: من سرپرست خانوار هستم، ولی علی رغم اینکه در منطقه‌ای هستیم که بهترین سنگ فیروزه را استخراج می‌کنیم، اما باید برای تأمین معاش زندگی به فعالیت‌های دیگر نیز بپردازم.

محمودی اظهار داشت: هرچه به جلو می‌رویم نیازمند حمایت‌های بیشتری از طرف مسئولان هستیم، اما اقدامی صورت نمی گیرد و این موجب شده کار را با دلسردی پیش ببریم و حتی متاسفانه این بی توجهی سبب شده چندین نفر این فعالیت را رها کنند.

او با بیان اینکه متاسفانه مجتمع مس، سنگ بی کیفیتی را بین فیروزه کاران شهرستان توزیع می‌کند، افزود: اگر مسئولین دلسوزانه پیگیری کنند و از خام فروشی فیروزه به صورت قانونی و یا غیرقانونی جلوگیری شود قطعا مشکل اشتغال نیز حل می‌شود.

محمودی بیان داشت: این شهرستان هیچ مانع و مشکلی برای فرآوری فیروزه ندارد، اما زمانی که سنگ بی کیفیت به دست ما می‌رسد ارزشی ندارد که موتور و تیغه‌ی گران قیمت تراش را برای تراش فیروزه بی کیفیت خراب کنیم و ما نیز مجبوریم این شغل را کنار بگذاریم.

او افزود: جای نگرانی است چرا که سنگ فیروزه با کیفیت از شهرستان خارج و به اسم فیروزه مرغوب نیشابور معرفی می‌شود در حالی که فیروزه شهربابک به دلیل توزیع سنگ بی کیفیت بدنام می‌شود.

او با تأکید بر مدیریت خروج سنگ از شهرستان گفت: در شهربابک تراش نگین فیروزه به بهترین نحو انجام می‌شود و اگر سنگ باکیفیت در اختیار ما قرار گیرد کار ما رونق می‌گیرد.

این فیروزه کار شهربابکی بیان داشت: معدن شهربابک بهترین فیروزه را در سطح کشور دارد که قیمت برخی از سنگ‌های آن گاهی حتی از طلا هم گرانبها‌تر است.

او نداشتن بیمه را دیگر مشکل فعالان این رشته هنری بیان کرد و گفت: با ساماندهی صنعت فیروزه در شهربابک علاوه بر اینکه هنرمند فیروزه کار از هنر خود لذت می‌برد و آن را به نمایش می‌گذارد درآمد هم کسب می‌کند.

در ادامه گزارش امان الله نظریان مسئول اتحادیه فیروزه کاران شهربابک در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان های  اخبار  از کرمان ، گفت: از میزان برداشت فیروزه در شهربابک آمار دقیقی در دست نیست و مجتمع مس حاضر نشده است که در داخل معدن کارگاه داران و متخصصان فیروزه شهربابک را بپذیرد تا این افراد بتوانند تحقیقاتی را در این حوزه انجام دهند.

او افزود: تا به امروز شرکت‌هایی مثل کامیاران و نظم دهندگان بابک، سنگ فیروزه شهربابک را برداشته و قسمت‌هایی از محصول را که کارایی نداشته و باطله بود را در انبار‌ها می‌بردند و سرنوشت فیروزه‌های دسته اول و حتی درجه ۲ برای ما نامشخص بود.

نظریان فیروزه شهربابک را در دنیا بی نظیر دانست و بیان داشت: کشور‌های آمریکا، مصر و برخی دیگر از کشور‌های آفریقایی فیروزه دارند، اما نمی‌توانند در برابر فیروزه شهربابک عرض اندام کنند.

او با بیان اینکه به گفته کارشناسان، فیروزه شهربابک اُپال گونه است و تبلور نور دارد، اظهار داشت: تمام فیروزه‌هایی که امروزه در دنیا به اسم فیروزه آمریکایی معرفی می‌شوند، فیروزه‌های احیا شده و رنگ شده هستند.

نظریان با اشاره به اینکه شهربابک مجموعه‌ای متنوع از فیروزه دارد، گفت: تا به امروز شخصا ۱۲ نمونه از فیروزه شهربابک را شناسایی و معرفی کردم که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارد.

او گفت: در مجموع فیروزه به دو بخش رنگی و سفید تقسیم می‌شود که فیروزه رنگی خود رنگ‌های آبی و سبز دارد و فیروزه سفید آب جذب می‌کند و به همان میزان رنگ می‌پذیرد.

نظریان افزود: اگر صنعت فیروزه در شهرستان شهربابک ساماندهی شود، تا دو هزار نفر مشغول به کار می‌شوند و در کنار آن صنایع جانبی نیز رونق می‌گیرد.

مسئول اتحادیه فیروزه کاران اظهار داشت: فیروزه‌هایی که در شهربابک توزیع می‌شوند از نوع فیروزه سفید است که باید احیا شود، اما صنعت احیا در شهربابک نیست و خاص استان خراسان رضوی  است.

نظریان بابیان اینکه فیروزه جزء سنگ‌های ارزشمند، نیمه قیمتی و درآمدزا است، تصریح کرد: ۹۰ درصد فیروزه‌های داخلی ایران و ۷۰ درصد بازار‌های خارجی متعلق به شهربابک است و متأسفانه دست تبهکاران و پول دوستان از فیروزه کوتاه نشده و ادامه دار است.

مسئول اتحادیه فیروزه کاران شهربابک بیان داشت: متاسفانه مجتمع مس زباله سنگ‌های درجه سه فیروزه را  بین فیروزه کاران شهرستان توزیع می‌کند.

نظریان با اشاره به اینکه بازار فیروزه افتی ۹۰ درصدی داشته است، تصریح کرد: در حال حاضر به خاطر کرونا وضعیت کارگاه‌ها خوب نیست و برخی از آنان کارگرانشان را تعلیق کردند.

او اظهار داشت: در شهرستان حدود ۶۰ شرکت تعاونی ثبتی داریم که هر کدام تعدادی نیرو دارند و در کنار آن تعداد نامشخصی کارگاه خانگی فعال است و باید گفت همه کارگاه‌ها بدون وام دولتی سرپا شده اند.

نظریان صادرات گسترده را عاملی برای درآمد شهرستان دانست و افزود: از صادرات فیروزه آمار دقیقی در دست نیست، اما فیروزه شهربابک به صورت سنگ تیزبُر شده و گاهی فرآورده شده به آمریکا، نیوزیلند، هند و کشور‌های اطراف از جمله پاکستان، عراق و... صادر می‌شود.

در ادامه گزارش به سراغ رئیس اداره میراث فرهنگی شهربابک رفتیم تا ببینیم آن‌ها چه توضیحاتی دارند.

علی شیبانی رئیس اداره میراث فرهنگی شهربابک گفت: از چندین سال پیش با توجه به کانی اصلی سنگ فیروزه که در کنار معدن مس موجود است افراد زیادی به فعالیت در این رشته مشغول فعالیت هستند.

او افزود: در حال حاضر حدود ۷۰۰ نفر در قالب شرکت‌های کارگاهی یا انفرادی به طور مستقیم فعالند.

شیبانی بیان داشت: فرآیند کاربه این شکل است که اتحادیه فیروزه کاران از طریق شرکت مس محصول اولیه فیروزه را تحویل می‌گیرد وبر اساس سهمیه تعیین شده سالی چندبار بین فیروزه کاران توزیع می‌کند.

او با اشاره به اینکه روی کیفیت سنگی که بین فیروزه کاران توزیع می‌شود مباحثی است و باید اصلاح شود، اظهار داشت: در صورت حل مشکل تامین مواد، صنعت فیروزه به شغل دائمی در شهربابک تبدیل می‌شود.

شیبانی به بیمه فیروزه کاران اشاره کرد و بیان داشت: طی فراخوانی که از سال قبل برای بیمه هنرمندان داده ایم، افرادی که شرایط داشتند ثبت نام کردند و به تدریج بیمه شان برقرار می‌شود.

او با بیان اینکه فیروزه شهربابک از نظر کمی و کیفی رتبه اول تأمین سنگ را دارد، تصریح کرد: با رفع مشکلات یاد شده و فعال شدن اتحادیه ها، شغل پایداری شکل می‌گیرد و افراد با خیالی راحت در این حرفه فعالیت می‌کنند.

شیبانی از ۳۵ کارگاه فعال فیروزه در شهربابک یاد کرد و گفت: بازار فروش فیروزه راضی کننده نیست و این بستگی به فعالیت اتحادیه‌ها و فعالان این حوزه دارد.
او بیان کرد: فیروزه شهربابک به کشور‌های حوزه خلیج فارس صادر می‌شود، اما بازار صادرات به صورت حرفه‌ای نیست.

شیبانی به فعال شدن بخش دولتی و خصوصی درزمینه فیروزه شهربابک تأکیدکرد وگفت: امیدواریم با تأمین سنگ باکیفیت از طریق مجتمع مس، بزرگترین مشکل این حوزه حل شود.

همچنین مصطفی رضاحسینی نماینده مردم شهربابک در مجلس شورای اسلامی گفت: فیروزه به عنوان یکی از منابع اقتصادی شهربابک شناخته می‌شود که نعمتی خدادادی ست که کمتر از آن استفاده کرده ایم.

او با بیان اینکه بخش عمده‌ای از فیروزه شهربابک به صورت خام توسط دست اندرکاران به خارج از شهرستان انتقال داده می‌شود، افزود: طی سال‌های اخیرفعالیت کارگاه‌های اختصاصی به دلیل تأمین نشدن مواد اولیه کمتر شده است.

او با بیان اینکه افزایش تعداد کارگاه‌ها را در برنامه خود داریم، اظهار داشت: تلاش داریم یک شهرک صنایع دستی با طراحی جدید، اما با حال و هوای سنتی ایجاد کنیم که علاوه بر فیروزه سایر رشته‌های صنایع دستی نیز در آن فعالیت کنند.

با توجه به اینکه مجتمع مس هم در این زمینه نقش پررنگی داشت به سراغ آن رفتیم، اما برای مصاحبه همکاری نکردند.

با خام فروشی و عدم توجه به فرآوری آن، در حق فیروزه کاران شهربابک اجحاف می‌شود، اما تاکنون صدای اعتراض فعالان این حرفه به جایی نرسیده است و می‌طلبد مسئولان شهرستان بیش از گذشته برای رفع این مشکل توجه و تلاش خود را به کار گیرند.

گزارش از محدثه صبوری