سپامک

راهنمای جامع و صفر تا صد سامانه سپامک (SPAMAK)

در عصر تحول دیجیتال، وزارت راه و شهرسازی ایران با راه‌اندازی سامانه سپامک (سامانه پایش آموزش و صدور پروانه اشتغال به کار)، گام بزرگی در جهت حذف بروکراسی اداری و کاغذی در حوزه مهندسی ساختمان برداشته است. این سامانه اکنون به عنوان مرجع نهایی اعتبار مهندسان در کشور شناخته می‌شود.

1. فلسفه وجودی و پیشینه
پیش از سپامک، فرآیند صدور یا تمدید پروانه مهندسی ماه‌ها به طول می‌انجامید. مهندسان باید پوشه‌های فیزیکی مدارک را بین سازمان نظام مهندسی استان و اداره کل راه و شهرسازی جابجا می‌کردند. سپامک با هدف یکپارچه‌سازی اطلاعات مهندسان در سطح ملی و اتصال مستقیم به درگاه ملی مجوزها ایجاد شد تا امضای طلایی و رانت‌های احتمالی حذف شده و فرآیندها شفاف شود.

2. ارکان و بخش‌های اصلی سامانه
سپامک صرفاً یک فرم ثبت‌نام نیست، بلکه از چندین زیرسیستم تشکیل شده است:

الف) زیرسیستم صدور پروانه (حقیقی و حقوقی)
این بخش مربوط به مهندسانی است که به تازگی در آزمون ورود به حرفه قبول شده‌اند. همچنین شرکت‌های طراح و ناظر (اشخاص حقوقی) نیز باید از این بخش اقدام کنند.

ب) زیرسیستم تمدید و ارتقا
هر 3 سال یکبار اعتبار پروانه‌ها تمام می‌شود. سپامک با بررسی خودکار سوابق آموزشی و پرداختی، اجازه تمدید را صادر می‌کند. برای ارتقا (مثلاً از پایه 3 به 2)، سامانه سوابق کارکرد و سنوات مهندس را محاسبه می‌کند.

ج) زیرسیستم پایش آموزش
این یکی از فنی‌ترین بخش‌هاست. نمرات دوره‌های ارتقا پایه که توسط مجریان آموزشی (دانشگاه‌ها و مراکز معتبر) برگزار می‌شود، باید مستقیماً در سپامک بنشیند. اگر نمره شما در سامانه ثبت نشده باشد، دکمه ارتقا برای شما فعال نخواهد شد.

3. گام‌های عملیاتی: از ورود تا دریافت پروانه
مرحله اول: احراز هویت در پنجره واحد
ورود به سپامک از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند انجام می‌شود. این یعنی شما نیازی به ساخت نام کاربری جداگانه ندارید؛ سیستم از طریق شماره همراهی که به نام کد ملی شماست، هویت شما را تایید می‌کند.

مرحله دوم: تکمیل کارتابل شخصی
پس از ورود، باید اطلاعات پایه شامل:

عکس پرسنلی (با رعایت استانداردهای دقیق اعلامی).
تصویر کارت ملی و تمام صفحات شناسنامه.
مدرک تحصیلی (که استعلام آن به صورت برخط از وزارت علوم گرفته می‌شود).
کارت پایان خدمت (برای آقایان).
مرحله سوم: بارگذاری صلاحیت‌ها
در این بخش، مهندس مشخص می‌کند که در چه رشته‌ای (عمران، معماری، برق و …) و چه صلاحیتی (طراحی، نظارت، اجرا) درخواست دارد. برای هر کدام، باید گواهی قبولی در آزمون یا سوابق قبلی بارگذاری شود.

4. مثلث طلایی: سپامک، پاتمک و درگاه ملی مجوزها
بسیاری از مهندسان در این چرخه گیج می‌شوند. روال قانونی جدید به این شکل است:

درگاه ملی مجوزها (mojavez.ir): ابتدا باید در این درگاه درخواست بدهید تا یک “کد رهگیری” بگیرید.
سپامک (spamak.mrud.ir): با آن کد رهگیری وارد سپامک می‌شوید و مدارک فنی را بارگذاری می‌کنید.
پاتمک (patmak.mrud.ir): هزینه دولتی را در پاتمک پرداخت می‌کنید و کد آن را در سپامک وارد می‌کنید.

5. چالش‌ها و خطاهای متداول کاربران
در تجربه کاربری مهندسان، چند مشکل همواره تکرار می‌شود:

عدم تطابق اطلاعات تحصیلی: اگر استعلام مدرک تحصیلی از وزارت علوم “منفی” برگردد، باید به صورت حضوری به دانشگاه محل تحصیل مراجعه کنید تا اطلاعات شما را در سامانه “سجاد” یا سامانه استعلامات وزارت علوم به‌روز کنند.
مشکل عکس پرسنلی: سیستم روی ابعاد و حجم عکس بسیار حساس است. عکس باید با پس‌زمینه سفید و بدون عینک یا کلاه باشد.
خطای شماره همراه: اگر سیم‌کارت به نام خودتان نباشد، اصلاً نمی‌توانید وارد مرحله اول شوید.
تأییدیه واحد عضویت: پس از ثبت در سپامک، پرونده شما به صورت کارتابلی برای کارشناس نظام مهندسی استان ارسال می‌شود. اگر در پرداخت حق عضویت سالانه به سازمان استان بدهکار باشید، کارشناس درخواست شما را تایید نخواهد کرد.

6. مزایای پروانه الکترونیکی (QR-Code)
خروجی نهایی سپامک، دیگر آن دفترچه‌های قدیمی نیست. اکنون پروانه‌ها به صورت یک تک‌برگ الکترونیکی صادر می‌شوند که دارای یک کد QR است.

استعلام سریع: کارفرمایان یا شهرداری‌ها با اسکن این کد، بلافاصله وضعیت اعتبار پروانه و ظرفیت اشتغال مهندس را مشاهده می‌کنند.
امنیت بالا: امکان جعل پروانه به صفر رسیده است.

7. نکات مهم برای شرکت‌های حقوقی
شرکت‌های مهندسی علاوه بر مدارک اعضا، باید روزنامه رسمی، اساسنامه و لیست بیمه پرسنل را در بخش “اشخاص حقوقی” سپامک بارگذاری کنند. امتیازآوری اعضا برای شرکت نیز مستقیماً در این سامانه محاسبه و ثبت می‌شود.

نتیجه‌گیری و گام پیشنهادی
سامانه سپامک قلب تپنده فعالیت حرفه‌ای شماست. بدون ثبت‌نام در این سامانه، عملاً هویت مهندسی شما در مراجع قانونی (شهرداری، ثبت اسناد، اداره راه و شهرسازی) شناسایی نخواهد شد.