اولین درمان چشمی در جهان با سلول های بنیادی بینایی را به بیماران بازگرداند

افرادی که این پیوند را دریافت کردند، دارای اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) بودند که منجر به نابینایی می‌شود.

محققان ژاپنی با پیوند سلول‌های بنیادی بینایی 3 فرد مبتلا به یک اختلال شدید چشمی را بهبود بخشیدند. این افراد دارای اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) بودند. LSCD می‌تواند در اثر آسیب چشمی و همچنین بیماری‌های خودایمنی و ارثی ایجاد و در نهایت ممکن است به نابینایی منجر شود.

حلقه لیمبال، یک حلقه تیره در اطراف عنبیه چشم، مخزنی از سلول‌های بنیادی را در خود جای داده است تا بیرونی‌ترین لایه قرنیه را سالم و جوان نگه دارد. وقتی سلول‌های بنیادی کاهش می‌یابند – اختلالی که به عنوان کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) شناخته می‌شود – بافت اسکار (Scar tissue) روی قرنیه را می‌پوشاند و در نهایت منجر به نابینایی می‌شود.

اکنون براساس گزارش نیچر، محققان دانشگاه اوساکا ژاپن نتایج امیدوارکننده‌ای برای درمان این اختلال به‌دست آوردند. البته برای درمان قطعی، محققان نیاز دارند که یافته‌های خود را روی افراد بیشتری آزمایش کنند.

فرایند درمان و پیوند سلول‌های بنیادی چشم در اختلال LSCD

به‌طورکلی درمان قطعی برای LSCD وجود ندارد. معمولاً باید از چشم سالم و دوم‌ افراد مبتلا به این بیماری سلول‌های بنیادی را استخراج‌ کرد و به چشم دیگر پیوند زد، که البته ممکن است نتیجه جراحی موفقیت‌آمیز نباشد. اگر هر دو چشم فرد به این اختلال مبتلا باشد، پیوند قرنیه از اهداکنندگان فوت‌شده نیز یک گزینه نسبتاً خوب محسوب می‌شود. بااین‌حال، سیستم ایمنی فرد گیرنده ممکن است سلول‌های جدید را از بین ببرد.

اکنون «کوهجی نیشیدا» (Kohji Nishida)، چشم‌پزشک دانشگاه اوساکا ژاپن و همکارانش پیوند قرنیه را با استفاده از یک منبع جایگزین دیگر به‌نام «سلول‌های بنیادی پرتوان القایی» (iPS) انجام دادند. آنها از یک اهداکننده سالم، سلول‌های خونی گرفتند و این سلول‌ها را مجدداً به حالت جنینی خود مهندسی کردند، سپس سلول‌ها را به ورقه‌ای نازک و شفاف از سلول‌های اپیتلیال قرنیه (Corneal epithelial cells) به شکل یک سنگفرش تبدیل کردند.

محققان این سلول‌های جدید را روی دو زن و دو مرد 39 تا 72 ساله که هر دو چشم‌شان دچار LSCD بود، آزمایش کردند. با این عمل جراحی محققان لایه‌ای از بافت اسکار را که قرنیه را پوشانده بود خراشیدند، سپس ورقه‌های اپیتلیال را بخیه زدند و یک لنز محافظ نرم نیز روی آن قرار دادند.

دو سال پس از دریافت پیوند، هیچ یک از افراد عوارض جانبی شدیدی را تجربه نکردند. همچنین پیوندها هیچ توموری ایجاد نکردند (معمولاً رشد سلول‌های iPS باعث ایجاد تومور می‌شود) و سیستم ایمنی گیرنده‌ها نیز به سلول‌های پیوندی حمله نکرد؛ حتی دو نفر از بیماران داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی نیز دریافت نکردند.

پس از پیوند، هر چهار فرد گیرنده شاهد بهبودی در بینایی خود بودند؛ بااین‌حال یک نفر که بینایی بسیار ضعیفی داشت، بهبودی‌اش چندان دوام نیاورد.

یافته‌های پژوهش حاضر در مجله The Lancet منتشر شده است.