در این جلسه ، ما در مورد آنچه پرداخت کردیم و آنچه را پرداخت کردیم بحث کردیم: بهترین فضای برای نوآوری مکانی است که می توانید اشتباه کنید

به گفته مدیر کل نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در کنار تنظیم‌گری باید اجازه داد تا نوآوری و خلاقیت ایجاد شود.

به گفته مدیرعامل جیبیت نوآوری به معنای پذیرش ریسک و ایجاد یک تجربه جدید است و در کشور ما با محدودیت مواجه است. ریسک باعث به وجود آمدن نوآوری می‌شود و سیستم را به اکوسیستم تبدیل می‌کند. اکوسیستم یک موجود زنده است و خودش خودش را تنظیم می‌کند. اما انقباضی که رگولاتور به وجود آورده جلوی رشد اکوسیستم را می‌گیرد که به جای تنظیم‌گری، کنترل‌گری می‌کند.

نشست تخصصی «پرداختیم و نپرداختیم» با محوریت بررسی بیم و امیدهای صنعت پرداخت در حاشیه نمایشگاه تراکنش برگزار شد. در این نشست «فرهاد فائز»، مدیرعامل شاپرک، «محمدرضا مانی یکتا»، مدیر کل نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، «محمدمهدی شریعتمدار»، مدیرعامل جیبیت، «علیرضا موسوی»، مدیرعامل ایران کیش و «هومن سپهری» مدیرعامل تندر نور حضور داشتند.

شاپرک: صنعت پرداخت در کشور رشد زیادی دارد

مدیر عامل شرکت شاپرک در ابتدای نشست با ارائه آماری امیدبخش از عملکرد این شرکت، توضیح داد: «ما در شاپرک هر ماه یک بولتن اقتصادی منتشر می‌کنیم که پر از حر‌ف‌هایی است که امید را در این صنعت نشان می‌دهد. صنعتی که با حضور ۴۰ هزار بازیگر عملکرد مناسبی دارد. هر ایرانی بالاخره روزی ۲ الی ۳ بار گذرش به این صنعت می‌افتد و این باعث شده این صنعت تنها در عرض دوسال اینچنین رشد کند.»

او درباره بیم‌های صنعت پرداخت کشور نیز توضیح داد: «وضع اقتصاد صنعت پرداخت کشور نامناسب بوده و درآمدش در مقایسه با خدماتی که ارائه می‌دهد، کم است. کل کارمزدی که به این صنعت تعلق دارد شاید به ۸۰۰ میلیارد تومان هم نرسد.»

به گفته فائز، پدیده قاچاق، انجام کارهای نامتعارف برای جذب مشتری، بحث تامین و حفظ نیروی انسانی و مشکلات توسعه زیرساختی از دیگر چالش‌های این صنعت به شمار می‌رود.

بانک مرکزی: جزو پنج کشور اول با بالاترین سطح نفوذ ابزارهای پرداخت الکترونیک هستیم

محمدرضا مانی یکتا، مدیر کل نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی نیز در این نشست با اشاره به اینکه کشور ما برخلاف سایر کشورها جزو پنج کشور اول با بالاترین سطح نفوذ ابزارهای پرداخت الکترونیک است، توضیح داد: «از منظر رگولاتور صنعت پرداخت،‌ باید بگویم این مسئله باعث شده است تا سهم اسکناس در مقیاس نقدینگی کشور ما کمتر از ۱۰۰ همت باقی بماند. در قیاس با حجم نقدینگی که حداقل در چهار سال گذشته حدود دو برابر شده است و نسبت به اسکناس مسکوت در کشور ما حدود ۲.۶ است که در بعضی بازه‌های زمانی به ۱.۸ هم کاهش پیدا کرده است. این مسئله علاوه بر اینکه یک رکورد است، تلنگرهایی برای رگولاتور به وجود می‌آورد.»

او همچنین اشاره کرد که بانک مرکزی روزانه ۱۳۰ تا ۱۴۵ میلیون تراکنش دارد که در روزهای پایانی سال به ۲۰۰ میلیون نیز می‌رسد. با این حال به باور مانی یکتا، صنعت پرداخت یک صنعت پیچیده است و طی ده سال اخیر فرصت به روزرسانی اخذ هزینه‌های این صنعت از اعضایش به خوبی وجود نداشته است. به همین دلیل در اقتصاد این صنعت ناترازی وجود دارد.

مدیر کل نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی همچنین توضیح داد: «در تمام دنیا تمام هزینه‌های پرداخت تراکنش را ذینفعان اصلی تقبل می‌کنند. ما کوچکترین گامی که موفق شدیم درراستای اصلاح برداریم ۰.۰۲ درصد مبلغ تراکنش است. آن هم در بخشی از تراکنش‌ها که مشارکت پذیرنده را وارد کردیم. جریان هزینه‌کرد و درامد صنعت پرداخت ما به صورت سالیانه حدود ۱۴ همت است. تا قبل از ۱۴۰۲ درصد این هزینه را بانک‌های پذیرنده پرداخت می‌کردند. این به نوعی اسیب‌زا بود. اصلاحی که ما از ابتدای ۱۴۰۱ شروع کردیم، این بود که ۵۰ درصد این سهم را توانستیم به تسهیلات‌یار منتقل کنیم.»

او عقیده دارد صنعت پرداخت ما همچنان فاصله قابل ملاحظه‌ای با استانداردهای جهانی دارد و صنعت ترازی نیست.

مدیرعامل جیبیت: ریسک باعث نوآوری می‌شود

«مهدی شریعتمدار» مدیرعامل جیبیت نیز به عنوان مدیرعامل یکی از شرکت‌های فینتک در اکوسیستم نوآوری در این پنل به ارائه چالش‌های اکوسیستم نوآوری پرداخت. او با اشاره به اینکه نوآوری به مفهوم واقعی خود در کشور ما شرایط خوبی ندارد، گفت: «نوآوری به معنای پذیرش ریسک و ایجاد یک تجربه جدید است و در کشور ما با محدودیت مواجه است. به نظر من نوآوری در کشور ما به نوعی کپی از کشورهای دیگر است؛ چراکه با محدودیت مواجه است.»

به گفته شریعت‌مدار نوآوری عقب راندن نظام‌های قبلی با شرط جایگزینی نظام‌های بهتر است. او همچنین پیرامون ویژگی شخصیت‌های نوآور نیز گفت که مجموعه‌های بزرگی مثل شاپرک باید تمایل به ثبات داشته باشند چراکه ماهیت شان اینگونه است اما شخصیت نوآور اینگونه نیست. شریعتمدار با اشاره به اینکه در ایران بیگ تک‌ها و تیم‌های کوچک و جسور شخصیت‌های نوآور هستند، گفت: «حتی شرکت‌های بزرگ فناوی نیز اگر بخواهند نوآوری کنند لازم است تیم‌های کوچک و جسور تشکیل دهند.»

او باور دارد بهترین فضا برای نوآوری جایی است که بتوان در آن اشتباه کرد و این به معنای کثرت شرکت‌ها و تیم‌ها است.

مدیرعامل جیبیت با اشاره به اینکه ریسک در اکوسیستم نوآوری نوعی فضیلت به شمار می‌رود، گفت: «ریسک باعث به وجود آمدن نوآوری می‌شود و سیستم را به اکوسیستم تبدیل می‌کند. اکوسیستم یک موجود زنده است و خودش خودش را تنظیم می‌کند. اما انقباضی که رگولاتور به وجود آورده جلوی رشد اکوسیستم را می‌گیرد که به جای تنظیم‌گری، کنترل‌گری می‌کند.»

مدیر کل نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی نیز این موضوع را تاکید و اشاره کرد که در کنار تنظیم‌گری باید اجازه داد تا نوآوری و خلاقیت ایجاد شود. او با تایید حرف‌های مدیرعامل جیبیت اضافه کرد که طی پنج سال گذشته بانک مرکزی موجودیت جدیدی به این صنعت اضافه نکرده است و فقط PSP و پرداخت‌یار داشته است. او اشاره کرد که اگر فرصت برای نوآوری فراهم نشود این دو نیز از دامنه تعریف شده خود خارج می‌شوند تا مرزهای خلاقیت را لمس کنند. در اینجا نیز تنظیم‌گری سخت و دشوار خواهد شد. چون موجودیت آنها از حیطه عملیات خود خارج شده و وارد حوزه جدیدی می‌شود.

به باور مانی یکتا بخش عمده این چالش‌های مربوط به ناترازی اقتصاد صنعت پرداخت است که تامین و حفظ نیروی انسانی را نیز با مشکل مواجه کرده است. او اشاره کرد که رهنگاشت بانک مرکزی نیز اصلاح این ناترازی است.

مدیرعامل ایران کیش نیز اصلی‌ترین چالش صنعت پرداخت را مشکلات زیرساختی فنی و ابزاری دانست و اشاره کرد که این زیرساخت‌ها نیازمند به‌روزرسانی هستند.