با توجه به حمل اثاثیه منزل وجود موقوفاتی در آستان قدس که بخشی از درآمد آنها جهت پرداخت کمک مالی به زائران اختصاص یافته بود، بررسی اسناد پرداخت کمک مالی به آنها از طرف آستان قدس در دوران قاجار حاکی از وجود زوار زیادی از مسلمانان هندی در بین زائران می باشدکه این مقاله درصدد معرفی و بررسی تعدادی از این اسناد است که می تواند از سویی نمودار فعالیتهای گذشته این نهاد زیارتی در ارتباط با رونق زیارت و مساعدت با زائران باشد و از سوی دیگر پیشینه جاذبه های مراکز زیارتی چون مشهد را برای مسلمانان سایر نقاط جهان آشکار سازد. شاید نامگذاری یکی از کفشداریهای حرم مطهر به نام «کفشداری هندیها» واقع در صحن آزادی را مستوان بهعنوان شاخصترین نشانهای از پیشینه حضور زائران مسلمان هندی در مشهد بهشمار آورد (نظر زاده ،1385 :495-494 ). آرنولد هنری سویچ لندر انگلیسی که در آستانه انقلاب مشروطیت سفری به ایران داشته، در مسیر بلوچستان به خراسان از تردد انبوه زائران هندی و بنگالی سخن به میان آورده است. او فقر مالی زائران را عامل ایجاد مزاحمت برای بومیان مناطق سر راه و حتی مقامات کنسول انگلیس می داند؛ چرا که آنها تحت تابعیت بریتانیا بودند.

حمل وسایل منزل

ج.م. مردیت اونز(Evans Anthony Meredith) حمل اثاث در توصیف و معرفی نوادر کتابخانه موزه بریتانیا از نسخهای از روضهالناظر نام میبرد که مؤلف آن، عبدالعزیز کاشی آن را تلخیص و در سال 777 ه.ق تحریر کرده است(اونز،1341: 867 ؛ نفیسی،1344: 757). البته در درستی این سخن باید تأمل کرد، چراکه دور از ذهن و تقریباً محال مینماید که نگارنده در این تاریخ(777ه.ق) که 76 سال پس از تحریر رسالة قلمیه(701ه.ق) است، زنده بوده باشد. برای پاسخ به این سوال بایستی توجه داشت که این تشکیلات مذهبی که حول محور بارگاه علی بن موسی الرضا (ع) امام هشتم شیعیان شکل گرفته است جهت سازماندهی موقوفات و امور زائران این مرکز زیارتی بهوجود آمده است و از همان آغاز برخی از واقفین نیک اندیش به این مسأله واقف بوده و از این رو برخی از اموال و دارایی خود را جهت رفع نیازهای این زائران اختصاص داده اند و در این میان، کمک مالی به عامه زوار و حتی زوار دارای یک قومیت ویژه و یا ساکن در یک منطقه جغرافیایی خاص از این نظر دور نمانده و موقوفاتی به آنها اختصاص یافته است. در مواردی که زائر پوشاک گرم از قبیل پوستین یا کلیجه درخواست کرده است این نوع اجناس یا مبالغی نقدی معادل آن داده می شد.

دسته دوم قبوض رسیدکمک پرداخت شده در حق زائران بود که توسط تحویلداران صادر می شد و شخص زائر می بایستی دریافت کمک را با مهر خود در پشت عریضه تایید و تصدیق می کرد. معمولاً تحویلداران در پشت عریضه از زائر یا فرد صاحب عریضه رسیدی می گرفته اند که مبلغ یا جنس مورد نظر را دریافت داشته است. اسناد کمکهای مالی به زائران هندی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند حدود حمل اثاثیه منزل در اصفهان 50 شماره اموالی را شامل می شوند و بطورکلی به چهار نوع تقسیم می شوند: دسته اول درخواستها و عریضه های زائران می باشد که غالباًٌ خطاب به متولی نگاشته میشدند که طی آن شخص زائر به شرح حالی از خود و مشکلاتش پرداخته و از متولی درخواست پرداخت کمک مالی را مطرح میکرد. در مورد نوع کمک نیز در غالب موارد نقدی پرداخت می شده اما در پاره ای از موارد بهصورت جنسی یعنی غلات بویژه گندم و یا نان نیز پرداخت شده است. در بیشتر موارد حتی محل موقوفه ای که باید از آن محل کمک شود ذکر می شده است و این امر به قومیت، نژاد، ملیت و طبقات اجتماعی زائر بستگی داشته است؛ چرا که هر دسته از موقوفات زواری به زائران مشخصی اختصاص داشته است.

حمل اثاثیه منزل در اصفهان

در بیشتر موارد با اصل درخواستها موافقت می شده او مبالغی نقدی یا جنسی از محل موقوفات زواری به آنها پرداخت می شده است . تا این تاریخ امورات آستانه نابسامان بود و به همین دلیل اسناد راجع به کمک مالی به زائران کمتر به چشم می خورد و این امرحاکی از عدم هزینه عایدات موقوفات زواری در محل مصارف تعیین شده است. در دوران مذکور، شیعیان زیادی از شبه قاره هند با انگیزه زیارت عازم مشهد شده اند که در طی مدت اقامت در این شهر با مشکلاتی روبرو شده و غالباً بهعلت سختی راه و سرمای زمستان، اقامت آنها به درازا کشیده می شد و برای گذران زندگی روزمره و هزینه های سفر از متولیان آستانه مقدسه (آستان قدس) درخواست کمک مالی می کرده اند. انگیزه اولیه برای جرم انگاری در حقوق زیست محیطی و یک عامل مهم سهیم در افزایش تلاش های اجرایی، بروز خود آگاهی زیست محیطی در امریکا بوده است(40).