پارگی رحم تحت چه شرایطی اتفاق می‌افته؟

مقدمه

پارگی رحم یکی از خطرناک‌ترین عوارض بارداری و زایمانه که می‌تونه جون مادر و جنین رو به خطر بندازه. این اتفاق وقتی می‌افته که دیواره عضلانی رحم به‌طور کامل یا ناقص پاره بشه، مخصوصاً در زنانی که قبلاً سزارین یا جراحی رحم داشتن.
شناخت شرایطی که باعث پارگی رحم می‌شه، می‌تونه به پیشگیری و مدیریت به‌موقع این مشکل کمک کنه. تو این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که پارگی رحم تو چه شرایطی اتفاق می‌افته، چه عواملی خطرش رو بالا می‌برن و چطور می‌شه جلوی اون رو گرفت.

پارگی رحم چیه و چند نوع داره؟

پارگی رحم یعنی دیواره عضلانی رحم دچار شکاف بشه. این پارگی می‌تونه به دو شکل اتفاق بیفته:
پارگی کامل رحم:
یعنی همه لایه‌های دیواره رحم پاره می‌شن و جنین یا مایع آمنیوتیک وارد حفره شکمی می‌شه.
پارگی ناقص رحم:
یعنی پارگی فقط تو بعضی از لایه‌های دیواره رحم ایجاد می‌شه و محتویات رحم هنوز داخل خودش باقی می‌مونه.

چه عواملی باعث پارگی رحم می‌شن؟

پارگی رحم معمولاً تو زنانی اتفاق می‌افته که سابقه زایمان‌های سخت یا جراحی‌های رحمی داشتن. عواملی که خطر این مشکل رو افزایش می‌دن، شامل موارد زیره:

۱. داشتن سابقه جراحی رحم (مثل سزارین یا میومکتومی)

سزارین قبلی یکی از اصلی‌ترین عوامله. هر چقدر تعداد سزارین بیشتر باشه، خطر پارگی رحم هم بیشتر می‌شه، مخصوصاً اگه برش عمودی (کلاسیک) روی رحم خورده باشه. تحقیقات نشون می‌ده که یه‌سوم از پارگی‌های رحم تو زنانی اتفاق می‌افته که قبلاً سزارین عمودی داشتن.
جراحی فیبروم رحم (میومکتومی) هم می‌تونه دیواره رحم رو ضعیف کنه و باعث بشه تو بارداری بعدی، رحم نتونه فشار رو تحمل کنه و پاره بشه.

۲. استفاده از داروهای القای زایمان

داروهایی مثل اکسی‌توسین که برای تحریک انقباضات رحمی استفاده می‌شن، اگه بیش از حد تجویز بشن، می‌تونن باعث انقباض‌های شدید و بیش از حد رحم بشن و دیواره رحم رو ضعیف کنن. به همین دلیل، پزشکا موقع استفاده از این داروها خیلی دقت می‌کنن.

۳. تعداد بارداری‌های زیاد (چندبار زایمان داشتن)

زن‌هایی که تعداد بارداری‌های زیادی داشتن، ممکنه دچار رحم نازک‌شده و ضعیف بشن. هرچقدر تعداد زایمان طبیعی یا سزارین بیشتر باشه، احتمال پارگی رحم تو بارداری‌های بعدی بیشتره.

۴. کشیدگی بیش از حد رحم

اگه رحم بیش از حد کشیده بشه، ممکنه تحمل فشار رو نداشته باشه و پاره بشه. این اتفاق معمولاً تو موارد زیر دیده می‌شه:
بارداری دوقلو یا چندقلو
جنین درشت (ماکروزومی)
زیاد بودن مایع آمنیوتیک (پلی‌هیدرآمنیوس)

۵. قرارگیری غیرعادی جنین

اگه جنین تو وضعیت غیرطبیعی مثل بریچ (پا یا باسن پایین باشه) یا عرضی قرار داشته باشه، زایمان سخت‌تر می‌شه و رحم ممکنه تحت فشار قرار بگیره و پاره بشه.

۶. طولانی شدن زایمان (دشواری در خروج جنین)

تو بعضی موارد، دهانه رحم کامل باز می‌شه ولی به خاطر درشتی جنین یا عدم تناسب سر جنین با لگن مادر، زایمان طولانی و سخت می‌شه. این فشار طولانی‌مدت روی رحم می‌تونه باعث پارگی بشه.

۷. استفاده از فورسپس یا وکیوم برای کمک به زایمان

گاهی پزشک برای کمک به خروج جنین از فورسپس یا دستگاه وکیوم استفاده می‌کنه. تو بعضی شرایط، این ابزارها ممکنه باعث آسیب به دیواره رحم و در نهایت پارگی بشن.

۸. فاصله کم بین دو بارداری

اگه مادر بعد از یه زایمان سریع باردار بشه (مثلاً کمتر از ۱۸ ماه بعد از سزارین)، رحم فرصت کافی برای ترمیم پیدا نمی‌کنه و خطر پارگی بیشتر می‌شه.

علائم پارگی رحم چیه؟

تشخیص سریع این مشکل خیلی مهمه چون اگه درمان نشه، می‌تونه برای مادر و جنین خطرناک باشه. علائم اصلی شامل:
افت ناگهانی ضربان قلب جنین (مهم‌ترین علامت)
درد شدید و ناگهانی در شکم
قطع شدن ناگهانی انقباضات رحمی
خونریزی شدید واژینال
افت فشار خون و شوک در مادر
احساس تغییر در شکل رحم (مثلاً ممکنه شکم غیرطبیعی به نظر برسه)

چطور پارگی رحم تشخیص داده می‌شه؟

تشخیص این مشکل معمولاً بر اساس علائم بالینی انجام می‌شه، اما در بعضی موارد، سونوگرافی می‌تونه به تایید تشخیص کمک کنه.

اقدامات فوری برای درمان پارگی رحم

پارگی رحم یه وضعیت اورژانسی حساب می‌شه و اگه سریع درمان نشه، می‌تونه عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشه. مهم‌ترین اقدامات شامل:
تثبیت وضعیت مادر (تزریق سرم و خون در صورت نیاز)
انجام سزارین اورژانسی برای خارج کردن جنین
ترمیم پارگی رحم (اگه پارگی قابل ترمیم باشه)
در بعضی موارد، هیسترکتومی (برداشتن رحم) در صورتی که رحم به‌شدت آسیب دیده باشه و نتونه ترمیم بشه.

چطور می‌شه از پارگی رحم جلوگیری کرد؟

برای پیشگیری از این مشکل، باید عوامل خطر کنترل بشن. اقدامات پیشگیرانه شامل:
بررسی دقیق سابقه زایمان و جراحی‌های قبلی
برنامه‌ریزی برای نوع زایمان (زنانی که سزارین قبلی داشتن، باید با پزشک مشورت کنن که آیا می‌تونن زایمان طبیعی داشته باشن یا نه)
استفاده محتاطانه از داروهای القای زایمان
فاصله‌گذاری مناسب بین بارداری‌ها (حداقل ۱۸ تا ۲۴ ماه بعد از سزارین)
کنترل رشد جنین و جلوگیری از ماکروزومی با رعایت رژیم غذایی مناسب

نتیجه‌گیری

پارگی رحم یه عارضه خطرناکه که معمولاً در زنانی اتفاق می‌افته که سابقه جراحی‌های رحمی دارن یا تحت زایمان سخت و طولانی قرار می‌گیرن. شناخت علائم و انجام اقدامات اورژانسی می‌تونه جون مادر و جنین رو نجات بده. برای پیشگیری، بهتره که برنامه‌ریزی بارداری و زایمان تحت نظر پزشک انجام بشه.