شناور اثر سطحی جدید روسیه قرار است به موشک‌های کروز ضد کشتی مسلح شده و با پرواز در ارتفاع چند متری از سطح آب اقدام به انجام حملات ضربتی علیه کشتی‌های دشمن کند و سریعا ناحیه درگیری را ترک کند تا از گزند درشمن در امان بماند.
پیش نمونه اولیه شناور اثر سطحی جدید روسیه که اورلان نام گرفته قرار است به موشک‌های کروز ضد کشتی مسلح شود. این خبر را وزارت دفاع روسیه اعلام کرده است. تسلیح یک شناور اثر سطحی به موشک‌های کروز از آن یک شناور قاتل می‌سازد که می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن خود را به شناورهای دشمن رسانده، اقدام به شلیک موشک‌های کروز ضد کشتی خود کرده و به سرعت از مهلکه بگریزد. این شناور برای نیروی دریایی روسیه ساخته می‌شود.
البته اورلان یک پروژه آزمایشی است که در قالب برنامه‌های نظامی ارتش روسیه بین سال‌های 2018 تا 2027 انجام می‌شود. هدف از آن ساخت یک شناور اثر سطحی یا همان اکرانوپلان برای حراست از گذر دریای شمال است. البته گشت زنی در دریای سیاه و دریاچه کاسپین (خزر) نیز می‌تواند از ماموریت‌های اورلان باشد.
اکرانوپلان نوعی شناور است که با کمک گرفتن از پدیده اثر سطحی در ارتفاع کمی از سطح شناور می‌ماند. در این شناورها بال‌ها در پایین بدنه نصب شده و خود شناور هنگام پرواز نیز تا جایی که بتواند نزدیک به سطح پرواز می‌کند. در پدیده اثر سطحی هنگامی که شناور در ارتفاع کمی از سطح معلق باشد، بال‌هایش نیروی برا (لیفت) بیشتر و کشش (درگ) کمتری تولید می‌کنند. اثر سطحی باعث می‌شود پرواز هنگام در ارتفاع نزدیک به زمین، انرژی نیروی کمتری صرف شود که بر کاهش مصرف سوخت و هزینه و همچنین افزایش برد، اثر مثبت مستقیم دارد.
شناورهای اثر سطحی برای پرواز بر فراز آب مناسب‌تر از خشکی هستند. زیرا سطح خشکی ناهمواری‌های بسیاری دارد و برخورد با آن خطرناک‌تر از برخورد با آب است، ضمن اینکه سطح آب یک‌دست و هموار بوده و پرواز نزدیک به آن خطری ندارد؛ همچنین فرود اضطراری روی آب کم خطرتر است.
X-112 به احتمال زیاد اولین شناور اثر سطحی بود
ایده ساخت چنین وسیله‌ای اولین بار پیش از جنگ جهانی دوم در سال 1934 از سوی کمیته رایزنی ملی هوانوردی آمریکا موسوم به ناکا (NACA) مطرح و توسط فرانسوی‌ها گسترش داده شد. احتمالا اولین شناور اثر سطحی به نام X-112 نیز توسط دکتر الکساندر لیپیچ آلمانی در آمریکا ساخته شد. با این حال شوروی به دلیل مجاورت با بزرگ دریاچه کاسپین (دریاچه مازندران) بیش از دیگر کشورها در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد و شماری شناور اثر سطحی گوناگون ساخت.
بزرگ‌ترین شناور اثر سطحی ساخته شده تا به امروز نیز توسط اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد. این شناور غول‌پیکر هنگام ساخت توسط ماهواره‌های شناسایی و جاسوسی آمریکا در حاشیه دریاچه کاسپین کشف و به دلیل اندازه بسیار بزرگش، «هیولای دریای کاسپین» لقب گرفت. این شناور در سال 1966 برای اولین بار پرواز کرد و بیشینه وزن آن هنگام برخاستن 544 تن بود! هیولای کاسپین در سبک‌ترین حالت خود (بدون بار و با مقدار کمی سوخت) می‌توانست به بیشینه سرعت 500 کیلومتر بر ساعت برسد.
شلیک موشک P-270 موسکیت از اکرانوپلان لونا
و اما به شناور اثر سطحی جدید روسیه موسوم به اورلان بازگردیم. مسلح کردن شناورهای اثر سطحی ایده جدیدی نیست. اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی در اواخر دهه 1980 تا اوایل دهه 1990 اقدام به مسلح کردن اکرانوپلان‌های کلاس لونا با موشک های ضد کشتی فراصوت P-270 موسکیت کرد. هرچند در نهایت پروژه این جنگ افزار به دلیل کاهش بودجه لغو شد.
شناور اثر سطحی جدید روسیه احتمالا توسط دفتر طراحی الکسیف طراحی می‌شود. این کمپانی در زمینه ساخت چنین شناورهایی پیشرو است. تاکنون درباره اکرانوپلان جدید اطلاعاتی منتشر نشده و معلوم نیست ابعاد و ویژگی‌های آن چه خواهد بود. اما می‌دانیم وزارت دفاع روسیه تا سال 2020 خواستار شناوری با توان حمل 300 تن بار است. البته در حال حاضر روسیه با اقتصاد بدی مواجه است و طرح‌های نظامی اصلی آن همچون پروژه جنگنده نسل 5 موسوم به پک فا و خرید تانک‌های اصلی میدان نبرد T-14 آرماتا را به دلیل مشکلات اقتصادی لغو کرده و ممکن است سرنوشت مشابهی در انتظار شناور اثر سطحی جدید روسیه نیز باشد.
اما یک شناور اثر سطحی مسلح به موشک‌های کروز ضد کشتی تا چه میزان می‌تواند موثر باشد؟ چنین شناوری از هر کشتی و زیردریایی‌ای سریع تر است. سرعت بالا سبب می‌شود شناور بتواند خود را سریع به دشمن رسانده و پس از شلیک موشک‌هایش نیز سریعا از منطقه دور شود. مورد دیگر اینجاست که به لطف پرواز در ارتفاع پایین، در مقایسه با یک هواپیما، اکرانوپلان در برد کمتری کشف می‌شود و شانس نزدیک شدن آن به هدف بیشتر است.
اکرانوپلان لونا
هرچند این قضیه برای خود شناور نیز محدودیت‌هایی دست و پا می‌کند. چرا که همانقدر که دشمن دیرتر اکرانوپلان را می‌بیند، اکرانوپلان نیز دیرتر دشمن را می‌بنید و ناچار است برای کشف دشمن به آن نزدیک‌تر شود که این امر خود شناور را در معرض خطر قرار می‌دهد. حال اینکه اگر دشمن از رادارهای هوابرد همچون آواکس استفاده کند، می‌تواند اکرانوپلان را از همان فواصل دور پیدا کند. ابعاد بزرگ اکرانوپلان نیز سبب افزایش سطح مقطع راداری شناور و کشف آن در فاصله دورتر می‌شود.
مسئله دیگر توان حمل مهمات یک اکرانوپلان است. در حالی که هواپیماها حداکثر می‌توانند دو تا چهار موشک ضد کشتی بزرگ حمل کنند، اکرانوپلان توان حمل چند ده تیر از آن‌ها را دارد و می‌تواند اهداف بیشتری را مورد حمله قرار دهد. در زمینه گشت دریایی نیز به لطف سرعت بالا می‌توان با تعداد کمتری اکرانوپلان، مساحت بیشتری را مورد پویش و گشت زنی قرار داد. هرچند بیان این نکته نیز خالی از لطف نیست که اکرانوپلان هرگز نمی‌تواند جای کشتی‌های جنگی همچون ناوشکن‌ها را بگیرد و هرکدام کاربری خود را دارند.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها