روش‌های مطالعه برای آزمون کارشناسی ارشد و دکتری به روش سنجش امیرکبیر

۱- SQ3R: تکنیک یادگیری یک‌بار برای همیشه

همان‌طور که گفته شد قدم اول برای موفقیت در کنکور ارشد و دکتری روش صحیح مطالعه می‌باشد.

چکیده: این روش که یکی از قوی‌ترین روش‌های یادگیری است در سال ۱۹۹۶ توسط فردی به نام رابینسون ابداع شد. در این روش سعی بر این است تا با ایجاد زمینه‌ای درذهن قبل از مطالعه، روند یادگیری فعال تر و آسان‌تر گردد. (SQ3R) مخفف این کلمات است: پیش‌خوانی (Survey)، سؤال سازی (Question)، خواندن (Read)، بازگویی و تعریف (Recite) و مرور (Review).

پیش‌خوانی (مرور اجمالی):

درسی را که می‌‌خواهید بخوانید، ابتدا پیش‌خوانی (پیش مطالعه) کنید. سعی کنید برای پیش‌خوانی از روش زیر استفاده نمایید:

۱- نگاهی سریع و گذرا به متن بیندازید.

۲- نکات مهم و کلیدی را بیابید.

۳- سؤالات و تمرین‌های آخر درس را مرور کنید.

۴- پاراگراف اول و آخر و خلاصه درس را به شیوه‌ای گذرا بخوانید.

سؤال سازی:

در ذهن خود سؤالاتی راجع به موضوع درس بسازید. برای این کار می‌‌توانید:

۱- عناوین و تیترها را بصورت سؤال درآورید.

۲- از خود بپرسید: “راجع به این موضوع چه می‌‌دانم؟”، “استاد راجع به این موضوع چه چیزهایی می‌‌گفت؟” و سؤالاتی از این قبیل.

خواندن:

متن درس را بطور کامل بخوانید. در هنگام خواندن:

– به دنبال جواب سؤالاتی باشید که در ذهن خود ساخته بودید.

– به سؤالات آخر درس جواب بدهید.

– زیر نکات مهم خط بکشید.

– اگر مطلبی را درست نفهمیده‌اید، دوباره آن را بخوانید

بازگویی و تعریف مطالب (تلقین و تکرار):

بعد از آنکه خواندن یک بخش به پایان رسید، به بازگویی مطالب آن بپردازید.

۱- مطالب درسی را از حفظ برای خود تکرار کنید و یا خلاصه‌نویسی کنید.

۲- در تکرار مطالب از روشی که متناسب با تکنیک یادگیری‌تان است، استفاده کنید

و به خاطر داشته باشید که هر چه بیشتر از حواس پنجگانه خود استفاده کنید، مطالب بهتر در حافظه‌تان جای می‌‌گیرد.

نکته: قدرت یادگیری با: دیدن، بیان کردن، شنیدن سه برابر می‌‌شود.

نکته: و این قدرت یادگیری با: دیدن، بیان کردن، شنیدن و نوشتن چهار برابر می‌‌شود.

مرور مطالب: بعد از آنکه مطالب را بطور کامل خواندید و برای خود بازگو کردید، نوبت به مرور مطالب می‌‌رسد.

۱- روز اول: بلافاصله بعد از مرحله تعریف و بازگویی، ۵ دقیقه سریع مطالب را مرور کنید.

۲- ۲۴ ساعت بعد: کتاب را ورق بزنید و به نکات مهم نگاهی بیندازید، به مدت ۵ دقیقه این کار را انجام دهید.

۳- یک هفته بعد: به مدت ۵ دقیقه مطالب درسی را مرور کنید. برای مطالبی که به نظرتان سخت‌تر است بیشتر وقت بگذارید.

۴- و به همین ترتیب هر چند وقت یک‌بار مطالب را مرور کنید تا هنگام امتحان به مشکلی برخورد نکنید.

نکته: بعد از مرور سعی کنید از خود آزمون بگیرید.

به خاطر داشته باشید:

کسانی‌که مطلبی را ۶ بار پیاپی می‌‌خوانند در مقایسه با کسانی که در ۶ نوبت و هر بار ۵ دقیقه این کار را می‌‌کنند، درصد یادگیری کمتری دارند. چرا که در فواصل زمانی قدرت پردازش ذهن بالاتر می‌‌رود.

۲- روش دقیق خوانی

در این روش باید مطالب را کامل و دقیق یاد بگیرید و به صورتی سازمان یافته و منظم در ذهن نگهداری کنید. تکنیک‌هایی وجود دارند که می‌توانند به روش دقیق خوانی کمک کنند. این تکنیک‌ها عبارتند از:

۱) خلاصه‌برداری: خلاصه برداری یعنی یادداشت‌برداری از مفاهیم و موضوعات کلیدی متن برای مطالعه مجدد و یادآوری مطالب، بدون مراجعه به متن اصلی.

۲) سازماندهی مطالب: سازماندهی، سرعت یادگیری را افزایش داده و بازیابی مطالب آموخته شده را آسان تر می‌کند.

برای سازمان دهی مطالب باید ۳ بخش را از متن مورد مطالعه جدا نمایید.

الف) موضوع اصلی: موضوع محوری‌ای که  تمام مطالب متن در پیرامون آن تعریف می‌شوند.

ب) نکات اصلی: خطوط و اندیشه‌های اصلی و مهم که مجموعاً موضوع اصلی را می‌سازند.

ج) نکات جزیی: اطلاعات جزئی‌تری که به صورت مثال، نمونه، عکس و تصویر مطرح می‌شوند.

۳) علامت‌گذاری در متن: علامت‌گذاری شیوه‌های متعددی دارد، از جمله خط‌کشیدن زیر عبارات مهم، حاشیه‌نویسی و … .

در کنار روش‌های خوب و مناسب برای مطالعه، عوامل دیگری نیز در میزان یادگیری مؤثرند. عواملی مانند انتخاب زمان و مکان مناسب برای مطالعه و همچنین جلوگیری از خیال‌پردازی‌های ذهن در هنگام مطالعه جهت ایجاد تمرکز لازم بر متن و در نتیجه افزایش میزان یادگیری، بسیار حائز اهمیت است.

روش صحیح مطالعه در آزمون کارشناسی ارشد و دکتری به روش سنجش امیرکبیر

مراحل یادگیری: اصولاً برای آموختن هرعلمی و یا فراگرفتن هر کاری انجام چندین مرحله کاری ضروریست.

برای کسی که می‌خواهد عمل یادگیری را سریع و صحیح، پشت سر بگذارد تا از آموخته‌هایش استفاده کند، چاره‌ای جز رعایت و انجام این مراحل وجود ندارد. هیچ تفاوتی در این وجود ندارد که می‌خواهیم حرفه‌ای را یاد بگیریم، یا ورزشی را و یا درسی را، در تمام کارها این اصول برای یادگیری مشترک است و رعایت ترتیب آن الزامی می‌باشد.

یادگیری دروس  امتحان کارشناسی ارشد و دکتری دارای پنج مرحله زیر است:

? مرحله اول: ادراک (آگاهی و شناخت)

برای یادگیری یک درس ابتدا باید آن درس را مطالعه کنیم تا درک کنیم که این مبحث از درس چه چیزی را می‌خواهد به ما بیاموزد.

معمولاً با یک یا دو بار روخوانی به این مهم دست می‌یابیم ولی برای فهم بهتر می‌توانیم تا سه یا چهار بار روخوانی کنیم. بعد از چند بار روخوانی هر آنچه را که باید، فهمیده‌ایم و درکی نسبی از مطلب بدست آورده‌ایم. و دیگر روخوانی کافی است.

لازم به ذکر است که روخوانی بیشتر دیگر فایده‌ای ندارد و دیگر هر چقدر روخوانی کنیم چیز اضافه‌ای نخواهیم فهمید.

? مرحله دوم: تثبیت

پس از روخوانی و طی مرحله ادراک، باید به سراغ یادگیری مطلب برویم. چون در مرحله ادراک چیزی را یاد نگرفته‌ایم بلکه فقط فهمیده‌ایم. بنابراین برای یادگیری درس باید حل تمرینات کتاب را آغاز کرد. با حل تمرین است که شما مطلب فهمیده شده را یاد می‌گیرید.

هر چقدر در این مرحله تامل کنید و بیشتر تمرین کنید بهتر است. دقیقاً برخلاف مرحله ادراک که بعد از چند بار روخوانی باید به مرحله بعد می‌رفتیم.

بهترین منبع برای مرحله تثبیت تمرینات کتاب است. بعد از تمرین زیاد درس را یاد می‌گیرید، اما این پایان کار نیست. در کنکور فاکتور زمان مطرح است و کسی که در زمان کوتاه به سوالات بیشتری پاسخ دهد برنده است. پس باید علاوه بر یاد داشتن درس به آن تسلط کافی نیز داشته باشید.

نکته: در این قسمت مطالب را سطربه‌سطر مطالعه کرده و به‌دنبال مفهوم مطالب هستیم هم‌زمان با انجام این مهم همه جداول و شکل‌ها را بررسی کرده و زیر جملات مهم خط کشیده و یا از ماژیک رنگی جهت هایلایت استفاده می‌کنیم. هم‌چنین نکات و مفاهیم استخراج شده از متن‌ها را در حاشیه کتاب می‌نویسیم.

? مرحله سوم: تسلط

کسی که درس را بلد است اما به آن تسلط کافی ندارد مانند راننده تازه کاری است که گواهینامه‌اش را گرفته ولی جرات رفتن به خیابان‌های شلوغ و تقاطع‌های پرترافیک را ندارد و هر آن احتمال تصادفش می‌رود. چاره چیست؟

چاره این کار انجام تمرینات خاص درغالب تست است. با انجام تمرین تست و در نظر گرفتن فاکتور زمان می‌توانید تسلط خود را در درس زیاد کنید. یعنی بعد از حل تمرینات به زدن تست روی بیاورید. معمولاً اگر تست درس‌های اختصاصی را دو روز بعد از مطالعه و تست درسی‌های عمومی را سه یا چهار روز بعد از مطالعه بزنید بهترین نتیجه را می‌گیرید. زدن تست بلافاصله بعد از مطالعه و یا تمرین نتیجه بخش نیست چون جواب تمام سوالات درحافظه، موقتاً وجود دارد و مانع از آن می‌شود که مغزتان فکر کند و به یاد بیاورید. لازم به ذکر است که اگر فاکتور زمانی را در تست‌زدن رعایت نکنید نتیجه خوبی نخواهد داشت چون تست بدون زمان می‌شود تمرین، و این کار مربوط به مرحله تثبیت است نه تسلط. بهترین منبع برای تست‌زدن استفاده از تست‌های استاندارد می‌باشد.

نکته: نکته‌برداری از سوالات در پایان مباحث و ثبت آن‌ها در یک دفتر جداگانه در یادگیری بسیار موثر است.

? مرحله چهارم: ارزیابی

بعد از مطالعه درس و یادگیری آن به‌وسیله حل تمرین و در نهایت بالا بردن تسلط با تست، تقریباً بیشتر راه را طی کرده‌اید. حالا نوبت به آن می‌رسد که آموخته‌ها و دانش خود را و میزان تسلط‌تان به آن‌ها را مورد ارزیابی قرار دهید تا نقاط ضعف و قوت خود را بشناسید و ایرادات کار خویش را معلوم کنید و در جهت رفع آن اقدام نمایید. امتحان دادن و شرکت در آزمون جای مناسبی برای ارزیابی یادگیری می‌باشد. اگر توان شرکت در آزمون‌ را ندارید خودتان می‌توانید با تهیه تست‌های مربوط به مباحث مطالعه شده از خودتان آزمون بگیرید. آزمونی دقیقاً مانند کنکور، پس از برگزاری آزمون کلیه نقاط ضعف خود را پیدا کرده و در جهت رفع آن اقدام کنید. چون اگر این کار را نکنید زحمات قبلی راهم به باد خواهید داد.

? مرحله پنجم: جمع‌بندی

انجام چهار مرحله قبل برای یاد گرفتن مطالب جدید کافیست و این مرحله مربوط به جمع‌بندی آموخته‌هایتان در پایان کارمی‌باشد. زمان جمع‌بندی معمولاً دوماه قبل از کنکور شروع می‌شود و در این دو ماه شما باید به جمع‌بندی مطالبی بپردازید که در یک‌سال گذشته آموخته‌اید.

نکته: انجام مراحل بالا برای یادگیری دروس ازمون کارشناسی ارشد و دکتری  کاملاً لازم می‌باشد و با حذف هر یک از این مراحل ضربه بزرگی به یادگیری وارد می‌آید که با انجام هیچ کاری نمی‌توان خلاء آن را پر کرد.

برگرفته از کتاب مشاوره و برنامه ریزی آزمون کارشناسی ارشد و دکتری به روش سنجش امیرکبیر