در شرایط بحران آب کنونی، معاون وزیر کشاورزی ادعا کرده است که قادر به تأمین آب برای دو میلیارد نفر هستیم.
معاون وزیر کشاورزی به‌تازگی در اظهار‌نظری که باعث شکل‌گیری انتقادهای بسیاری شد، گفت در کشور قادر به تأمین آب برای دو میلیارد نفر هستیم. این در شرایطی است که به عقیده کارشناسان زیادی، کشور با مسئله کمبود آب دست‌وپنجه نرم می‌کند.
در 31 اردیبهشت‌ماه، در اثنای دومین همایش نت و بهینه‌سازی اماکن و تأسیسات سپاه پاسداران اسلامی، «عباسعلی نوبخت»، معاون وزیر کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آب‌خیزداری کشور، به مواردی جنجال‌برانگیز اشاره و خاطرنشان کرد:
«ما با حکمرانی درست آب، در نظر گرفتن بارندگی سالانه و تکیه بر آن و نیز احصای نیازها، می‌توانیم آب مورد‌نیاز دو میلیارد نفر را تأمین کنیم.»
وی در ادامه افزود:
«با توجه به آمارهای وزارت نیرو که میزان متوسط مصرف آب شرب هر ایرانی را اعلام کرده و همچنین میزان آبی که بعد از بارش‌ها در کشور می‌ماند و مرکز پژوهش‌های مجلس آن را نیز اعلام کرده است، اگر آب صنعت، کشاورزی و مابقی مصارف را در نظر نگیریم و فرض را بر این بگذاریم که آب موجود در کشور فقط صرف آب شرب شود، با میزان آبی که از بارش‌ها در کشور می‌ماند، می‌توان آب شرب ۲ میلیارد نفر را تأمین کرد.»
البته که با اصلاح حکمرانی و مدیریت صحیح آب می‌توان این بحران را تا حدی کنترل نمود، اما پرسشی که اینجا مطرح می‌شود، این است که آیا با در نظر گرفتن مفروضات فوق، ایران قادر به تأمین آب دو میلیارد نفر خواهد بود؟
شواهد و آمار کنونی حاکی از آن است که کشور به‌هیچ‌وجه دارای چنین موقعیت و ظرفیتی نیست. در بررسی ادعاهای مذکور، دکتر «بنفشه زهرایی»، دانشیار دانشکده فنی دانشگاه تهران، به مواردی قابل تأمل اشاره کرد و به دیجیاتو گفت:
«به‌نظر می‌رسد منظور از عبارت ذکرشده این است که اگر کل آب تجدیدپذیر ایران قرار بود فقط برای تأمین مصارف آب شرب مورد استفاده قرار گیرد، می‌شد آب دو میلیارد نفر را تأمین کرد. به عبارت دیگر، اگر حدود 110 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر ایران بین یک جمعیت دو میلیارد نفری تقسیم شود، سهم هر فرد 55 مترمکعب در سال خواهد بود که معادل 150 لیتر برای هر نفر در روز است. این مقدار معادل سرانه مطلوب آب خانگی براساس مصوبه کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی و متوسط کشوری سرانه مصرف آب خانگی است.»
به گفته دبیر کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی، «سؤال این است که این سرانه در چه صورتی محقق خواهد شد؟» زهرایی در ارزیابی این ادعا دو مورد را ضروری دانست:
درحال‌حاضر در تمام شهرهای کشور، درصدی از آب تولیدی از طریق سیستم‌های انتقال آب، تأسیسات ذخیره‌سازی در مخازن و شبکه‌های توزیع آب نشت کرده و به هدر می‌رود.
متوسط کشوری هدررفت فیزیکی از شبکه‌های توزیع آب 12/6 درصد است و در برخی از استان‌ها هدررفت فیزیکی بیش از 20 درصد و در برخی از شهرها نزدیک به 50 درصد است. بنابراین با توجه به درصدی از تلفات در سیستم تأمین آب که اجتناب‌ناپذیر است، تأمین آب خانگی در حد 150 لیتر برای هر نفر در روز برای جمعیت 2 میلیارد نفر میسر نخواهد بود.
علی‌رغم برچسب‌های مصرف آب که توسط سازمان ملی استاندارد برای تجهیزات آب‌بر تدوین و تصویب شده و نیز علی‌رغم اینکه استانداردهای کاهنده مصرف آب تجهیزات آب‌پخش در مبحث 16 مقررات ملی ساختمان سال‌هاست که مصوب شده، ناکارآمدی نظام حکمرانی فرابخشیِ آب باعث شده است که هیچ‌یک از این استانداردها اجرایی نشود. درحال‌حاضر سرانه آب خانگی در 54 درصد کلان‌شهرهای کشور بیش از سرانه مطلوب است. نزدیک به 30 درصد جمعیت ایران در این شهرها ساکن هستند.
لذا براساس دلایل فوق‌الذکر، عضو هیئت‌امنای مؤسسه تحقیقات آب دانشگاه تهران استدلال می‌کند که حتی اگر قرار بود کل آب تجدیدپذیر ایران صرف تأمین آب خانگی شود، آبرسانی به جمعیت 2 میلیارد نفری میسر نبود.
طرح چنین نظراتی با نتایج جدی و اغماض‌ناپذیری همراه است که دکتر زهرایی، مشاور منابع آب سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، آن را نشان از «عدم توجه به تبعات متنوع چنین صحبت‌هایی» می‌داند. او در همین رابطه به دیجیاتو گفت:
«ایران سال‌هاست درگیر تنش در تأمین آب شرب است. در اکثر سال‌های اخیر، بیش از 25 درصد شهرهای ایران دچار سطوح مختلفی از تنش آبی بوده‌اند. مشکلاتی که سال گذشته در تأمین آب همدان ایجاد شد و هنوز هم وجود دارد، نمونه‌ای از معضلات جاری ایران در تأمین آب شرب است.»
کارشناس منابع آب کشور در تصریح پیامدهای ناخوشایند این دست از نظرات، اضافه کرد:
صحبت‌هایی نظیر اینکه منابع آب تجدیدپذیر ایران برای سیراب‌کردن 2 میلیارد نفر کافی است، سیگنال غلطی است که به مردم ایران به‌خصوص شهرنشینان داده می‌شود که مشکلی در تأمین آبشان نیست و هرچقدر تمایل دارند، می‌توانند آب مصرف کنند.
«به‌طور مثال، گزارش‌های منتشرشده توسط شرکت آب‌وفاضلاب استان تهران در روزهای اخیر نشان می‌دهد که در هفته گذشته، مصرف آب تهرانی‌ها رکورد زد، درحالی‌که همه می‌دانیم تهران در سال آبی جاری با کم‌آبی بسیار شدیدی مواجه است.»
نظر به توضیحات دکتر زهرایی، با وجود چشم‌پوشی از موارد مصرف در صنعت و کشاورزی، همان‌طور که پیداست، همچنان اختلاف مشهودی میان آنچه نوبخت می‌گوید و داده‌های علمی و مستند وجود دارد.
حال آنکه باید این مهم را در نظر داشت که بدون تأمین نیازهای مرتبط با صنعت و کشاورزی، معیشت افراد معنایی ندارد. گذری بر نکات زیر دید واضح‌تری را در این رابطه ارائه می‌دهد:
براساس شرایط مذکور، ایران چگونه می‌تواند جوابگوی تأمین آب شرب دو میلیارد نفر باشد؟
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها