هوش مصنوعی غیرمتمرکز در تلگرام؛ شبکه کوکون چیست و چگونه کار می‌کند؟

در این مطلب بررسی می‌کنیم که شبکه Cocoon تلگرام چیست و چگونه توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی را به دارندگان GPU متصل می‌کند.

«پاول دورف»، مدیرعامل تلگرام، به‌تازگی اعلام کرد شبکه غیرمتمرکز Cocoon رسماً بر بستر بلاکچین TON آغاز به کار کرد. هدف این پروژه، پایان‌دادن به سلطه غول‌های متمرکز مانند آمازون و مایکروسافت بر زیرساخت‌های هوش مصنوعی است. دورف معتقد است که این شرکت‌ها به واسطه‌های گرانی تبدیل شده‌اند که هم قیمت‌ها را بالا می‌برند و هم حریم خصوصی کاربران را نقض می‌کنند. اما Cocoon دقیقاً چیست و چگونه کار می‌کند؟ در ادامه با این شبکه و معماری فنی آن بیشتر آشنا می‌شوید.

شبکه Cocoon تلگرام چیست؟

به عبارت ساده، Cocoon، مخفف Confidential Compute Open Network یا «شبکه باز رایانش محرمانه»، یک پلتفرم غیرمتمرکز برای اجرای مدل‌های هوش مصنوعی است که روی بلاکچین TON ساخته شده است. این شبکه مانند یک بازار آزاد عمل می‌کند که در آن دو گروه به هم متصل می‌شوند:

1. صاحبان سخت‌افزار: کسانی که سرورهای قدرتمند دارند و می‌خواهند قدرت پردازشی خود را اجاره دهند.
2. توسعه‌دهندگان: کسانی که برای اجرای اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی خود به قدرت پردازشی نیاز دارند اما نمی‌خواهند هزینه‌های گزاف سرویس‌های ابری سنتی را بپردازند.

تفاوت اصلی Cocoon با رقبا، استفاده از «محیط‌های اجرای قابل اطمینان» (TEE) است. این تکنولوژی تضمین می‌کند که داده‌های کاربر (مثلاً سوالی که از چت‌بات می‌پرسد) حتی برای صاحب سرور هم قابل مشاهده نیست و کاملاً رمزنگاری‌شده پردازش می‌شود.

معماری فنی شبکه Cocoon تلگرام

برای درک امنیت و کارایی این شبکه، باید اجزای تشکیل‌دهنده آن را با جزئیات دقیق‌تری بشناسیم. Cocoon از سه رکن اصلی (کلاینت، پروکسی و Worker) تشکیل شده است که همگی در محیط‌های حفاظت‌شده TEE اجرا می‌شوند:

۱. کلاینت

این بخش یک کتابخانه نرم‌افزاری است که در سمت توسعه‌دهنده (مثلاً در زیرساخت بک‌اند تلگرام) اجرا می‌شود. وظیفه آن ارسال درخواست‌های استنتاج هوش مصنوعی به شبکه و پرداخت هزینه است. کلاینت پیش از ارسال هرگونه داده حساس، تأییدیه امنیتی پروکسی را بررسی می‌کند تا مطمئن شود به یک گره امن متصل شده است.

۲. پروکسی

پروکسی‌ها نقش واسط هوشمند را بازی می‌کنند و خودشان نیز در محیط امن (TEE) اجرا می‌شوند. پروکسی درخواست را از کلاینت می‌گیرد و براساس نوع مدل هوش مصنوعی و ترافیک شبکه آن را به مناسب‌ترین Worker می‌فرستد. درحال‌حاضر پروکسی‌ها توسط تیم Cocoon اداره می‌شوند اما در آینده هر کسی می‌تواند نقش پروکسی را هم برعهده بگیرد.

۳. Worker

Workerها یا کارگرها بخش اصلی این شبکه هستند؛ درواقع اینها همان سرورهای مجهز به کارت گرافیک (GPU) هستند که پردازش واقعی را انجام می‌دهند. ورکرها مدل‌های هوش مصنوعی را داخل یک ماشین مجازی محافظت‌شده (TEE) اجرا می‌کنند. به دلیل استفاده از تکنولوژی Intel TDX، حتی صاحب فیزیکی سرور (Host) هم نمی‌تواند به درخواست‌ها یا پاسخ‌های مدل دسترسی داشته باشد.

به‌طور کلی، در شبکه Cocoon وقتی از یک هوش مصنوعی درخواستی می‌کنید (مثلاً «عکس یک گربه را بساز» یا «این متن رو خلاصه کن») اپلیکیشن شما (کلاینت) سؤال یا درخواست را بسته‌بندی می‌کند و به یک پروکسی می‌فرستد تا آن را به دست سرور مناسب برساند.

چون هیچ بانک یا شرکت مرکزی وجود ندارد که تضمین کند شما بعداً پول را می‌دهید، باید هزینه انجام آن کار را همان لحظه اول (به صورت ارز دیجیتال TON) بفرستید. پروکسی این پول را نگه می‌دارد و فقط وقتی کار انجام شد، آن را به صاحب سرور (Worker) می‌دهد.

امنیت در Cocoon نیز فراتر از رمزنگاری ساده است؛ تمام ارتباطات بین کلاینت، پروکسی و ورکر از طریق پروتکل RA-TLS انجام می‌شود. در این روش، پیش از برقراری اتصال، هر طرف باید با ارائه یک مدرک دیجیتال به طرف مقابل ثابت کند که درحال اجرا داخل یک محیط امن سخت‌افزاری (TEE) است و همچنین نرم‌افزارش دستکاری نشده است.

کاربردها و مزیت‌های شبکه Cocoon

اگر شما صاحب دیتاسنتر یا سرورهای قدرتمند هستید، Cocoon یک فرصت طلایی برای کسب درآمد غیرفعال است. با تبدیل‌شدن به یک Worker، شما در ازای هر درخواستی که پردازش می‌کنید، ارز دیجیتال TON دریافت خواهید کرد. البته برای پیوستن به این شبکه به تجهیزات حرفه‌ای نیاز دارید:

• سیستم‌عامل لینوکس (کرنل ۶.۱۶ به بالا برای پشتیبانی کامل از TDX).
• پردازنده با قابلیت Intel TDX (برای ایجاد محیط قابل اطمینان پردازشی).
• کارت گرافیک انویدیا با قابلیت پردازشی محرمانه مانند سری H100 به بالا.

بااین‌حال، چرا باید توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی به‌جای آمازون و مایکروسافت از Cocoon استفاده کنند؟ این پلتفرم سه مزیت دارد:

1. اگر اپلیکیشنی می‌سازید که با داده‌های حساس (پزشکی، مالی یا شخصی) سروکار دارد، Cocoon تنها جایی است که می‌توانید به کاربران تضمین دهید داده‌هایشان توسط هیچ‌کس (حتی شما یا زیرساخت ابری) دیده نمی‌شود.
2. با حذف واسطه‌هایی مثل AWS و Azure و ایجاد یک بازار رقابتی بین تأمین‌کنندگان GPU، هزینه‌های پردازش خیلی کاهش می‌یابد.
3. پرداخت‌ها از طریق بلاکچین سریع TON انجام می‌شود که امکان پردازش میلیون‌ها درخواست خرد را فراهم می‌کند.