علم درباره «خواب افتادن دندان» چه می‌گوید؟

کارشناسان می‌گویند چنین خواب‌هایی که با ناراحتی دندانی همراه هستند، ممکن است با پردازش احساسات و تجربه‌های گوناگون ما ارتباط داشته باشند.

فرادید: کارشناسان می‌گویند چنین خواب‌هایی که با ناراحتی دندانی همراه هستند، ممکن است با پردازش احساسات و تجربه‌های گوناگون ما ارتباط داشته باشند.

«دندان‌هایم در مهمانی‌های مجلل و سرویس‌های بهداشتی عمومی از دهانم افتاده‌اند. آن‌ها شبیه دانه‌های برف از دهانم بیرون پاشیده‌اند، درست پیش از قرارهای عاشقانه، جلسات کاری مهم و سخنرانی‌های بزرگ عمومی. هر بار، تجربه‌ای ناراحت‌کننده، پراسترس و به‌راستی آزاردهنده است.» البته خوشبختانه این قبیل توصیفات فقط در خواب‌ها رخ می‌دهند. 

دکتر دیلِن سِلتِرمَن، استاد روان‌شناسی و علوم اعصاب دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید: «خیلی‌ها چنین خواب‌هایی می‌بینند». او می‌گوید بسیاری از مردم به او می‌گویند از دید آن‌ها دیدن این خواب‌ها عجیب است و شاید نشانه‌ای از ویژگی شخصیتی خاصی در آن‌هاست.  اما به عقیده دکتر سِلتِرمَن این‌طور نیست. 

مِلیندا پاول، بنیان‌گذار مشترک «بنیاد پژوهش خواب» در لندن و نویسندۀ کتاب «زندگی‌های پنهان خواب‌ها» می‌گوید که خوابِ افتادن دندان‌ها در فرهنگ‌های گوناگون دیده می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد نزدیک ۴۰ درصد بزرگسالان در طول زندگی خود دست‌کم یک‌بار چنین خوابی دیده‌اند. 

رؤیاها چه هستند و چرا آن‌ها را می‌بینیم؟ 

سِلتِرمَن می‌گوید: «رؤیاها هر نوع فعالیت ذهنی هستند که هنگام خواب از آن آگاهیم». این فعالیت‌ها ممکن است به شکل تصاویر زودگذر یا فیلم‌های ذهنی کامل با داستان و شخصیت‌ها پدیدار شوند. اما هنوز هیچ‌کس دقیق نمی‌داند چرا خواب می‌بینیم.  سلترمن می‌گوید: «نظریه‌های خوبی وجود دارند، اما هیچ‌کدام قطعی نیستند. خواب دیدن هنوز یکی از رازهای حل‌نشده‌ی علم است.» 

در یک سوی طیف، نظریه‌ای وجود دارد که خواب را نوعی «تحقق آرزو» می‌داند، روشی برای بروز خواسته‌های ناخودآگاه ما.  در سوی دیگر، نظریه‌ای وجود دارد که خواب‌ها را «آشغال بی‌معنا» می‌داند، یعنی نتیجه‌ی شلیک تصادفی نورون‌ها هنگام خواب. 

سلترمن می‌گوید او بیشتر به «نظریه‌ی تداوم» باور دارد؛ این دیدگاه می‌گوید خواب‌ها به ما کمک می‌کنند برای موقعیت‌های آینده آماده شویم و تجربیات گذشته‌مان را در ذهن یکپارچه کنیم. 

دکتر کِلی بالکِلی، مدیر «پایگاه داده خواب و رؤیا»، نیز دیدگاهی مشابه دارد. او خواب دیدن را نوعی بازی تخیلی توصیف می‌کند: «وقتی می‌خوابیم، از دنیای بیرون جدا می‌شویم و ذهن و تخیلمان آزاد می‌شود تا تجربیات روزمره را پردازش کند، آن‌ها را با خاطرات گذشته پیوند دهد و برای آینده آماده شود.» 

پاوِل که ۱۲ سال به عنوان روان‌درمانگر فعالیت کرده، می‌گوید از دید درمانی، «خواب‌ها به ما کمک می‌کنند احساساتمان را پردازش کنیم، زیرا حالت درونی ما را همچون آینه به خودمان بازمی‌تابانند.» اما این‌ها چه ربطی به دندان‌ها دارند؟ 

سلترمن می‌گوید پژوهش‌های چندانی درباره این موضوع انجام نشده و آن‌چه موجود است، چندان قوی نیست. بیشتر پژوهش‌ها بر پایه‌ی پرسش‌نامه‌ها بوده‌اند که چندان دقیق نیستند. به گفته‌ی او، مردم همواره در مورد میزان یا محتوای خواب‌هایشان اغراق یا کم‌گویی می‌کنند و بسیاری هم خواب‌هایشان را به‌درستی به یاد نمی‌آورند. 

او می‌گوید: «از مردم می‌خواهید درباره چیزی نظر بدهند که حتی در زندگی روزمره چندان به آن توجه نمی‌کنند.» این امر گردآوری داده‌های دقیق را دشوار می‌کند. با این حال، نظریه‌های گوناگونی مطرح شده‌اند.  «ممکن است بازتاب نوعی اضطراب درونی باشند یا با نگرش ما نسبت به ظاهرمان ارتباط داشته باشند.» 

نظریه‌ی دیگری می‌گوید دندان‌ها نماد «تغییر» هستند. در زندگی انسان، تنها دو دوره وجود دارد که دندان‌ها می‌افتند: وقتی کودکیم و دندان‌های شیری ما می‌ریزند و در پیری، وقتی دندان‌های دائمی را از دست می‌دهیم. بنابراین، دندان‌ها «نشانه‌ای زنده از رشد و پیر شدن» هستند، در نتیجه خوابِ افتادن دندان‌ها ممکن است بازتاب تجربه‌ی «رشد، بلوغ یا زوال» باشد. 

پاول هم یادآور می‌شود که دندان‌ها ممکن است در شرایط «کمبود تغذیه» بیافتند. مهم است به این نوع خواب‌ها توجه کنیم، چون در واقع از ما خواسته می‌شود بررسی کنیم چه چیزی در زندگی‌مان از تعادل خارج شده است.  او می‌گوید ممکن است افراد در دوران فشار زیاد یا خستگی مفرط چنین خواب‌هایی ببینند. پاول به‌یاد می‌آورد این خواب را بیشتر زمانی که برای امتحان‌ها درس می‌خوانده یا در حال درخواست شغل بوده، دیده است . 

او می‌گوید چنین خواب‌هایی می‌توانند نشانه‌ای باشند از نیاز به «استراحت و تغذیه‌ی مجدد». او به یاد می‌آورد در دوره‌ای از «فرسودگی شدید» خواب دیده بود از لثه‌اش خون می‌ریزد و به اطرافیانش می‌گوید به انتقال خون نیاز دارد. وقتی بیدار شد، شوکه بود، اما فهمید تزریقی که واقعاً به آن نیاز داشت، «استراحت و نوسازی» بود. 

بنابراین، دست‌کم بر طبق نظر پاول، اگر شما هم این خواب‌ها را دیدید، بدانید یا بیش از حد خسته‌اید یا در حال تجربه‌ی تغییر، اضطراب، بلوغ، زوال یا نگرانی از ظاهرتان هستید.