در سال‌های اخیر با افزایش توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده از پنل‌های خورشیدی در ایران و جهان رشد چشمگیری داشته است. با این حال، همواره پرسش‌هایی در مورد ایمنی پنل خورشیدی و حتی نگرانی‌هایی درباره ارتباط آن با بیماری سرطان مطرح می‌شود. برخی افراد تصور می‌کنند که نصب پنل خورشیدی روی پشت‌بام یا در محیط زندگی می‌تواند خطراتی مانند انتشار پرتوهای مضر یا مواد شیمیایی خطرناک به همراه داشته باشد. در این مقاله با کم و همراهی مجله برق اضطراری تلاش می‌کنیم این موضوع را به صورت علمی بررسی کنیم و ببینیم آیا واقعاً پنل خورشیدی سرطان‌زا است یا خیر.
شایعات درباره سرطان‌زا بودن پنل خورشیدی معمولاً از دو جنبه شکل می‌گیرند:
مواد شیمیایی موجود در پنل‌ها: برخی افراد تصور می‌کنند موادی مانند سیلیکون، فلزات سنگین یا لایه‌های شیمیایی در ساخت پنل می‌تواند به مرور زمان مواد سمی آزاد کند.
تابش الکترومغناطیسی: گروهی دیگر معتقدند وجود پنل‌های خورشیدی و تجهیزات جانبی آن‌ها (مانند اینورتر یا کابل‌ها) باعث انتشار پرتوهای الکترومغناطیسی مشابه دکل‌های مخابراتی می‌شود و این تابش ممکن است سرطان‌زا باشد.
این دو نگرانی اگرچه قابل تأمل هستند، اما بررسی‌های علمی نشان داده‌اند که هیچ‌یک از آن‌ها تهدید جدی برای سلامت انسان محسوب نمی‌شوند.
برای درک بهتر، ابتدا باید بدانیم پنل خورشیدی از چه موادی ساخته می‌شود.
سیلیکون کریستالی (مونوکریستال یا پلی‌کریستال) ماده اصلی سلول‌های خورشیدی است. سیلیکون یک ماده غیرسمی و پایدار است که در صنایع الکترونیک و حتی پزشکی کاربرد فراوان دارد.
برخی پنل‌های Thin-Film یا لایه‌نازک از ترکیباتی مانند کادمیم تلورید (CdTe) یا سلنید مس ایندیوم گالیوم (CIGS) ساخته می‌شوند. این ترکیبات در صورت بلعیده شدن یا استنشاق ذراتشان می‌توانند سمی باشند، اما در حالت عادی که درون لایه‌های شیشه‌ای و محافظ قرار دارند، هیچ خطری برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کنند.
پنل‌ها معمولاً با شیشه ایمن و لایه‌های EVA (نوعی پلیمر) کاملاً پوشانده می‌شوند تا هیچ ماده‌ای در تماس مستقیم با انسان یا محیط نباشد.
بنابراین، در شرایط استفاده نرمال، پنل خورشیدی هیچ‌گونه ماده سمی منتشر نمی‌کند و نمی‌تواند سرطان‌زا باشد.
یکی از نگرانی‌های رایج این است که پنل‌ها مانند تجهیزات مخابراتی یا دکل‌های تلفن همراه، پرتو الکترومغناطیسی منتشر می‌کنند. اما حقیقت چیز دیگری است:
پنل خورشیدی فقط وظیفه دارد نور خورشید را جذب و به برق تبدیل کند.
خود پنل هیچ تابشی تولید نمی‌کند، بلکه صرفاً انرژی خورشید را دریافت می‌کند.
تجهیزات جانبی مانند اینورتر یا کابل‌ها ممکن است میدان‌های الکترومغناطیسی (EMF) در حد بسیار کم ایجاد کنند. این میدان‌ها مشابه میدان‌هایی است که از وسایل برقی خانگی مثل یخچال، تلویزیون یا شارژر موبایل ساطع می‌شود.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) بارها اعلام کرده است که میدان‌های الکترومغناطیسی ناشی از وسایل خانگی و سیستم‌های خورشیدی در حدی نیست که بتواند سرطان‌زا باشد.
بنابراین می‌توان گفت هیچ ارتباط مستقیمی بین استفاده از پنل خورشیدی و ابتلا به سرطان وجود ندارد.
برای درک بهتر موضوع، باید مقایسه‌ای بین انرژی خورشیدی و سایر منابع انرژی داشته باشیم:
نیروگاه‌های حرارتی: سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند گاز و زغال‌سنگ موجب انتشار دی‌اکسیدکربن، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق می‌شود که عامل اصلی بیماری‌های تنفسی و سرطان ریه هستند.
تجهیزات خانگی: وسایلی مثل اجاق‌گاز، بخاری یا حتی دود سیگار به‌مراتب خطر بیشتری برای سلامتی انسان دارند.
پنل خورشیدی: در مقابل، هیچ آلاینده‌ای در طول استفاده تولید نمی‌کند و حتی موجب کاهش آلودگی هوا می‌شود.
به همین دلیل، کارشناسان محیط‌زیست معتقدند که گسترش پنل‌های خورشیدی نه تنها خطری ندارد، بلکه می‌تواند به کاهش بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا کمک کند.
اگرچه پنل‌ها سرطان‌زا نیستند، اما برخی چالش‌های زیست‌محیطی واقعی درباره آن‌ها وجود دارد:
فرآیند تولید: در کارخانه‌های ساخت پنل خورشیدی ممکن است از مواد شیمیایی خطرناک استفاده شود. اگر مدیریت پسماند به درستی انجام نشود، می‌تواند آلودگی محیط‌زیستی ایجاد کند.
بازیافت پنل‌های فرسوده: پس از حدود 25 تا 30 سال، پنل‌ها نیاز به بازیافت دارند. اگر این کار به درستی انجام نشود، ممکن است فلزات سنگین وارد محیط‌زیست شوند.
این موارد به سلامت مستقیم کاربر مربوط نمی‌شود، بلکه به مدیریت صنعتی و زیست‌محیطی مرتبط است.
تحقیقات متعددی در سطح بین‌المللی درباره اثرات احتمالی پنل‌های خورشیدی انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد:
آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA): پنل خورشیدی در طول استفاده خطری برای سلامت انسان ندارد.
سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر اروپا (EUREC): پنل‌های خورشیدی ایمن هستند و هیچ مدرکی مبنی بر سرطان‌زا بودن آن‌ها وجود ندارد.
سازمان جهانی بهداشت (WHO): میدان‌های الکترومغناطیسی ناشی از تجهیزات خورشیدی در محدوده ایمن قرار دارند.
این داده‌ها نشان می‌دهد که نگرانی‌ها بیشتر ناشی از شایعات و اطلاعات نادرست است.
پاسخ علمی و مستند به این پرسش خیر است. پنل خورشیدی:
مواد سمی آزاد نمی‌کند.
پرتو سرطان‌زا ساطع نمی‌کند.
در مقایسه با سوخت‌های فسیلی، بسیار سالم‌تر و پاک‌تر است.
تنها چالش واقعی، مدیریت بازیافت و تولید صنعتی آن‌هاست که باید توسط شرکت‌های سازنده و دولت‌ها کنترل شود.
پنل خورشیدی نه تنها سرطان‌زا نیست، بلکه یکی از ایمن‌ترین و سالم‌ترین منابع انرژی برای آینده بشر محسوب می‌شود. استفاده گسترده از آن می‌تواند به کاهش آلودگی هوا، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و در نهایت کاهش بیماری‌های مرتبط با محیط‌زیست منجر شود. بنابراین اگر قصد نصب پنل خورشیدی در خانه، باغ یا محیط کار دارید، می‌توانید با خیالی آسوده از مزایای آن بهره‌مند شوید.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها