دیشب زلزله آمد، نه یک کلمه بیشتر، نه یک کلمه کمتر

در محیط رسانه‌ای و مجازی موجی از گمانه‌زنی و دامن زدن به شایعات درباره علت زمین‌لرزه دیشب شکل گرفته است.

برترین‌ها: دیشب، ایران تا عمق وجود لرزید. مرکز زلزله در زواره، استان اصفهان بود با قدرت حدود ۵٫۳ ریشتر در عمق ۱۰ کیلومتری زمین ثبت شده است. 

اما نکته آنجاست: لرزه نه فقط به منطقه مرکزی محدود ماند؛ تهران، کرج، سمنان، قم و نواحی گسترده‌ای از مرکز کشور هم این لرزش را حس کردند. 

هم‌زمان که تیم‌های ارزیاب هلال‌احمر در منطقه زواره در پی بررسی خسارات احتمالی هستند خوشبختانه تا کنون هیچ گزارش قطعی از خسارت جانی یا مالی عمده منتشر نشده است. 

در محیط رسانه‌ای و مجازی اما موجی از گمانه‌زنی و دامن زدن به شایعات شکل گرفت. مثلاً علی قلهکی با توییت «چه زلزله جامعی» تلاش کرد ابعاد رویداد را سیاسی کند، گویی قرار است زلزله به بهانه‌ای برای شوک‌آفرینی تبدیل شود. تحرکاتی از این دست، که زلزله‌ای طبیعی را به رخدادهای بی‌ربط پیوند می‌دهند، فضا را متشنج کرده و ذهن مخاطب را مشوش می‌کند.

واقعیت این است: زلزله‌ها رخدادهای طبیعی‌اند، نه دست‌نوشته سیاستمداران یا ابزار ژورنالیستی. نباید بگذاریم تحلیل‌های احساسی و شایعه‌ساز، حقایق را محو کنند. اکنون وظیفه رسانه و شهروندان این است نه گسترش هیجان کاذب، بلکه مطالبه شفافیت و دقت در اطلاع‌رسانی را در صدر نگه دارند، تا صدای حقیقت بی‌پناه نماند.

گسل قم–زفره از گسل‌های ایران مرکزی است که روند شمال‌غربی–جنوب‌شرقی دارد. نقشه‌های زمین‌شناسی گسل زفره را ادامه گسل تبریز نشان می‌دهند که از ۲ کیلومتری غرب شهرستان نطنز گذشته و تا جنوب زفره ادامه می‌یابد، ولی تصور می‌شود تا باتلاق گاوخونی ادامه داشته باشد.

این گسل راست‌گرد قائم تا نزدیک به قائم است که به سمت شرق خوابیدگی دارد و در ناحیه نطنز سنگ‌های کرتاسه را به میزان دو کیلومتر جابه‌جا کرده‌است. به باور برخی از زمین‌شناسان، این گسل و گسل‌های موازی آن (گسل کاشان، گسل غرب اردستان، گسل ساوه) در پیدایش سنگ‌های آتشفشانی نوار ارومیه–بزمان نقش مؤثری داشته‌اند.