فردیس اعتقاد دارد تحریم‌ها نه، بلکه رانت و انحصار موانع مهم‌تری بر سر راه اتحادیه همکاری‌های دیجیتال هستند.
تشکیل اتحادیه همکاری‌های دیجیتال خاورمیانه موضوعی است که از سوی اتاق بازرگانی تهران مطرح شده و دنبال می‌شود. «فرزین فردیس»، عضو هیئت‌رئیسه این اتاق، در گفت‌وگو با دیجیاتو اظهار داشت که قرار است از طریق این اتحادیه به بخش خصوصی کمک شود تا پتانسیل خود را جدی‌تر عرضه کند. او باور دارد تحریم‌ها نه، بلکه رانت و انحصار موانع مهم‌تری بر سر راه اتحادیه همکاری‌های دیجیتال هستند
«شهاب جوانمردی»، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، در نمایشگاه جیتکس 2023 از طرح «اتحادیه همکاری‌های دیجیتال خاورمیانه» خبر داد. به گفته وی، اتاق بازرگانی تهران، به‌عنوان پاویون نیرومند بخش خصوصی، برای شکل‌گیری این اتحاد و همکاری استراتژیک میان اتاق‌های مشترک کشورهای منطقه تلاش می‌کند.
مدیرعامل هلدینگ فناپ اعتقاد دارد بخش خصوصی به موازات تعاملات دولت‌ها، باید از طریق اتاق‌های بازرگانی مشترک، همکاری‌های بلندمدت، جدی‌تر و مصمم‌تری را ایجاد کند: «منافع آینده خاورمیانه، کشورها، شهرها و خانواده‌های ما در گرو همکاری در پروژه‌های مشترک دیجیتال در منطقه استراتژیک خاورمیانه است.»
تشکیل چنین اتحادیه‌ای به‌طور قطع دستاوردهایی برای صنعت ICT ایران به‌همراه خواهد داشت، اما به‌نظر می‌رسد موانعی بر سر اجرای آن وجود دارد.
«فرزین فردیس»، عضو هیئت‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران، با اشاره به اینکه ایده تشکیل اتحادیه همکاری‌های دیجیتال خاورمیانه هنوز در مراحل اولیه قرار دارد، به دیجیاتو گفت: «رایزنی‌های اولیه صورت گرفته است تا بتوانیم مشارکت بخش‌های مرتبط در اتاق‌های بازرگانی کشورهای همسایه را جلب کنیم. با برخی، گفت‌وگو‌های دقیق‌تری انجام شده است و با برخی هم در آغاز گفت‌وگو هستیم. اما به‌طور کلی، این ایده هنوز در مراحل اولیه است و باید کارهای زیادی برای آن اتفاق بیفتد تا بتوانیم نتیجه و ثمر آن را ببینیم.»
او در ادامه، در مورد دستاوردهای احتمالی چنین اتحادیه‌ای به دیجیاتو گفت: «مهم‌ترین نکته‌ای که بایستی به آن توجه داشت این است که صنایع مرتبط با اقتصاد دیجیتال ما، علی‌الخصوص صنایع ICT، سال‌هاست عملاً ارتباط و پیوند خود با عرصه جهانی را – چه در بحث مشارکت‌های راهبردی و چه در بحث ارائه سرویس‌ها و خدماتشان به سایر کشورها – از دست داده‌اند؛ اتفاقی که به‌واسطه شرایط تحریمی و محدودیت‌های داخلی و بین‌المللی که به ما تحمیل شده، رخ داده است.»
فردیس اعتقاد دارد به‌واسطه عدم وجود همکاری، سرمایه‌گذاری‌های مشترک، ارائه خدمات و سرویس‌های مشترک، تحقیق و توسعه مشترک یا همکاری‌های از جنس‌های دیگر، بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی ایران ممکن است لحظه‌به‌لحظه رقابت‌پذیری خود را از دست بدهند:
«وقتی سرمایه خارجی می‌آید، همراه خود فناوری می‌آورد و نیز سطح جدیدی از مدیریت و راهبری بنگاه را ایجاد می‌کند که ارتقایافته سطح قبلی است. همچنین زمانی که وارد کشور دیگری می‌شویم و صادرات خدمات فنی مهندسی یا صادرات سرویس‌ها و محصولاتمان را انجام می‌دهیم، مجبوریم با استانداردهای جهانی کار کنیم که معمولاً بالاتر از استانداردهای کشور است و باعث یادگیری‌های جدید برای بنگاه‌های اقتصادی ما می‌شود. این مقوله هم به‌واسطه اینکه که ما نه چندان بازاری در کشورهای منطقه داشته‌ایم، نه همکاری راهبردی شکل داده‌ایم و نه سرمایه‌گذاری صورت گرفته، اتفاق نیفتاده است.»
به گفته وی، آنها در اتاق تهران و به‌واسطه اتحادیه همکاری‌های دیجیتال، قصد دارند که به شکل‌گیری زمینه مشارکت و همکاری بین بنگاه‌های بخش خصوصی کشور و بنگاه‌ها و شرکت‌های بخش خصوصی در کشورهای دیگر منطقه، کمک کنند: «تا بخش خصوصی بتواند جدی‌تر پتانسیل خود را عرضه کند، بیشتر با رقبای منطقه‌ای خود بر سر میز گفت‌وگو برای منافع مشترک بنشیند و از آنها یاد بگیرد. همچنین با عرضه پتانسیل‌ها، زمینه سرمایه‌گذاری‌های مشترک، ارائه محصولات و خدمات مشترک و حتی شاید در برخی قسمت‌ها، تحقیق و توسعه مشترک به‌وجود آید.»
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی در پاسخ به سؤال دیجیاتو مبنی بر اینکه تحریم‌ها تا چه حد می‌تواند مانع تشکیل اتحادیه همکاری‌های دیجیتال خاورمیانه شود، گفت: «ما در بحث همکاری‌های منطقه‌ای و تشکیل چنین اتحادیه‌هایی میان کسب‌وکارها و بنگاه‌ها، اصولاً مسأله تحریم‌ها را نداریم. دلیلش هم اولاً این است که اینجا بخش خصوصی با هم دیگر کار می‌کنند، همکاری‌های فناورانه دارند و اصولاً گردش مالی بزرگی را در ابتدا شامل نمی‌شود. البته پس از شکل‌گیری همکاری ممکن است نیاز باشد بنگاه‌های کوچک‌تر باهم همکاری کنند یا بنگاه‌های متوسط و شرکت‌ها با یکدیگر پیوندهای استراتژیکی ایجاد کنند و وارد قراردادهایی شویم. طبیعتاً آنجا محدودیت داریم. اما برای شکل‌گیری اتحادیه، همکاری و گفتگو، طبعاً محدودیت‌های بین‌المللی کمتر است.»
او ابراز امیدواری کرد بنگاه‌های اقتصادی بخش خصوصی ایران برای این امر آمادگی داشته باشند: «متأسفانه بعضی از سیاست‌های داخلی در سال‌های گذشته، موجب شده تا بنگاه‌های اقتصادی ما به جای اینکه بخواهند بین‌المللی و رقابتی فکر کنند و به فتح بازارهای منطقه‌ای بپردازند، بیشتر به استفاده از فضای رانت، انحصار و محدودیت روی آورده‌اند. یک بنگاه اقتصادی که در صنعت ICT یا فضای اقتصاد دیجیتال فعالیت می‌کند، به جای اینکه بخواهد توانمندی‌های خود یا سرویس‌هایش را به منطقه گسترش دهد، در سال‌های گذشته ترجیح داده است درها را ببندد. اگر یک کالای با کیفیت متوسط دارد به جای ارتقای آن برود به این سمت که با بسته شدن درهای واردات، کارفرماهای بعضاً دولتی و خصوصی را مجبور کند از همان کالاهای با کیفیت متوسط ایرانی استفاده کنند. خیلی هم در واقع توجیهی نمی‌بیند برای اینکه بخواهد روی کیفیت سرمایه‌گذاری کند.»
فردیس با اشاره به اینکه بعضاً به واردکننده کالای دست چندم چینی تبدیل شد‌ه‌ایم که در جعبه ایرانی به فروش می‌رسند، اعتقاد دارد اگر این همه تولید در کشور وجود داشت، نباید در صنایع شاهد این همه مشکل و مسأله می‌بودیم:
«تعداد زیادی تولید کننده داریم، اما عملاً نتوانستیم در آن حوزه صاحب صنعت شویم. عده‌ای به عنوان صرفاً یک مونتاژکار، یک سری قطعات را از چین و امثال آن وارد و در جعبه کرده و به مشتریان عرضه می‌کنند. نهایتاً صاحب فناوری، صاحب محصول رقابت پذیر و برندی فاخر در این حوزه نشده‌ایم.»
او با ابراز تأسف از آسیب سیاست درهای بسته و محدودیت واردات به بنگاه‌های اقتصادی، اظهار داشت: «محدودیت واردات، منجر به افزایش رقابت‌پذیری محصول داخلی و حمایت واقعی از محصول رقابت پذیر که بتواند خودش را در بازار جهانی عرضه کند، نشده است. البته منکر این نیستیم بنگاه‌هایی هم داریم که از فرصت استفاده کردند و توانستند محصول با کیفیت خود را ارتقا دهند و حتی به بازارهای منطقه صادر کنند.»
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی بزرگترین مانع بر سر راه شکل گیری همکاری‌های دیجیتال را مسأله ذهنیت (منتالیتی) و نگاه سودجویانه ناشی از رانت و انحصار دانست نه اینکه تحریم‌های بین‌المللی به آنها ضربه بزند:
«ما این را در خیلی از صنایع می بینیم که فضای ناشی از رانت، منجر به این شده است که در آن صنایع بهره‌وری و کارامدی را از دست بدهیم و عملاً رقابت پذیر نباشیم؛ چرا که رقابت به سمتی رفته که چه کسی می‌تواند به گاز و اب ارزان و تخصیص ارز ترجیحی، دسترسی داشته باشد نه اینکه کدام یک از شرکت‌ها دارای فناوری برتر در تولید، فناوری برتر در بازاریابی، محصول و نوآوری هستند.»
او در پاسخ به این سؤال که بخش خصوصی و دولتی برای پیشبرد اتحادیه چه نقشی می‌توانند ایفا کنند، اظهار داشت بایستی مراحل کار اتحادیه کمی که جلوتر برود تا هسته اولیه شکل گیرد، سپس می‌توان نقش بنگاه‌های بخش خصوصی و دولتی را مشخص کرد: «باید اولین جلسات را به صورت آنلاین با اتاق‌های بازرگانی کشورهای منطقه داشته باشیم و بتوانیم موافقت اولیه همتایان خودمان را در این کشورها جلب کنیم. شکل‌گیری هسته اولیه به اتحادیه ساختار می‌دهد، اهداف و برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت آن را مشخص می‌کند، بعد طبعاً می‌توان انتظار داشت بازیگران خصوصی و دولتی، متناسب با چیزی شبیه اساس‌نامه این اتحادیه، مأموریت‌ها و اهداف و ساختاری که برایش طراحی شده و مورد موافقت کشورها قرار گرفته است، هر کدام بیایند نقش ایفا کنند.»
فردیس در پایان ابراز امیدواری کرد بتوانند سریع‌تر این مسیر را پیش ببرند تا با به نتیجه رسیدن آن، فعالین بخش خصوصی مشارکت بیشتری داشته باشند.
حذف ایران از بازار منطقه و عدم جذب سرمایه، آسیب بزرگی به فعالین صنعت اقتصاد دیجیتال زده است. به‌نظر می‌رسد تشکیل اتحادیه همکاری‌های دیجیتال خاورمیانه می‌تواند فرصت مناسبی باشد تا بخش خصوصی در سطح منطقه بتوانند توانایی‌های خود را به منصه ظهور برسانند.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها