افزایش هزینه عوارضی اتوبان های ساخته شده توسط بخش خصوصی در چند سال اخیر با انتقاداتی همراه بوده است و این موضوع همزمان با الکترونیکی شدن پرداخت عوارضی ها باعث شده تا مسافران عملا راه گریزی برای رساندن صدای انتقاد خود به مسئولان نداشته باشند. این در حالیست که هزینه ساخت آزاد راه نیز با توجه به شرایط عمومی اقتصادی به شکل چشمگیری افزایش یافته و از این رو می توان گفت که راه برون رفت مشخصی نیز از این معضل وجود ندارد و این مشکل به خصوص در قسمت های کمتر توسعه یافته یا مناطقی که دسترسی به جاده های جایگزین تعریف نشده است، موجبات نارضایتی هموطنان را فراهم آورده است.
محمد پورتیموری اظهار کرد: «تغییر نرخ عوارض در آزادراههای کشور چند معیار و پارامتر دارد. یکی از آنها استهلاک سرمایه صورت گرفته است. برای هر آزادراهی دوره بازگشت سرمایه مشخصی در نظر گرفته شده که به صورت متوسط حدود 20 تا 25 سال است اما در برخی از این مسیرها، وزارت راه و شهرسازی در ابتدای بهرهبرداری تصمیم گرفت با نرخی پایینتر شروع شود و به همین دلیل دوره بازگشت سرمایه طولانیتر شد و به همین دلیل در افزایش نرخهای اخیر درصد بیشتری برای آنها اعمال شد.»
وی افزود: «در چنین شرایطی طولانیتر شدن دوره بازگشت سرمایه، سرمایهگذاری را در یک آزادراه غیر اقتصادی میکند. نکته دیگر این است که معمولا هزینههای نگهداری از آزادراه تقریبا 15 درصد درآمدهای آن آزادراه است و با توجه به نرخ عوارض پایین در این آزادراهها و تردد کم در ایام کرونا سرمایهگذاران نمیتوانند هزینه بیشتری روی مسیر مورد نظر انجام دهند و در نتیجه کیفیت آزادراه پایین میآید.»
مدیر کل دفتر نظارت بر بهرهبرداری از آزادراههای سازمان راهداری و حملونقل جادهای کشور ادامه داد: «در شرایطی که درآمدهای یک آزادراه 20 درصد افزایش یافته اما هزینههای نگهداری آن چهار برابر شده است، نمیتوان به بهبود کیفیت آن مسیر توجه کرد. البته با افزایش اخیر نباید انتظار داشت در بازه زمانی کوتاه مدت آزادراههای کشور به یکباره کیفیت مناسبی پیدا کنند و حداقل چندین سال اصلاح مسیرهای مورد نظر طول میکشد.»
پورتیموری با بیان اینکه درآمدهای یک آزادراه در حوزههای مختلفی هزینه میشود، گفت: «75 درصد از درآمدهای یک مسیر آزادراهی برای بازگشت سرمایه در نظر گرفته خواهد شد، 10 درصد آن هزینه بهرهبرداری یعنی همان فرآیند دریافت و پرداخت عوارضی است که سالهای سال ادامه دارد و 15 درصد دیگر نیز باید صرف نگهداری از آن آزادراه شود.»
مدیر کل دفتر نظارت بر بهرهبرداری از آزادراههای سازمان راهداری و حملونقل جادهای کشور درباره الکترونیکی شدن عوارض آزادراهی گفت: «کمکی که به سرمایهگذاران کردهایم این است که در پی مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا به همه سرمایهگذاران اعلام کردهایم، تا پایان امسال سیستم عوارض الکترونیکی را باید در آزادراههای خود فعال کنند تا از این طریق نتنها مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا اجرایی شود بلکه هزینه بهرهبرداری حذف شده و میتواند در جای دیگری مانند نگهداری صرف شود.»
وی ادامه داد: «همه سرمایهگذاران از الکترونیکی شدن عوارض آزادراهی استقبال کردهاند چرا که اجرای این طرح به بازگشت سریعتر و کیفیت بهتر آزادراها میتواند کمک کند. بنابراین اجرای طرح الکترونیکی شدن را تسریع کردهایم.»
وزارت راه و شهرسازی نرخ جدید عوارض عبور از آزادراهها را به شرکتهای آزادراههای خصوصی ابلاغ کرد. طی بخشنامههای جداگانهای که به امضای امیرمحمود غفاری معاون برنامهریزی و مدیریت منایع وزیر راه و شهرسازی رسیده، نرخ عوارض عبور از آزادراههای کشور بین 20 تا 40 درصد افزایش یافته است.
معاونت برنامه ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی در راستای اجرای ماده ۳۴ آئیننامه اجرایی قانون احداث پروژههای عمرانی بخش راه و ترابری از طریق مشارکت بانکها که وزیر راه و شهرسازی را مسئول تعیین نرخ عوارض سالانه وسایط نقلیه عبوری از آزادراهها تعیین کرده، نرخ جدید عوارضی را اعلام کرد.
۳ آزادراه تهران-قم، تهران-کرج-قزوین و بندرعباس-بندر شهید رجایی، دولتی بوده و نرخ عوارض عبور از آنها طبق قانون به پیشنهاد وزارت راه و تصویب شورای اقتصاد به ریاست معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه تعیین میشود. بر اساس این اطلاعیه، نرخهای جدید عوارض آزادراهی از ۱۰ دی ماه قابل اجراست.
عوامل تأثیرگذار در طولانی شدن مدت اجرای آزادراه تهران-شمال به دلیل معارضین متعدد این پروژه بود و از طرفی آزادراه تهران-شمال در سنوات گذشته در اولویت پروژههای عمرانی دولت قرار نداشت، بلکه در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 یک دوره فعالیت چشمگیر صورت گرفت که منجر به احداث و بهرهبرداری از منطقه چهار شد و در دولت یازدهم و دوازدهم نیز عملیات اجرایی روی منطقه یک و 2 بدون وقفه از سال 93 شکل گرفت.
خادمی بیان کرد: «امروز رئیس سازمان برنامه و بودجه از پروژه ادامه آزادراه همت تا کرج نیز بازدید کرد. این مسیر 14.5 کیلومتر است که 5 کیلومتر آن افتتاح شده و 10 کیلومتر دیگر نیز 85 درصد رشد دارد و پیشبینی میکنیم تا پایان امسال افتتاح شود.»
معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: «این پروژه در قالب دو قرارداد اجرا شد، اولی 99 درصد رشد دارد و قرارداد دوم نیز در حال اجراست. تاکنون 460 میلیارد تومان در ادامه آزادراه همت تا کرج هزینه شده است که 70 درصد سرمایهگذاری دولتی است.»
خادمی با اشاره به رفع معارض در بخش زیادی از این آزادراه گفت: «تعدادی از خانههای حاشیه مسیر خریداری شد همچنین در انتهای پروژه تا اتصال آن به جاده موجود کرج - چالوس چندین رستوران و منطقه گردشگری وجود دارد که باید خریداری شود و برای این منظور 30 میلیارد تومان نیاز داریم که امیدواریم سازمان برنامه و بودجه در این حوزه با ما همکاری کند.»
گرانترین آزادراه کشور یعنی آزادراه ۱۰۴ کیلومتری خرم آباد-پل زال اقدام به افزایش هزار تا ده هزار تومانی عوارض خود کرده است. این موضوع در حالی اتفاق میافتد که راه جایگزین دیگری برای آزادراه خرم آباد-پل زال وجود نداشته و مردم محروم و سیل زده لرستان ناچارند از این آزادراه استفاده کنند.
با وجود بالا بودن عوارض آزادراه خرم آباد-پل زال، ایمنی این آزادراه موضوعی است که بارها از سوی کارشناسان به چالش کشیده شده و روستاییان ساکن در حاشیه این آزادراه نیز نسبت عدم ایمنی کافی آن کاملا واقعی هستند. عوارض آزادراه مذکور از ۱۸ تا ۶۵ هزار تومان است.
چندی پیش استفاده کنندگان از این آزادراه به مدت یک ساعت با زدن بوق های ممتد و بدون پرداخت عوارض از جایگاه پرداخت عوارض آزادراه خرم آباد-پل زال عبور کرده تا شاید به این طریق بتوانند صدای اعتراض خود را به مسئولین برسانند. علیرضا بیرانوند دروازه بان لرستانی تیم ملی کشورمان نیز در صفحه اینستاگرام خود نسبت به این افزایش عوارض واکنش نشان داده و نوشته مگر در جاده بهشت است؟
جالب است بدانید با توجه به اینکه ۹۰ درصد آزادراه خرم آباد-پل زال در حوزه استحفاظی پلدختر است مردم این منطقه نسبت به احداث این آزادراه اعتراض بسیار داشته و معتقدند که این آزادراه به شهرهای پلدختر و معمولان و به ویژه مشاغل کنار جاده قدیم این منطقه به شدت آسیب وارد کرده است. در واقع احداث این آزادراه سبب کاهش تردد خودروهای سبک و سنگین مانند اتوبوس در حاشیه جاده قدیم شهرستان پلدختر شده و به این ترتیب مشاغلی که در کنار این جاده رونق پیدا کرده بودند به طور کامل از بین رفته اند.
با توجه به بالا بودن هزینه تردد از مسیر آزاد راه خرم آباد-پل زال بسیاری از رانندگان ترجیح میدهند از محور تخریب شده قدیم این ناحیه عبور کنند که همین امر قطعا بر تعداد حوادث رانندگی خواهد افزود.
با توجه به نزدیک بودن ایام حرکت زائران اربعین به سمت کربلا گران شدن این آزادراه می تواند هزینه های بیشتری را به زائرین امام حسین تحمیل کند و قطعا اعتراضات بیشتری در این زمینه صورت خواهد پذیرفت.
مدیرعامل شرکت آزادراه تهران – پردیس گفت: «عوارض آزادراه تهران-پردیس در راستای اجرای ماده 34 آیین نامه اجرایی قانون احداث پروژههای عمرانی بخش راه و ترابری 500 تومان افزایش یافت.»
پس از افزایش قیمت عوارض مسیر های تهران – پردیس و اندیمشک – خرم آباد، عوارض مسیر تهران – اصفهان، اصفهان - تهران نیز با افزایش قیمت همراه شد.
افزایش قیمت عوارض مسیر تهران – اصفهان – تهران 1000 تومان اعلام شده و در مقاطع مختلف این آزادراه، این تغییر بها نیز دیده می شود.
آن طور که مشخص است، از ابتدای شهریور امسال مجوز افزایش قیمت عوارض های آزادراهی صادر شده و هم اکنون، در تمام این دسته از مسیرها این افزایش بها اعمال شده است.
نکته قابل توجه این که افزایش قیمت های اعلام شده برای نخستین بار توسط گزارش های مردمی در اختیار رسانه ها قرار گرفته، این در حالی است که نهادهای مسئول، فهرست کامل این افزایش قیمت ها را در روزهای گذشته منتشر کرده اند.
از یکم شهریور 98 اعمال این افزایش قیمت ها، در برخی محورها اعتراض رانندگان را در پی داشته است. البته این اعتراض ها به درگیری منجر نشده و نارضایتی عمومی نیز به شکل نمادین مانند بوق های دست جمعی رانندگان در عوارضی اندیمشک و… دیده شده است.
خدایار خاشع گفت: «رشد نرخ عوارض آزادراهها در سال 97 به 98 حدود 15.7 درصد است که البته با تاخیر پنج ماهه ابلاغ و از ابتدای شهریور اعمال شده است.»
خاشع اضافه کرد: «با توجه به اینکه مطابق ارقام منتشر شده از مرکز آمار ایران تورم سال 97 حدود 27 درصد است شرکت های سرمایه گذار در بخش آزادراهها بر قیمت اعلامی اعتراض دارند.»
وی گفت: «عوارض عبور از آزادراه ها در ایران کمتر از 10 درصد بقیه کشورها است. البته مشکل اصلی درآمد مردم ایران است که نسبت به درآمد سایر کشورها حتی ترکیه بسیار کمتر است و ما هم اعتقاد داریم مردم قدرت پرداخت نرخ عوارض واقعی آزادراهها را ندارند؛ بنابراین لازم است که سازوکار دیگری برای اداره آزادراهها در نظر گرفته شود.»
خاشع با بیان اینکه اکنون سهم عمده هزینه ساخت آزادراهها با مشارکت سازندگان تامین میشود، گفت: «این وضعیت برای شرکت های سرمایه گذار توجیه اقتصادی ندارد.»
دبیر کار گروه شرکت های سرمایهگذار در آزادراه ها اضافه کرد: «در آزادراههای جدیدی که در دست ساخت است 70 درصد سهم مالی توسط سرمایه گذار و 30 درصد توسط دولت تامین می شود اما در صورتی که نرخ عوارض واقعی نشود باید ساز و کار دیگری برای بازگشت سرمایه به بخش خصوصی در نظر گرفته شود.»
به گفته وی، در حال حاضر ساخت هر کیلومتر آزادراه 20 میلیارد تومان هزینه دارد.
پاسخ ها