این روزها، حرف زدن از روزهای پُر تب و تاب کرونا شاید چندان ضروری به نظر نرسد، اما حقایقی از آن روزهای سیاه وجود دارد که مرور و یادآوری‌شان قطعا می‌تواند گره سئوالاتی را که پاسخ شفافی نداشتند، باز کند.دکتر علیرضا رئیسی، گزینه مناسبی برای پاسخ دادن به این سئوالات است، او معاون بهداشت دولت دوازدهم و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا بود.
خبرآنلاین: علیرضا رئیسی، معاون بهداشت دولت دوازدهم می‌گوید: جای مخفی کردن ندارد. زمانی ما می‌توانیم تشخیص بدهیم که تست داشته باشیم.تا وقتی تست نداشتیم نمی‌توانستیم بگوییم کرونا وارد کشور شده. من شهادت می‌دهم اولین موردی که کشف کردیم، اعلام کردیم. اینکه قبلا بوده و ما برای شناسایی دسترسی نداشتیم، بحث دیگری است.
این روزها، حرف زدن از روزهای پُر تب و تاب کرونا شاید چندان ضروری به نظر نرسد، اما حقایقی از آن روزهای سیاه وجود دارد که مرور و یادآوری‌شان قطعا می‌تواند گره سئوالاتی را که پاسخ شفافی نداشتند، باز کند.
زمانی واقعی ورود ویروس کرونا به کشور چه زمانی بود؟ چرا واکسن کرونا دیر به کشور ما رسید؟ مخالفان واردات واکسن چه کسانی بودند؟ کدام واکسن‌ها به داد ما رسید؟ عوارض واکسن‌ها هنوز هم بیمارمان می‌کند؟
دکتر علیرضا رئیسی، گزینه مناسبی برای پاسخ دادن به این سئوالات است، او معاون بهداشت دولت دوازدهم و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا بود. در گفت‌وگوی مفصل او در کافه خبر بسیاری از سئوالات دوران کرونا پرسیده شد، شما می‌توانید متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.
رزیدنتی که آموزش می‌بیند، باید استادش تامین باشد و بعد هم خودش تامین باشد. ما سالیان سال است رزیدنت تربیت می‌کنیم. زمانی با پول رزیدنتی، افراد زندگی‌شان را راحت می‌گذراندند و خانه به‌آن‌ها می‌دادند. الان هیچ کدام از این‌ها نمی‌شود. بعد هم به‌رزیدنت می‌گوییم حق نداری بیرون کار کنی. منطقه محروم هم باید بروی. باید ازدواج هم کنی. این‌ها با همدیگر نمی‌خواند. اگر فکر کردید افزایش حقوق تنها کار است، اشتباه می‌کنید. باید توسعه متوازن و پایدار باشد و اولویت‌بندی داشته باشیم. اما متاسفانه سلامت در کشور اولویت ندارد.
بابت همین بی‌توجهی به اولویت سلامت است که در دوران کرونا با تاخیر در واردات واکسن، مواجه شدیم؟ اصلا چرا اینقدر واکسن دیر وارد کشور شد؟
من در جریان جزییات بحران کرونا و تا آخر دوره واکسیناسیون بودم. تاخیر در ورود واکسن چند علت داشت. منابع واکسن کجا بود و ما چطور می‌توانستیم دسترسی پیدا کنیم؟ واکسن کرونا در طول تاریخ بشر، سریع‌ترین تولید واکسن را داشت. خیلی از فازهای علمی تولید واکسن طی نشد و واکسن را ساختند. کشورهای معروفی واکسن تولید کردند که قبلا این کار را می‌کردند.
چرا ما گفتیم خودمان باید تولید کنیم؟ شما می‌گویید کسانی واکسن کرونا می‌سازند که قبلا هم واکسن ساخته بودند؟
ما هم جزو کشورهای تولیدکننده انواعی از واکسن بودیم و هستیم. یک سری واکسن‌ها به‌عنوان روتین هستند که همه افراد باید بزنند. مانند فلج اطفال، سل و سرخک و امثال آن را همه باید بزنند. یک سری بیماری‌ها و ویروس‌ها مانند آنفلوآنزا هستند که می‌آیند و می‌روند و واکسن روتین ندارد. در کرونا، هیچ‌کس ویروس را نمی‌شناخت و فکر می‌کردند شاید بیاید و برود. دیدیم در تابستان، کرونا پیک زد و دیدیم این ویروس دست از سر بشر برنمی‌دارد. هر ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال یک پاندمی رخ می‌دهد و کشورها به‌سمت تولید واکسن رفتند. یک سری کشورها مانند روسیه، چین، فرانسه و آمریکا شروع به‌تولید واکسن کردند. خیلی از کشورها هم شروع به‌تحقیق تولید کردند و رقابت خیلی شدیدی وجود داشت. کشوری مانند کانادا ۴.۵ برابر میزان نیازش از آمریکا واکسن فایزر را پول داد و پیش‌خرید کرد. همین کانادا تا زمانی که درصد قابل توجهی از آمریکایی‌ها واکسینه نشدند، هیچ واکسنی از آمریکا دریافت نکرد. پس راه اول خرید واکسن بود.
سازمان ملل با سازمان بهداشت جهانی طرحی به‌نام صندوق یا سبد کوواکس تشکیل دادند. گفتند کشورهای پول‌دار و تولیدکننده واکسن به‌خاطر بحث بشردوستانه و قطع کل زنجیره چرخش ویروس، ۲۰ درصد خریدش را در این سبد بریزد و کشوری که تولید دارد هم ۲۰ درصد تولیدش را در این سبد بگذارد برای کشورهایی که توان تولید و خرید واکسن ندارند. این هم راه دوم تامین واکسن کرونا بود.
به کشورهای دیگر گفتند شما ۲۰ درصد نیازتان را از کواکس بخرید و پول بدهید. ما هم پول دادیم. منبع دیگر این بود که خودمان تولید کنیم. خیلی‌ها آمدند شروع به‌تولید کردند. از جمله تبی در کشور ما گرفته بود خیلی از موسسات گفتند ما توان تولید داریم.
سوال اینجاست که چرا کشورهایی که توانمند بودند، سراغ تولید واکسن نرفتند؟
آنها از نظر اقتصاد سلامت، هیجانی تصمیم نگرفتند. گفتند ما پول داریم و از تولیدکننده واکسن را می‌خریم. مانند آن است که شما برای رفتن به‌مشهد، بلیت هواپیما بخرید یا هواپیما را بخرید. برخی کشورها گفتند ما خودمان هواپیما می‌خریم بعضی هم گفتند ما بلیت می‌خریم.
روسیه دست ما را در پوست گردو گذاشت؟
دقیقا این‌کار را کرد. قراردادشان موجود است. چقدر قرارداد بست و چقدر به‌ما واکسن تحویل داد؟ برخی کشورها گفتند ما واکسن تولید می‌کنیم شما بیایید فاز دو آزمایش‌ها را استفاده کنید و بعد فاز ۳ انجام شود. مانند کشورهای عربی که این کار را کردند. سیاست و تصمیمات در آن زمان به این شکل بود که گفته می‌شد مگر ما موش آزمایشگاهی هستیم؟ پس به آنها گفتیم نه. حتی چین به‌ما پیشنهاد داد در آزمایش شرکت کنیم و همچنان پاسخ منفی بود.
آقای دکتر ما چقدر واکسن را دیر وارد کردیم؟ در واقع واکسیناسیون عمومی در تابستان ۱۴۰۰ در ایران شروع شد. چقدر زودتر می‌توانستیم واکسن را وارد کنیم؟
ببینید وقتی که واکسیناسیون به‌مراحل آخر رسیده بود، به‌مردم التماس می‌کردیم بیایید واکسن بزنید. زمانی واکسن به‌وفور وارد کشور ما شد که اروپا و آمریکا واکسن‌شان را زده بودند. کشورهایی که جلو افتادند یا خودشان تولید کرده بودند یا برای آزمایش‌های فاز ۲ و ۳ مشارکت کردند. ما مانند فردی که گرسنه است، یا باید در خانه غذا درست می‌کردیم یا از بیرون می‌خریدیم. خودمان غذا نمی‌توانستیم بپزیم. از بیرون هم که می‌خواستیم بخریم می‌گفتیم از هر رستورانی غذا نمی‌آوریم. باید از رستورانی باشد که قبلا همه از آن غذا خورده باشند. باید ببینیم همه که غذا خورده‌اند خوب هستند، بعد اجازه می‌دهیم غذا بیاید. ما این‌طور بودیم. نه در فازهای آزمایش شرکت می‌کردیم و نه خودمان تولید داشتیم.
حداکثر فاصله بین زمانی که واکسن وارد شد با واکسیناسیون گسترده دنیا، بین ۴ تا ۶ ماه بود.
در این فاصله چند نفر در ایران فوت شدند؟
مرگ و میر ما روزانه به‌بالای ۱۰۰ نفر می‌رسید. سئوال اینجاست آیا می‌توانستیم زودتر بیاوریم؟ چین چه زمانی به‌ما واکسن به‌وفور داد؟ ما داشتیم حدود ۲ میلیون دوز واکسن از چین وارد می‌کردیم و سیستم درست کرده بودیم به‌محض بارگیری واکسن، توزیع را شروع کنیم. ۲ میلیون دوز در چین بارگیری شد و بعد نیامد. گفتند در یکی از ایالت‌های چین ناگهان موردی از کرونا پیدا شده و گفتند این ۲ میلیون را بدهید. در هند، دادستان هند اجازه بارگیری واکسن برای صدور به‌ایران را نداد.
بالاخره واکسن وارد شد و یکی از کارهای خوب اولویت‌بندی بود. اگر ۱۰۰۰ دوز وارد می‌شد، اولویت‌بندی شده بود. بر اساس سن و شغل ما طبقه بندی کردیم. وقتی واکسن به‌وفور وارد شد، خیلی قراردادها را قبلا بسته بودیم. بروید ببینید چند درصد مردم چین یا روسیه واکسینه شده بودند بعد اجازه خروج واکسن از آن کشور را دادند. بیش‌ترین واکسنی که وارد کشور ما شد و جای تشکر دارد، از کشور چین بود. درواقع واکسن سینوفارم و واکسن داخلی برکت ما را نجات دادند.
یعنی هرقدر روسیه خلف وعده کرد چین بر سر قول و قرارش بود؟
بله، چین بدون تعارف به‌داد ما رسید. روسیه اینقدر که قرارداد بسته بود اصلا توانایی تولید نداشت که بخواهد به‌ما بدهد. همکاران ما از روسیه بازدید کردند. یکی از راه‌های دیگر تامین واکسن این بود که کشور ما به‌سمت جاهایی مانند انیستیتو پاستور و رازی که واکسن ساز هستند، رفت. خیلی از واکسن‌هایی که در بدن ما وجود دارد، متعلق به‌این شرکتهاست. کشور کوبا در بحث واکسن سازی خیلی قدر و پیشرفته است. ما برای تامین واکسن سراغ کوبا هم رفتیم و مشارکت خوبی هم داشتند و شروع به‌تولید شد. ولی زمان خیلی مهم بود.
پس زودتر از اعلام وزارت بهداشت، کرونا آمده بود؟
حتما آمده بود. این جای مخفی کردن ندارد. زمانی ما می‌توانیم تشخیص بدهیم که تست داشته باشیم.
بر اساس اعلام رسمی وزارت بهداشت، آخرین روزهای بهمن ۱۳۹۸ گفته شد کرونا وارد کشور شده است. چه زمانی کرونا واقعا وارد کشور شده است؟
ما می‌توانیم حدس بزنیم، تست هم نداشتیم که بگوییم مخفی کرده باشیم. تظاهرات بالینی بیماری هم باید تکرار شده باشد تا بیماری را به‌کرونا منتسب کنیم. اگر یک نفر در نیمه اول سال ۹۸ از من پزشک می‌پرسید علایم کرونا چیست؟ من جوابی نداشتم.
ویروس کرونا در کتاب‌های مرجع، یک پاراگراف توضیح داشت. کسی کرونا را نمی‌شناخت که تظاهرات بیماری را بشناسد. مثلا کسانی هستند که می‌گویند شهریوریا آبان سال ۹۸ یک سرماخوردگی گرفتم که خوب نمی‌شد و امثال همین تجربه‌ها، خب بعدها معلوم شد که کرونا بوده است.
حدس و گمان من بسته به‌دو چیز است. یکی اینکه چینی‌ها چه زمانی بیماری را مخفی کردند؟ من حدس می‌زنم چینی‌ها تا زمان اعلام، مدت طولانی مخفی کرده بودند. ما رفت و آمد زیادی به‌چین داریم. اولین مورد کرونا در شهر یا استانی بوده که ممکن است ما اسمش را ندانیم. یعنی فرضا کسی به‌چین رفته و کرونا گرفته ولی ما نفهمیدیم. الان می‌گوییم اولین مورد در قم یا گیلان بوده، چون شیوع و تراکم آنجا بیشتر بود. حرفم این است که ممکن بود اولین مورد در این دو استان نبودند، اما در هرحال به محض انجام تست این دو استان به عنوان اولین استان‌ها اعلام شد.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها