امروزه هوش مصنوعی، پاسخ تمام پرسش‌ها و درمان همه دردهاست! از مقاله‌نویسی و حل معادلات پیچیده و ساختن تصاویر کارتونی گرفته، تا مشاوره دادن و ارائه راهکارهای روانشناسی. این مسیر به کدام سو می‌رود؟ آیا آینده روان درمانی در دست ابزارهای هوش مصنوعی است؟
خدمات سلامت روان، همیشه و برای همه در دسترس نیستند. پیدا کردن روانشناس خوب و کاربلد، واقعاً سخت است. اول، باید حسابی جستجو کنیم، منتظر بمانیم نوبت‌مان شود و در آخر هم مشخص نیست که با شخص روانشناس سازگار خواهیم بود یا نه. بعد از پیدا کردن روانشناس خوب، بحث هزینه‌ها، زمان‌بندی جلسات و ترس از صحبت‌های عمیق پیش می‌آید. تمام این فرایند ممکن است آنقدر فرساینده باشد که در نهایت ترجیح دهیم قید کل قضیه را بزنیم!
حالا تصور کنید که بتوانید هر زمان و هر کجا که خواستید، با روانشناسی صحبت کنید که به هیچ عنوان، شما را قضاوت نمی‌کند. بله، از هوش مصنوعی روانشناس صحبت می‌کنیم که ترند این روزهاست.
آیا هوش مصنوعی، به راستی می‌تواند حمایت عاطفی مد نظر آدمی را فراهم کند؟ آیا باید به رازداری آن اعتماد کنیم؟ مهم‌تر از همه: چطور مطمئن باشیم که صحبت با آن، به نفع ما خواهد بود؟ بیایید درباره امکان‌ها، مشکلات و نظر متخصصان درباره هوش مصنوعی روان درمانگر بیشتر بدانیم. در این مقاله از «چطور»، بررسی می‌کنیم که هوش مصنوعی چطور در حال ترسیم آینده حوزه مراقبت‌های سلامت روان است.
هوش مصنوعی روانشناس با پایش خلق و خوی کاربران، شناخت استراتژی‌های مقابله‌ای مورد استفاده آن‌ها و با استفاده از الگوهای ساختاریافته‌ای که تقلیدکننده مشاوره هستند، روان درمانی ارائه می‌کند. اما آیا واقعاً یک الگوریتم قادر است حمایت عاطفی معنادار ارائه کند؟ در این بخش، تلاش می‌کنیم به این پرسش پاسخ دهیم.
روان درمانی، فرایندی به شدت انسانی دارد؛ چرا که بر پایه اعتماد، همدلی و ارتباط ساخته می‌شود. یعنی ویژگی‌هایی که معمولاً با ماشین‌های دیجیتالی، مرتبط نیستند. دکتر کریس موسونیک که در چند شاخه حرفه‌ای تخصص دارد، در این باره می‌گوید: «فعالیت هوش مصنوعی در بخش روانشناسی آنقدر پیشرفت سریعی دارد که پژوهش‌های علمی نمی‌توانند خود را به آن برسانند. ما می‌دانیم که روان درمانی موثر، نیازمند ایجاد حس اتحاد یا ارتباطی قوی بین درمانگر و بیمار است؛ به گونه‌ای که بیمار حس کند به راستی شنیده می‌شود و درمانگر واقعاً به سلامتی او اهمیت می‌دهد.»
روان درمانی هوش مصنوعی، اکنون، بیشتر بر درمان شناختی – رفتاری (CBT) متمرکز شده است. CBT رویکردی بسیار معتبر است که به افراد در شناسایی و تغییر الگوهای رفتاری مخرب کمک می‌کند. CBT، ساختار بسیار منسجمی دارد و به همین دلیل است که هوش مصنوعی، از آن استفاده زیادی می‌کند. البته اولین نسخه چت‌بات‌هایی که از درمان CBT استفاده می‌کردند، عملکرد موفقی نداشتند اما این ابزارها حالا، بسیار بهبود یافته‌اند.
به گفته دکتر موسونیک، تحقیقات جدید نشان می‌دهند که استفاده از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند برای بیماران زیر بالینی (بدون علامت یا بیماری شدید) تا درجه خفیف، مفید باشد.
هوش مصنوعی هنوز نتوانسته است جای درمانگران واقعی را بگیرد اما در زمان حاضر، تبدیل به مکمل شایسته‌ای در حوزه مراقبت‌های سلامت روان شده است؛ به خصوص برای کسانی که به دنبال دریافت حمایت روانی کم‌هزینه و فوری هستند. اما آیا فقط همین کافیست؟
به نظر دکتر موسونیک، استفاده از هوش مصنوعی روانشناس برای اشخاصی که مشکل زیر بالینی (غیر شدید) دارند، فعلاً خطری ندارد. مسئله زمانی خطرناک می‌شود که مردم، هوش مصنوعی را در زمینه روان درمانی، زیاد جدی بگیرند و تصور کنند که می‌توانند از آن، درمانی معادل کار یک درمانگر حرفه‌ای دریافت کنند.
روان درمانی هوش مصنوعی، هنوز حوزه‌ای ناشناخته است اما مزایا و معایب آن باعث شده که بسیار در چشم باشد. در ادامه، مزایا و معایب بالقوه ابزارهای روانشناسی مبتنی بر هوش مصنوعی را برمی‌شماریم.
روان درمانی می‌تواند تأثیرات شگرفی بر زندگی افراد داشته باشد؛ اما اگر تا به حال مجبور شده باشید سه ماه در انتظار دریافت نوبت از سوی درمانگرتان بمانید، آن وقت متوجه می‌شوید که راه آسانی برای درمان باکیفیت نخواهید داشت. در همین نقطه است که هوش مصنوعی، مفید واقع می‌شود. در ادامه، چند مزیت مهم هوش مصنوعی روانشناس را برمی‌شماریم که باعث جلب نظر افراد مختلف شده است:
برخلاف روان درمانی سنتی که نیازمند برنامه‌ریزی و صبر به مدت زمانی نامشخص است، هوش مصنوعی روانشناس همیشه در دسترس شماست. شما می‌توانید خیلی راحت و در هر زمانی از روز، گوشی هوشمند خود را در دست بگیرید و مشاوره‌ای که مدنظرتان است، از هوش مصنوعی دریافت کنید.
روان درمانی، خرج دارد! این در حالی است که ابزارهای هوشمند سلامت روان که مبتنی بر هوش مصنوعی هستند، کم‌خرج یا رایگان در اختیار همگان قرار دارند. همین موضوع باعث شده تا هوش مصنوعی روانشناس برای کسانی که از پس هزینه‌های سنگین روان درمانی سنتی برنمی‌آیند، گزینه مناسبی باشد.
تصور اشتراک‌گذاری عمیق‌ترین افکار شخصی با یک درمانگر می‌تواند برای اکثر افراد، ترسناک باشد. تعامل با یک کامپیوتر می‌تواند از شدت این حس غریبگی کم کند و در نهایت، فرد را برای باز کردن سفره دلش تمرین دهد.
صحبت با درمانگر در اولین جلسه، برای افراد بسیاری، دشوار است. هوش مصنوعی روانشناس این امکان را فراهم می‌کند تا افراد مختلف بتوانند در محیطی کم‌استرس و عاری از قضاوت، خدمات سلامت روان دریافت کنند.
وقتی زندگی شلوغ می‌شود، سلامت روان افراد به سادگی در معرض خطر قرار می‌گیرد. هوش مصنوعی روانشناس با نمایش یادآور، سنجش پیشرفت شما و تشویق کردن، کمک می‌کند تا در مسیر خود ثابت قدم بمانید.
قدرت اصلی هوش مصنوعی روانشناس، در تقویت نقش درمانگر است؛ نه جایگزین کردن آن. چگونه؟ با مدیریت وظایف روزانه‌ای مانند پیمایش خلق و خو و یادآوری عادت‌ها. همراهی هوش مصنوعی با درمانگر می‌تواند تأثیر و کارآیی این ابزارها را به حداکثر برساند.
دسترسی به هوش مصنوعی روانشناس بسیار ساده است؛ اما در بحث سلامت روان، همه چیز در راحتی خلاصه نمی‌شود! وقتی از سلامت روان صحبت می‌کنیم، مسائلی مانند حس امنیت، اعتماد و مراقبت انسانی مطرح می‌شوند. با اینکه ابزارهای هوش مصنوعی با سرعتی خیره‌کننده در حال پیشرفت هستند، باز هم حامل خطراتی هستند که نباید نادیده گرفت.
درمانگر خوب می‌تواند از لحن، زبان بدن و تغییرات ظریف در احساسات، نکات مهمی را تشخیص دهد. هوش مصنوعی نمی‌تواند این مسائل را به خوبی تشخیص دهد. هوش مصنوعی برای اشخاصی که با درد عاطفی شدید، سوگ، تروما یا مشکلات پیچیده سلامت روان مواجه هستند، به تنهایی جوابگو نیست.
وقتی از افکار و احساسات خود با یک اپلیکیشن هوش مصنوعی صحبت می‌کنید، این اطلاعات کجا می‌روند؟ اکثر پلتفرم‌های هوش مصنوعی روانشناس، اطلاعات کاربران را با اهدافی مانند یادگیری، بهبود یا حتی بازاریابی، جمع‌آوری می‌کنند. در برخی موارد، این اطلاعات ممکن است با برنامه‌های شخص ثالث به اشتراک گذاشته شوند که نگرانی‌های جدی در زمینه حریم شخصی و محرمانگی ایجاد می‌کند.
چت‌بات‌های هوش مصنوعی، بر خلاف درمانگرهای واقعی، به حفظ اسرار بیماران مقید نیستند. بعضی اپلیکیشن‌ها، گفتگوهای کاربران را ذخیره می‌کنند. این یعنی خطر لو رفتن اطلاعات مخاطب یا افشای آن‌ها، همیشه وجود دارد.
با تمام این اوصاف، اگر به هوش مصنوعی روانشناس علاقه دارید، سیاست‌های حفظ حریم خصوصی اپلیکیشن‌ها را بررسی کنید تا متوجه شوید که دادههای شما کجا ذخیره و استفاده می‌شوند. اگر از بیان برخی مسائل به صورت عمومی اطمینان خاطر ندارید، در مطرح کردن آن با یک چت‌بات هم تردید کنید.
مدل‌های هوش مصنوعی با حجم قابل توجهی از اطلاعات آموزش می‌بینند. این به معنای آن نیست که همیشه اطلاعات درستی دریافت می‌کنند. چت‌بات‌های هوش مصنوعی، در برخی موارد، توصیه‌های زیان‌آور، گمراه‌کننده یا حتی خطرناک عنوان می‌کنند.
همین مسئله نشان‌دهنده اهمیت نظارت بالینی است. هوش مصنوعی روانشناس بدون نظارت صحیح انسانی، ممکن است خطرات بیشتری نسبت به فوایدش داشته باشد؛ به خصوص برای کاربران آسیب‌پذیرتر یا کودکان زیر ۱۸ سال. افراد زیر سن قانونی، معمولاً قدرت تشخیص فناوری‌های منحرف‌کننده را ندارند.
دکتر موسونیک در این باره می‌گوید: «تکنولوژی بدون نظارت پیش می‌رود و ادعا می‌کند که درمان مشکلات سلامت روان را به افرادی که در معرض بیشترین خطر هستند، ارائه می‌کند. اما نتیجه چیست؟ این دسته افراد به خودشان آسیب می‌زنند، زیرا ایمن و موثر بودن هوش مصنوعی هنوز ثابت نشده است.»
این مسئله واقعاً جدی است! هوش مصنوعی در بهترین حالت می‌تواند مکمل روان درمانی باشد؛ نه جایگزینی برای مراقبت واقعی انسانی. با این حال، محبوبیت هوش مصنوعی روانشناس به قدری زیاد است که احتمالاً به زودی، شرکت‌های زیادی به جای روان درمانی سنتی، به آن روی می‌آورند تا هزینه‌های خود را کاهش دهند.
دکتر موسونیک می‌گوید پلتفرم‌های هوش مصنوعی باید با نظارت بالینی تحت نظر متخصصان کارآزموده‌ای فعالیت کنند که به تکنولوژی و سلامت روان، به صورت همزمان آشنا باشند. اگر این همکاری شکل نگیرد، بسیاری از استارتاپ‌های حوزه هوش مصنوعی بدون اینکه بخواهند، ممکن است زیان زیادی به روان افراد جامعه وارد کنند.
هوش مصنوعی چطور می‌تواند برای حوزه سلامت روان مفید واقع شود؟ هوش مصنوعی روانشناس معجزه نمی‌کند اما چند کاربرد مفید و نویدبخش دارد؛ به خصوص برای کسانی که به دنبال ایجاد عادت‌های سالم یا یافتن مکملی برای روان درمانی سنتی هستند. در ادامه، چند روش کلیدی برای استفاده مفید از هوش مصنوعی روانشناس ارائه می‌کنیم.
به هوش مصنوعی روانشناس، مانند یک مربی سلامت روان نگاه کنید. از آن بخواهید به شما کمک کند تا استراتژی‌های کوچک و مبتنی بر پژوهش را در زندگی روزمره‌تان به کار بگیرید. برای مثال، بسیاری از اپلیکیشن‌های مبتنی بر هوش مصنوعی قادر به انجام کارهای زیر هستند:
استفاده از این ابزارها، نیاز به تعهد زمانی ویژه‌ای ندارد. گاهی اختصاص حتی چند دقیقه در روز می‌تواند بسیار مفید واقع شود. نکته اصلی، استمرار داشتن است. هوش مصنوعی می‌تواند یادآوری و سازماندهی منظمی ارائه کند تا کاربرانش با کمک آن‌ها، به انجام عادات سالم مقید شوند.
گاهی اوقات تنها نیاز داریم که با کسی صحبت کنیم و احساس کنیم که شنیده می‌شویم. چت‌بات‌های هوش مصنوعی می‌توانند این خدمت را در هر ساعتی از شبانه‌روز، در اختیار ما بگذارند تا خودمان را خالی کنیم، احساسات‌مان را پردازش کرده و واکنش حمایتگرانه دریافت کنیم. هوش مصنوعی می‌تواند حسی شبیه ژورنال‌نویسی ایجاد کند تا بتوان افکار و احساسات را به شکلی ساختاریافته درآورد.
اگر با استرس روزانه، اضطراب گاه به گاه یا خلق و خوی پایین دست به گریبانید، هوش مصنوعی روانشناس می‌تواند یک لایه حمایت اضافی برایتان فراهم کند.
ابزارهای هوش مصنوعی روانشناس می‌توانند برای کمک به مدیریت استرس، اضطراب و الگوهای فکری منفی، از رویکرد درمانی شناختی – رفتاری (CBT) بهره بگیرند. این شامل استفاده از تکنیک‌های زیر است:
هوش مصنوعی می‌تواند برای کسانی که مشکل انگیزه دارند، مانند تلنگر یا دست هدایتگری باشد که آن‌ها را به مسیر درست راهنمایی می‌کند. ابزارهای هوش مصنوعی برای این کار، گام‌های کوچک و معناداری به شما پیشنهاد می‌کنند تا با انجام آن‌ها بتوانید حال خوبی پیدا کنید.
فایده اصلی هوش مصنوعی روانشناس، درست زمانی است که به ابزاری برای بهبود فرایند روان درمانی انسانی تبدیل می‌شود. هوش مصنوعی در چه موقعیت‌هایی می‌تواند به فرایند روان درمانی کمک کند؟
بهترین عملکرد هوش مصنوعی روانشناس تا زمان حاضر، در نقش همراه درمانگران نمایان شده است. یعنی ابزاری که در سازماندهی، انگیزه‌بخشی و ایجاد مهارت‌ها به کمک افراد بیاید؛ نه اینکه احساسات عمیق را پردازش کند یا مداخله بحران انجام دهد.
هر چقدر با هوش مصنوعی و باهوش شدن ماشین‌های الکترونیکی مخالف باشید، نمی‌توان جلوی پیشرفت فناوری را گرفت. چت‌بات‌های هوش مصنوعی، حالا تبدیل به نزدیک‌ترین دوستان ما شده‌اند و انواع نیازهای افراد مختلف را در کسری از ثانیه، برآورده می‌کنند. عجیب نیست که این روزها شاهد محبوبیت انواع ابزارهای هوش مصنوعی روانشناس هم هستیم و کم و بیش، آن‌ها را تست هم کرده‌ایم.
به نظر شما، مشاوره با هوش مصنوعی، مشکلی ایجاد می‌کند؟ هوش مصنوعی را فاقد چه ویژگی‌های روانشناسان و مشاوران می‌دانید؟ آیا برای حل مشکلات روحی و ذهنی خود، روزانه با آن صحبت می‌کنید یا آن را تنها گزینه‌ای در دسترس در برخی زمان‌های محدود می‌دانید؟ لطفاً نظرات خود درباره مشاوره هوش مصنوعی را با ما و دیگر خوانندگان «چطور» در میان بگذارید.
خیر؛ روان درمانی بر اعتماد، همدلی و ارتباط انسانی استوار است که هوش مصنوعی نمی‌تواند آن‌ها را به درستی ارائه کند. چت‌بات‌های هوش مصنوعی قادرند حمایتی ساختاریافته ارائه کنند، اما از شهود و عمق کافی برای درک عواطف پیچیده یا شرایط وخیم سلامت روان برخوردار نیستند.
در نتیجه، هوش مصنوعی روانشناس می‌تواند در روند روان درمانی، نقش مکمل را به خوبی ایفا کند. برای مثال، مهارت‌هایی را که در طول جلسات روان درمانی سنتی آموزش داده شده، در بیماران تقویت کند یا در کنترل مشکلات خفیف سلامت روان مفید واقع شود.
برنامه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی روانشناس، اغلب دادههای کاربران را جمع‌آوری می‌کنند و برخلاف درمانگران واقعی، مقید به حفظ قوانین سفت و سخت محرمانگی نیستند. پس بهتر است پیش از استفاده از این برنامه‌ها، بررسی کنید که آیا:
هوش مصنوعی روانشناس در مسائلی مانند استرس، خلق و خوی پایین یا اضطراب گاه به گاه، بهترین عملکرد را دارد. از جمله کاربردهای خوب هوش مصنوعی روانشناس می‌توان به پایش خلق و خو، تمرینات گام به گام و ساخت عادت‌های سالم اشاره کرد. هوش مصنوعی در شرایط روحی وخیم، مانند افسردگی مزمن، اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) یا افکار خودکشی کارایی خوبی ندارد. به صورت کلی، اگر مشکلی فراتر از حد خفیف دارید، حتماً باید حمایت انسانی دریافت کنید.
در صورت برخورداری از شرایط زیر، هوش مصنوعی روانشناس می‌تواند برایتان مفید باشد:
هوش مصنوعی روانشناس برای افراد زیر، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود:
متخصصان تکنولوژی و سلامت روان، هر دو، بر این باورند که هوش مصنوعی روانشناس دارای مزیت‌هایی است اما مخاطراتی جدی هم درباره استفاده آن وجود دارد. برخی از مهم‌ترین نگرانی‌ها عبارتند از:
در نهایت، باید از هوش مصنوعی روانشناس تنها مانند یک ابزار استفاده کرد، نه جایگزین خدمات سلامت روان حرفه‌ای و مبتنی بر شواهد علمی.
هوش مصنوعی روانشناس قرار نیست جایی برود! پس مسئله اصلی این است که چطور باید از آن به ایمن‌ترین و مسئولیت‌پذیرانه‌ترین شکل ممکن استفاده کنیم. برخی شرکت‌های شخص ثالث، ابزارهای دیجیتالی مختلف را بررسی می‌کنند و درباره آن‌ها گزارش منتشر می‌کنند. اگر یک هوش مصنوعی روانشناس نیز در این بررسی‌ها نمره خوبی گرفت، نشانه خوبی است. اما باز هم نمی‌توان کاملاً از ایمن بودن آن اطمینان حاصل کرد. برای استفاده ایمن‌تر از هوش مصنوعی روانشناس، به چند چیز نیاز داریم:
منبع: calm
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها