پیامدهای ذوب خاک منجمد شمالگان

با ذوب‌شدن لایه‌ی خاک منجمد در منطقه‌ی شمالگان براثر گرمایش جهانی، ویروس‌های باستانی و کربن از خاک بیرون می‌آیند و به زیرساخت‌های منطقه آسیب می‌رسد.

ذوب شدن خاک منجمد که روسیه فکر می‌کند علت حادثه‌ی ریختن بی‌سابقه‌ی سوخت باشد که قسمت‌های زیادی از رودخانه‌های شمالگان را آلوده کرده است، بمبی ساعتی است که سلامتی و محیط زیست را تهدید می‌کند و با خطر سرعت بخشیدن به گرمایش جهانی همراه است. در تاریخ ۲۹ ماه می، ۲۱ هزار تن سوخت دیزل براثر فروافتادن مخزنی که متعلق به شرکت نوریلسک نیکل بود، بیرون ریخت. نوریلسک یکی از بزرگ‌ترین مراکز صنعتی کشور روسیه است که بالای مدار شمالگان قرار گرفته و نوریلسک نیکل و مقامات روسی گفته‌اند علت این حادثه احتمالا ذوب خاک منجمد بوده است.

خاک منجمد چیست؟

خاک منجمد عمدتا در نیمکره‌ی شمالی یافت می‌شود. خاک منجمد در این منطقه حدود یک چهارم از زمین عریان را پوشانده و به‌طورکلی هزاران سال قدمت دارد. این خاک کمربند وسیعی از مدار شمالگان و جنگل‌های شمالی را فراگرفته و در آلاسکا، کانادا و روسیه گسترش دارد. عمق خاک منجمد از چندین متر تا صدها متر متغیر است.

برآورد می‌شود که ۱/۷ تریلیون کربن به شکل ماده‌ی ارگانیک یخ‌زده درون خاک منجمد به دام افتاده باشد (بقایای گیاهان پوسیده و حیواناتی که مدت‌ها پیش مرده و در رسوبات گیرافتاده‌ و سپس با لایه‌های یخ پوشانده شده‌اند). این خاک‌ تقریبا دو برابر اتمسفر زمین کربن دارد که عمدتا به شکل متان و کربن‌دی‌اکسید است.

سرعت بخشیدن به گرمایش جهانی

با ذوب خاک منجمد، این ماده گرم و تجزیه می‌شود و درنهایت کربنی را که به‌ شکل کربن‌دی‌اکسید و متان در خود حفظ کرده است، آزاد می‌کند. این دو گاز اثر گلخانه‌ای روی زمین دارند. انتشار گازهای گلخانه‌ای به شکل چرخه‌ای معیوب سبب گرمایش بیشتر زمین می‌شود. طبق گزارشی از مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی (IPCC) در سپتامبر ۲۰۱۹، اگر از آلودگی کربنی کاسته نشود، بخش بزرگی از خاک منجمد تا سال ۲۱۰۰ ذوب خواهد شد و یک بمب کربنی از گازهای گلخانه‌ای آزاد می‌کند.

بیماری‌های منجمد

ذوب شدن خاک منجمد از این نظر نیز یک تهدید به‌شمار می‌رود که باکتری‌ها و ویروس‌های بیماری‌زا را که مدت‌ها است در یخ گیر افتاده‌اند، آزاد می‌کند. قبلا چنین موردی رخ داده است. در سال ۲۰۱۶ کودکی در بخش شمالی سیبری روسیه براثر سیاه‌زخم از دنیا رفت که به‌عقیده‌ی دانشمندان از لاشه‌های گوزن‌های عفونی مدفون‌شده ۷۰ سال پیش منشا گرفته بود. به‌نظر می‌رسید که سیاه زخم با رهایی از یخ به گله‌های درحال چرا منتقل شده باشد. دانشمندان همچنین هشدار داده‌اند که عوامل بیماری‌زای خفته‌ی دیگر مدفون در خاک منجمد و ویروس آبله از گورستان‌های آبله قدیمی ممکن است با گرمایش جهانی آزاد شوند. در سال ۲۰۱۴، دانشمندان نوعی ویروس غول‌پیکر ولی بدون ضرر با نام Pithovirus sibericum را احیا کردند که بیش از ۳۰ هزار سال در خاک منجمد سیبری گرفتار مانده بود.

ذوب خاک منجمد می‌تواند برای صنایع نفت و معدن یک مزیت باشد و دسترسی به ذخایر دور از دسترس شمالگان را ممکن سازد. دانشمندان هشدار می‌دهند که با دستکاری خاکی که در اعماق وجود دارد، ممکن است ویروس‌ها بیدار شوند. خاک منجمد درحال ذوب همچنین تهدیدی جدی و پرهزینه برای زیرساخت‌ها به شمار می‌رود و باعث بروز خطرات ناشی‌از جریان یافتن گل و وارد آمدن آسیب به ساختمان‌ها، جاده‌ها و خطوط لوله نفت می‌شود.