آیا مادربرد AMD X570 به صورت مخفیانه پردازنده را اورکلاک می کند؟

برخی رسانه‌ها ادعا کرده‌اند که مادربردهای X570 به‌صورت مخفیانه پردازنده را اورکلاک می‌کنند که یک نرم‌افزار، ادعای آن‌ها را بررسی می‌کند.

تولیدکننده‌های مادربرد به دلایل گوناگون ارتباط خوبی با نتایج صادقانه در دنیای بنچمارک ندارند. آن‌ها از دهه‌ها پیش تلاش می‌کنند تا به هر روشی، بهره‌وری و قدرت پردازنده را در بنچمارک‌ها افزایش دهند. به‌عنوان مثال اورکلاک کردن FSB تا چند درصد، استفاده از تنظیمات Turbo اینتل برای بهره‌برداری از حداکثر سرعت کلاک تمامی پردازنده‌ها در زمان فعال بودن XMP و تنظیم کردن PL2 و Tau اینتل فراتر از پیشنهادها و موارد استاندارد، از راه‌هایی هستند که توسط سازنده‌های مادربرد برای بهبود نتایج بنچمارک استفاده می‌شوند.

اخبار جدید ادعا می‌کنند که برخی تولیدکننده‌ها، روش‌هایی برای افزایش قدرت و بهره‌وری پردازنده‌های AMD نیز به کار گرفته‌اند. روش‌های مذکور برای افزایش قدرت و نتایج بنچمارک، کاملا در مقابل پیشنهادها و توصیه‌های AMD قرار می‌گیرد و شاید حتی عمر پردازنده را نیز بدون اطلاع کاربر تحت تأثیر قرار دهد. نسخه آخر نرم‌افزار HWInfo این امکان را دارد که رفتار مذکور را در مادربرد تشخیص داده و حتی به کاربر اطلاع دهند.

روش کار تولیدکننده‌ها برای افزایش عملکرد و قدرت پردازنده در بنچمارک، به‌طور خلاصه این‌گونه تعریف می‌شود: AMD از روشی بسیار پیچیده به‌نام Adaptive Voltage و Frequency Scaling برای کنترل کردن کارایی و مشخصات گرمایی در کل قالب پردازنده‌ی رایزن استفاده می‌کند. کالیبره و تنظیم کردن صحیح مقادیر، تا حدودی به داده‌هایی ارتباط دارد که ازطریق کنترلر VRM ارسال می‌شوند. اگر مادربرد، مقادیر مناسب را ارسال کند، پردازنده‌ی رایزن می‌تواند مقدار مناسب دریافت جریان را محاسبه کند.

اگر مادربرد، داده‌های مناسب را ارسال نکند، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ به‌عنوان مثال اگر مقادیری که از سمت مادربرد ارسال می‌شوند، تا ۵۰ درصد پایین‌تر از حد واقعی باشند، چه اتفاقی می‌افتد؟ پردازنده بر اثر همین داده‌های غلط، پیکربندی مصرف نیروی خود را به اشتباه تنظیم می‌کند. درنتیجه بررسی‌های امنیتی که برای فعالیت مرسوم و عادی پردازنده تنظیم شده‌اند، نادیده گرفته می‌شوند.

AMD در پردازنده‌های خود قابلیت‌ها و تنظیمات اورکلاک را عرضه و پشتیبانی می‌کند. از میان آن‌ها می‌توان به PBO اشاره کرد. البته این سبک از دریافت جریان چیزی نیست که کاربر حتی از آن اطلاع داشته باشد. شما می‌توانید پردازنده‌ی خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که از ۱۰۰ درصد تنظیمات پیش‌فرض و اولیه‌ی AMD استفاده کند. اگر UEFI مادربرد عمدا به گونه‌ای کالیبره شده باشد که آمپراژ پردازنده را اشتباه محاسبه کند، تراشه احتمالا امکان پیدا می‌کند تا جریانی بیش از مقدار توصیه شده منطقی، بکشد. با گذشت زمان، این فرایند به پردازنده آسیب می‌رساند و حتی باعث کاهش عمر آن می‌شود.

توسعه‌دهنده‌های HWInfo دلیل اضافه کردن قابلیت جدید به نرم‌افزار و شناسایی دور زدن استانداردها ازسوی تولیدکننده‌های مادبرد را این‌گونه توضیح می‌دهند: «دو شرکت بزرگ تولیدکننده‌ی مادربرد، هنوز روی سوءاستفاده از این قابلیت و کسب برتری نسبت به رقبا اصرار دارند. درحالی‌که قویا به آن‌ها توصیه شده است که چنین اقدامی انجام ندهند». بررسی‌ها نشان می‌دهند که برخی از مادربردهای مناسب AMD همچون MSI X570 Godlike تغییر چندانی در قدرت پردازنده ایجاد نمی‌کند و تنها هفت درصد تفاوت با نتایج استاندارد دارد. برندهای دیگر و تولیدکننده‌های نه‌چندان مشهور، نتایج را تا ۵۰ درصد تغییر می‌دهند.

نرم‌افزار HWInfo علاوه بر شناسایی عملکرد نامناسب مادربرد، اطلاعاتی از تأثیر آن بر کارایی و قدرت پردازنده هم ارائه می‌کند. به‌عنوان مثال، پردازنده‌ی Ryzen 9 3900X اگر به‌صورت مناسب پیکربندی شود، در بنچمارک Cinebench R20 NT با فرکانس ۴۰۲۷ مگاهرتز و حداکثر دمای ۷۳ درجه فعالیت می‌‌کند که حداکثر توان مصرفی آن را به ۱۴۰/۹۶ وات می‌رساند. اگر این پردازنده تا آمپری به اندازه‌ی ۷۵ درصد از مقدار استاندارد پیکربندی شود، به فرکانس میانگین ۴۱۰۳/۵ مگاهرتز می‌رسد و توان مصرفی به‌صورت میانگین، ۱۲۵ وات خواهد بود (حداکثر توان مصرفی ۱۴۲ وات). در چنین تنظیماتی، دمای پردازنده تا حداکثر ۸۰ درجه‌ی سانتی‌گراد افزایش پیدا می‌کند. وقتی تنظیم آمپراژ به ۵۰ درصد از مقدار واقعی برسد، فرکانس پردازنده تا ۴/۱۰۷ گیگاهرتز افزایش پیدا می‌کند و توان مصرفی نیز ۹۱/۵ وات خواهد بود. حداکثر دما نیز در چنین حالتی ۷۹ درجه‌ی سانتی‌گراد گزارش شده است. درنهایت حداکثر ولتاژ برای مقیاس‌دهی به قدرت و فرکانس پردازنده، محدود است و ظاهرا با پیکربندی ۷۵ درصدی، به آن حداکثر می‌رسیم. در تصویر منتشرشده، خط CPU Power Reporting Deviation را بررسی کنید. این مقدار باید ۱۰۰ درصد باشد و هر مقداری خارج از محدوده‌ی ۹۵ درصد، مشکل‌ساز خواهد بود.

نمایش تصویر بزرگ‌تر

مشکلاتی که در بالا گفته شد، مختص پردازنده‌های AMD هستند. اینتل هم در مدیریت مشکلات مشابه با تولیدکننده‌های مادربرد چالش‌هایی دارد. تولیدکننده‌ها، پیشنهاد و دستورالعمل اینتل را پیرامون تنظیمات PL2 و Tau نادیده می‌گیرند. به‌هرحال توضیح نهایی اتفاقی که درنتیجه‌ی سوءاستفاده‌ی تولیدکننده‌ها در پردازنده رخ می‌دهد برای مشتری‌ها، آسان نیست، اما درنهایت منجر به سریع‌تر نشان دادن برخی مادربردها می‌شود. این مادربردها نه به خاطر مهندسی و طراحی بهتر، بلکه به‌خاطر اورکلاک کردن مخفیانه‌ی پردازنده، قدرتمند به‌نظر می‌رسند.

HWInfo درنهایت می‌گوید برای استفاده از قابلیت جدید، باید داده‌ها را در شرایط پایدار و نزدیک به فشار کامل روی پردازنده بررسی کنید. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که از بنچمارک Cinebench R20 NT در ترکیب با HWInfo و تنظیم دریافت نمونه در هر ۱۰۰۰ میلی‌ثانیه استفاده کنید. می‌توانید نرم‌‌افزار مذکور را از این لینک دانلود کنید. AMD هیچ‌گونه اظهارنظری با مضمون تأیید یا رد رفتار تولیدکننده‌های مادربرد ندارد. آن‌ها به‌نوعی با تصمیم و سیاست‌های داخلی خود، اورکلاک مخفیانه را انجام می‌دهند.