یک سوم از جمعیت جهان تا سال ۲۰۷۰ با اقلیم به شدت گرم مواجه خواهد شد

اگر موفق نشویم انتشار گازهای گلخانه‌ای را محدود کنیم، یک‌سوم از جمعیت جهان تا سال ۲۰۷۰ ناگزیرند با اقلیمی مواجه شوند که تنها در صحرای بزرگ آفریقا یافت می‌شود.

مغزهای متفکری چون ایلان ماسک قصد دارند تا سال‌های آینده، مریخ را مسکونی‌سازی کنند؛ اما دراین‌میان افراد دیگری هستند که معتقدند بهتر است به‌جای استعمار فضا، زمان و منابع خود را صرف حفظ سکونت‌پذیری زمین کنیم؛ اما اگر اجازه دهیم تولید گازهای گلخانه‌ای همچنان به‌طورنامطلوب ادامه یابد، تحقق این هدف امری دشوار خواهد بود.

به‌نقل از مطالعه‌ای جدید، اقلیم به‌شدت گرم که هم‌اکنون فقط در بخش‌هایی از صحرای بزرگ آفریقا یافت می‌شود، ممکن است درصورت ناکامی در محدودسازی انتشار کربن، تا ۵۰ سال آینده نزدیک به ۲۰ درصد از جهان و تقریبا یک‌سوم از ساکنان زمین را فرابگیرد. مقاله‌ی تازه که روز دوشنبه در نشریه‌ی مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا (PNAS) منتشر شد، برای کاهش انتشار کربن و جلوگیری از افزایش بیش از اندازه‌ی دما، وضعیتی کاملا متقاعدکننده را به‌تصویر می‌کشد.

نویسندگان مقاله‌ی جدید دسته‌ای از داده‌های تاریخی متعلق به ۶ هزار سال قبل را به‌کار گرفتند تا از موقعیت دشوار پیش‌ روی انسان پرده بردارند. داده‌ها نشان دادند مردم می‌توانند با هر میزان از بارندگی کنار بیایند و در تمام مکان‌های زمین به‌جز خشک‌ترین مناطق زندگی کنند. همچنین، تمدن با تمام انواع حاصل‌خیزی خاک سازگار شده؛ اما مهم‌ترین عامل محدودکننده در شکل‌گیری سکونتگاه‌های انسانی، دمای زیاد هوا بوده است.

نتایج مطالعه نشان می‌دهد شکوفایی حیات انسانی در نوار محدودی از دمای هوا به‌وقوع می‌پیوندد و مکان‌هایی که متوسط دمای سالانه‌ی ۱۱ تا ۱۵ درجه‌ی سانتی‌گراد را دارند، مطلوب‌ترین نقاط برای شکل‌گیری سکونتگاه‌ها بوده‌اند. در همین کمربند حیات، بسیاری از محصولات اصلی کشاورزی در بهترین حالت رشد می‌کنند و چهارپایان اهلی نیز می‌توانند بهره‌وری چشمگیری داشته باشند. به‌همین‌دلیل، نویسندگان مقاله این محدوده را با عنوان «موقعیت بکر اقلیمی برای انسان» تعریف می‌کنند. این نتیجه‌گیری بدان‌معنا نیست که دیگر عوامل برهم‌زننده نقشی در شکوفایی انسان ندارند؛ اما دما یکی از عناصر اصلی مرتبط با تندرستی انسان محسوب می‌شود.

متأسفانه اگر تغییرات اقلیمی کنترل نشود، از منظر دمایی شوکی بزرگ درانتظارمان خواهد بود. ما پیش‌تر تأثیر افزایش دما بر مردم سرتاسر جهان را دیده‌ایم؛ از مرگ‌ومیر مرتبط با موج گرما تا ازدست‌رفتن میلیاردها ساعت بهره‌وری. با‌این‌حال، انسان‌ها با اغلب مکان‌های داغ از فینیکس آریزونا و دهلی‌نو تا دبی و اهواز کنار آمده‌اند؛ اما درنهایت تغییرات اقلیمی می‌تواند بیش‌از‌اندازه ما را زیرفشار بگذارد.

مطالعه‌ی جدید برای مدل‌سازی آنچه تا پایان قرن جاری بر سر محدوده‌ی اقلیمی بکر و کوچک انسان خواهد آمد، از سناریویی با عنوان RCP8.5 استفاده می‌کند که در آن انتشار کربن تا سطحی شدید افزایش می‌یابد. صحرای بزرگ آفریقا یکی از معدود مکان‌های زمینی محسوب می‌شود که در آن دمای متوسط سالانه فراتر از ۲۹ درجه‌ی سانتی‌گراد است و موقعیت بکر اقلیمی انسان اساسا به‌پایان می‌رسد. نواحی دارای چنین گرمای شدیدی تنها ۰/۸ درصد از خشکی‌های زمین را پوشش می‌دهند؛ اما تا سال ۲۰۷۰، این نوع گرما درحدود ۲۰ درصد از خشکی‌های زمین را دربر خواهد گرفت. این ناحیه سکونتگاه حداکثر سه میلیارد نفر است که اگر مهاجرت نکند، ناگزیر به زندگی در وضعیتی خواهد بود که انسان هرگز در طول تاریخش نتوانسته آن را تحمل کند. همچنین، این جهش بزرگ در دما در ۵۰ سال آینده چشمگیرتر از هرنوع افزایش دمای تجربه‌شده در دست‌کم ۶ هزار سال گذشته خواهد بود.

درصورت نگاه به نقشه‌ی جهان، نتایج مطالعه واقعا تکان‌دهنده خواهد بود. تقریبا تمام برزیل به‌همراه بخش‌هایی بزرگ از خاورمیانه ازجمله ایران و هند اساسا سکونت‌ناپذیر خواهد شد که نشان می‌دهد فقیرترین نواحی بیشترین آسیب را خواهند دید. باوجوداین، اثرهای افزایش دما به کشورهای درحال‌توسعه محدود نخواهد بود و جنوب ایالات متحده و بخش‌هایی از استرالیا و اروپای مدیترانه‌ای نیز دمایی فراتر از محدوده‌ی بکر انسان را شاهد خواهند بود. با‌این‌حال، آمریکای‌شمالی و اروپا افزایش سکونت‌پذیری را تجربه خواهند کرد. وقتی دانشمندان سال گذشته دریافتند تا پایان قرن جاری همگی ما خواهان مهاجرت به سیبری خواهیم بود، با هیچ‌کس شوخی نداشتند.

نگران‌کننده‌ترین بخش نتایج‌ مطالعه‌ی تازه همین افزایش مهاجرت‌ها است. به‌نقل از مقاله، درصورت توقف مهار انتشار گازهای گلخانه‌ای، تقریبا به‌طور‌قطع مهاجرت‌های دسته‌جمعی از مناطق داغ اتفاق خواهیم افتاد. این مهاجرت‌ها به‌طور یکجا در سال ۲۰۷۰ انجام نخواهد شد؛ بلکه درعوض برخی مناطق زودتر از آستانه‌ی مطلوبیت اقلیمی گذر خواهند کرد و امواج جابه‌جایی‌های انسانی را شکل خواهند داد. نتایج نشان می‌دهد اولین و مهم‌ترین اقدام لازم، شروع کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از هم‌اکنون است. با‌این‌حال، دقیقا به همین اندازه مهم است که برای رویارویی با مهاجرت‌های اقلیمی در آینده آماده شویم.