تلسکوپ فضایی هابل، چشم انقلابی بشریت به روی جهان هستی ۳۰ ساله شد

امروز ۵ اردیبهشت ۹۹ با سی‌امین سالگرد تولد هابل، باسابقه‌ترین تلسکوپ فضایی جهان مصادف است؛ رصدخانه‌ای که دریچه‌ای انقلابی از کیهان را به‌روی ما گشود.

ناسا امروز پنجم اردیبهشت، ۳۰ سال رمزگشایی از زیبایی‌ها و اسرار فضا توسط تلسکوپ فضایی هابل را با رونمایی از پرتره‌ای شگفت‌انگیز از طوفان آتش ناشی از تولد ستاره‌ای در کهکشانی مجاور جشن می‌گیرد. در این تصویر پرتره، سحابی سرخ غول‌پیکر (NGC 2014) و همسایه‌ی آبی کوچک‌ترش (NGC 2020) به چشم می‌خورند و بخشی از یک منطقه‌ی وسیع ستاره‌ساز در ابر ماژلانی بزرگ، کهکشان اقماری راه شیری را شکل می‌دهند که در فاصله‌ی ۱۶۳ هزار سال نوری واقع شده است. ازآنجا که تصویر به جهانی در زیر دریا شباهت دارد، «آب‌سنگ کیهانی» نامیده شده است.

۳۰ سال پیش در چنین روزی در تاریخ ۲۴ آوریل ۱۹۹۰، هابل از مرکز فضایی کندی ناسا در فلوریدا برفراز شاتل فضایی دیسکاوری و به‌همراه ۵ فضانورد پرتاب شد. تلسکوپ فضایی هابل یک روز بعد در مدار مستقر شد و دریچه‌ی تازه‌ای را به سوی کیهان گشود که تا به امروز دید ما از جهان هستی را دگرگون کرده است.

هابل انقلابی در اخترشناسی امروزی محسوب می‌شود و نه‌تنها برای دانشمندان، بلکه برای عموم نیز از اهمیتی شگفت‌انگیز برخوردار است. تصاویر آسمانی خیره‌کننده و پایان‌ناپذیر هابل، خلاصه‌ای بصری از دستاوردهای علمی این تلسکوپ فضایی به‌شمار می‌آیند. هابل برخلاف تمام دیگر تلسکوپ‌های فضایی پیش از خود، علم نجوم را برای افراد در هر سنی جذاب و دردسترس کرد. تصاویر نمادین این تلسکوپ فضایی، دید ما به جهان و جایگاه ما در فضا و زمان را بازتعریف کرده است.

^{تصویر پرتره آب‌سنگ کیهانی}

توماس زوربوچن، نائب‌رئیس بخش علوم در مقر ناسا در واشنگتن دی‌سی می‌گوید:

هابل بینش‌های خیره‌کننده درباره‌ی جهان به ما داده است؛ از سیاره‌های نزدیک تا دورترین کهکشان‌هایی که تاکنون دیده‌ایم. پرتاب چنین تلسکوپ بزرگی در ۳۰ سال قبل، عملی انقلابی بود و این غول ستاره‌شناسی همچنان تا به امروز علوم انقلابی ارائه می‌دهد. تصاویر تماشایی هابل برای دهه‌ها ما را به وجد آورده است و تا سال‌های پیش‌رو به الهام‌بخشی برای بشریت ادامه خواهد داد.

رصدخانه‌ی فضایی ۳۰ ساله رها از جو تیره‌کننده‌ی زمین، جهان را در وضوح بی‌نظیر و بی‌سابقه درسرتاسر طیف گسترده‌ی طول موج‌ها از فرابنفش تا نور فروسرخ نزدیک نمایش داده است. دستاوردهای برتر هابل، اندازه‌گیری میزان انبساط و شتاب جهان، کشف حفره‌های سیاه و معمول میان کهکشان‌ها، توصیف جو سیاره‌های پیرامون دیگر ستارگان، نظارت بر تغییرات هوا در سیاره‌های واقع در منظومه‌ی شمسی و تشریح تولد و تکامل ستارگان و کهکشان‌ها در گذشته را شامل می‌شود.

هابل تا به امروز ۱/۴ میلیون رصد انجام داده و داده‌هایی را به زمین رسانده که دانشمندان سرتاسر جهان با استفاده از آن‌ها بیش از ۱۷ هزار مقاله‌ی علمی داوری‌شده را نگارش کرده‌اند. هابل که داده‌هایش به‌تنهایی محرک پژوهش‌های نجومی آتی برای نسل‌های پیش‌رو خواهد شد، کارکشته‌ترین تلسکوپ فضایی تاریخ محسوب می‌شود.

طول عمر طولانی هابل به‌لطف پنج مأموریت خدمات‌رسانی شاتل فضایی از ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۹ محقق شده است که در آن‌ها، فضانوردان تلسکوپ را با ابزارهای پیشرفته، الکترونیک جدید و تعمیرهای مداری به‌روزرسانی کردند. انتظار می‌رود که این رصدخانه‌ی ارزشمند با مجموعه‌ای از دوربین‌ها و دیگر ابزارهایش درسرتاسر دهه‌ی ۲۰۲۰ و در همکاری با تلسکوپ فضایی پیش‌روی جیمز وب همچنان به فعالیت ادامه دهد.