پژوهشگران آزمایش خونی را توسعه دادهاند که به کمک هوش مصنوعی میتواند بیش از ۵۰ نوع سرطان را به دقت تشخیص داده و حتی محل آنها را در بدن نشان دهد.
سرطان یکی از علل اصلی مرگومیر در انسانها است و دلیل اصلی آن این است که تشخیص آن بسیار دیر انجام میشود. انواع سرطان چنان زیاد است که جستوجو و یافتن همهی آنها ازطریق آزمایشهای معمول غیرممکن است. درعوض، بیماری معمولا تشخیص داده نمیشود تا زمانیکه پزشکان بهطور خاص بهدنبال آن میگردند، یعنی پس از اینکه بیمار دچار علائم میشود. البته در بسیاری از موارد، این زمان ممکن است دیگر خیلی دیر باشد.
در حالت ایدهآل، باید آزمایشی وجود داشته باشد که بتواند هر نوع سرطانی را که در بدن بیمار درحال ظاهر شدن است، تشخیص دهد و کمک کند تا درمان حداکثر موفقیت را داشته باشد. این دقیقا همان کاری است که پژوهشگران مطالعهی جدید درحال کار روی آن هستند.
آزمایش جدید از الگوریتم یادگیری ماشین برای یافتن تغییرات شیمیایی خاص در DNA که الگوهای متیلاسیون نامیده میشود و با سرطان در ارتباط است، استفاده میکند. این تغییرات بهشکل DNA بدون سلول (cfDNA) یافت میشود که از بسیاری سلولها ازجمله سلولهای تومور درون خون ریخته میشود. پژوهشگران برای آموزش الگوریتم یادگیری ماشین از بیش از ۳ هزار نمونه خون مربوط به مطالعهی CCGA استفاده کردند. نیمی از این افراد مبتلا به سرطان بودند (یکی از ۵۰ نوع سرطان مختلف) درحالیکه گروه دیگر مبتلا نبودند. وقتی الگوریتم یاد گرفت بهدنبال چه الگوهای متیلاسیونی بگردد، از آن برای طبقهبندی ۱۲۰۰ نمونهی دیگر که نیمی از آنها دچار سرطان بودند، استفاده شد.
آزمایش جدید، تا حد زیادی موفق بود و در مراحل بعدی سرطان دقت آن بیشتر شد. این الگوریتم قادر به تشخیص ۱۸ درصد از تومورهای مرحلهی یک، ۴۳ درصد از تومورهای مرحلهی ۲، ۸۱ درصد از تومورهای مرحلهی ۳ و ۹۳ درصد از تومورهای مرحلهی ۴ بود. الگوریتم مذکور همچین قادر بود که با دقت ۹۳ درصد مشخص کند که سرطان از کدام بافت منشا گرفته است و مهمتر اینکه نرخ مثبت کاذب آن فقط ۰/۷ درصد بود. مایکل سیدن، نویسندهی ارشد مطالعه میگوید:
این دادهها از قابلیت این آزمایش متیلاسیون هدفمند برای برآوردن کردن آنچه ما معتقدیم که از الزامات اساسی یک آزمایش تشخیص سرطان چندگانه زودهنگام است که بتواند برای غربالگری در سطح جامعه استفاده شود، پشتیبانی میکنند: توانایی تشخیص چندین نوع سرطان کشنده با یک آزمایش واحد که دارای نرخ مثبت کاذب بسیار پایینی است و توانایی تشخیص دقیق اینکه سرطان در کجای بدن قرار گرفته است برای کمک به ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی برای هدایت مراحل بعدی تشخیص و مراقبت.
پژوهشگران میگویند این نتایج باید به جمعیتهای بزرگتر قابل تعمیم باشد اما باید آزمایشهای بیشتری در گروههای بزرگتر انجام شود.
آزمایش خون جدید تشخیص سرطان میتواند بیش از ۵۰ نوع تومور را کشف کرده و مکان آنها را در بدن مشخص کند
البته درمورد مطالعهی جدید، چندین مسئله وجود دارد که باید حل شود. پژوهشگران میگویند به دلایلی، سرطان ناشیاز ویروس پاپیلوم انسانی (HPV)، تشخیص مکان سرطان را برای سیستم دشوارتر میکرد. علاوهبراین، بیماران بهمدت یک سال کامل مورد پیگیری قرار نگرفتند، بنابراین نمیتوان این احتمال را رد کرد که برخی شرکتکنندگان غیرسرطانی درواقع دچار این بیماری بودند. اما مشکل اصلی، این است که هنوز قابلیت تشخیص سرطانهای مراحل اولیه پایین است. تردیدی وجود ندارد که بهبود قابلیت تشخیص زودهنگام سرطان عامل مهمی برای موفقیت آیندهی این روش است. بااینحال، بهنظر میرسد اتفاقنظر کلی بر این باشد که این پیشرفتی امیدوارکننده است. کریستینا وارتون از دانشگاه نیوساوتولز که در این مطالعه مشارکتی نداشته است، میگوید:
این کار هیجانانگیزی است که فناوریهای پیشرفتهی آزمایشگاهی و هوش مصنوعی را گرد هم آورده است و بر ظرفیت توسعهی یک آزمایش خون برای تشخیص سرطان تأکید میکند. یکی از نقاط قوت مطالعه این است که شامل تعداد زیادی نمونه از افراد سالم میشود. برای اینکه نشان دهید آزمایش مثبت کاذب ایجاد نمیکند، نیاز به نمونههای زیادی از افراد فاقد سرطان دارید و در این مطالعه چند هزار نمونه وجود داشت. سرانجام، چالشی که درمورد این آزمایش غربالگری و تمام آزمایشهای غربالگری سرطان وجود دارد، شناسایی سرطانهای کوچک و تشخیص سرطان در مراحل اولیه است. تشخیص سرطانهای پیشرفته بسیار سادهتر است. بهعقیدهی من، کشف سرطانهای کوچک و در مراحل اولیه کاری است که هنوز جای پیشرفت دارد.
پژوهش جدید براساس مطالعهی دیگری انجام شده است که با هدف توسعهی آزمایش خون کلی برای انواع سرطانها الگوهای متیلاسیون cfDNA را مورد جستوجو قرار میداد اما تنها روی ۲۰ مورد سرطان آزمایش شده بود.
پژوهشگران دیگر با هدف طراحی آزمایشی برای تشخیص سرطان، بهدنبال نشانههای دیگری از سرطان در خون هستند: ژنهای جهش یافته، پروفایل RNAی پلاکتها، سلولهای سفید خون آسیبدیده، افزایش سطح پروتئینهای خاص و حتی DNA میکروبهایی که تحتتأثیر تومورها قرار میگیرند.
درحالیکه این آزمایشهای غربالگری سرطان فاصلهی طولانی با استفادهی بالینی دارند، دیدن چنین نتایج امیدوارکنندهای در این حوزه از علم پزشکی دلگرمکننده است. بهنظر میرسد روش جدید یکی از دقیقترین و جامعترین روشها باشد.
نتایج این پژوهش در مجلهی Annals of Oncology منتشر شده است.
پاسخ ها