در سری بیستوششم از مجموعه تصاویر برتر هفته، نگاهی به عکسهایی از بازگشایی خانهی عشاق پمپئی تا عکس لایتسیل از کرهی زمین خواهیم انداخت.
هر هفته، جالبترین و برترین عکسهای علمی از سراسر جهان را از نگاه دیجیتال تقدیم شما خوانندگان گرانقدر میکنیم. در دنیای پررسانهی امروز، تصاویری هستند که بهدلیل اهمیت رسانهای خود بارهاوبارها دیده میشوند و بهاشتراک گذاشته میشوند. بااینحال، برخی از این تصاویر اگرچه بااهمیت هستند، مهجورانه بهدست فراموشی سپرده میشوند. گاهی برخی از همین تصاویر گفتنیهایی بیش از گزارشها و مقالههای پربازدید دنیای پرخبر امروز دارند. درادامه، برخی از تصاویر علمی منتخب هفته بههمراه داستان نهفته در پَس هرکدام را بررسی میکنیم. با دیجیتال همراه باشد:
کاوشگر خورشیدی سولار اوربیتر آژانس فضایی اروپا ۱۸ بهمن از پایگاه نیروی هوایی کیپکانااورل در فلوریدا و روی موشک اتلس ۵ به فضا پرتاب شد. سولار اوربیتر قرار است در مأموریتی تاریخی، قطبهای خورشید را بررسی کند. در این عکس تایملپس، دنبالههای فضاپیما در آسمان را میبینید. سولار اوربیتر در ۲۰ ماه آینده مانورهای کمکگرانشی متعددی در گذرهای نزدیک خود از زمین و زهره انجام خواهد داد و سپس، رهسپار مرکز منظومهی شمسی و خورشید میشود تا به کاوشهای بیسابقهای از قطبهای ستارهی میزبان زمین مشغول شود.
کریستیان لاین عکاسی است که اخیرا به جزیرهی لیدیالیوت در جنوب دیوارهی بزرگ مرجانی استرالیا رفته است تا از لاکپشتها و پرتوماهیها و کوسههای این منطقه عکاسی کند. باوجوداین در کمال تعجب، به پرتوماهی صورتی بسیار نادری برخورد. لاین دراینباره به خبرگزاری ساینسآلرت گفت:
چیزی دربارهی پرتوماهی صورتی نشنیده بودم و وقتی اولینبار آن را دیدم، فکر کردم دوربینم مشکل پیدا کرده است!
در سال ۲۰۱۵، غواصی بهنام رایان جِفری اولین نمونه از پرتوماهی صورتی را مشاهده کرد. از آن زمان، این پرتوماهی بهدلیل رنگ غیرمعمولش به «بازرس کلوزو»، شخصیت سری فیلمهای پلنگ صورتی، مشهور شده است. طول پرتوماهی صورتی یادشده ۳٫۳ متر است و از پنج سال قبل تاکنون، تنها ۱۰ بار دیده شده بود. دانشمندان سعی کردهاند با گرفتن نمونه از بدن این پرتوماهی، دلیل رنگ نامعمولش را پیدا کنند. درحالحاضر، محتملترین فرضیه بیان منحصربهفرد ملانین بدن این پرتوماهی است.
هشت ماه از گردش کاوشگر خورشیدی لایتسیل ۲ (LightSail 2) در مدار کرهی زمین میگذرد. از آن زمان، این کاوشگر توانسته است عکسهایی دیدنی مخابره کند. انجمن سیارهای آمریکا لایتسیل ۲ را ساخته و تابستان ۲۰۱۹، موشک فالکون ۹ اسپیسایکس آن را به فضا پرتاب کرده است. وظیفهی این کاوشگر اثبات روش پیشنهادی بادبان خورشیدی برای تأمین سوخت کاوشگر است. همانطورکه در عکس نیز ملاحظه میکنید، درواقع، لایتسیل بهجای سوخت معمولی، از بادبانی برای جذب فوتونهای خورشیدی و تأمین سوخت استفاده میکند. برنامهی لایتسیل ۲ این است که حدود یک سال در مدار زمین باقی بماند. مأموریت این کاوشگر خورشیدی تاکنون موفقیتآمیز بوده است. مجموعهی کامل عکسهای لایتسیل ۲ از زمین را میتوانید از اینجا ملاحظه کنید.
در این تصویر دیدنی، سیارهی مریخ را پایین هلال ماه ملاحظه میکنید. بی. جی. بوید، عکاس نجومی، این عکس را اوایل صبح روز سهشنبه هفتهی گذشته هنگامی شکار کرد که ماه برفراز شهر توسان در ایالت آریزونا آمریکا قرار داشت. ساعت ۴:۳۸ دقیقه به وقت محلی که بوید از ماه عکاسی میکرد، مریخ پشت ماه پنهان بود؛ اما حدود یک ساعت بعد، دوباره پشت ماه ظاهر شد. در این عکس، مریخ را بهصورت نقطهی کوچک نارنجیرنگ پایین هلال ماه مشاهده میکنید.
در این تصویر، دیدنی تربیع اول ماه را پشتسر بازوی رباتیک کَنادآرام-۲ (Canadarm2) مشاهده میکنید. جسیکا میر، فضانورد ناسا این عکس را روز سهشنبه هفتهی گذشته از ایستگاه فضایی بینالمللی ثبت کرد. او و همکارش، اندرو مورگان، در مأموریت اکسپدیشن ۶۲، از این بازوی رباتیک برای گرفتن فضاپیمای سیگنوس متعلق به شرکت نورثروپ گرومن بهره بردند. میر دربارهی این عکس در حساب توییترش نوشت:
بازوی رباتیک کنادآرام-۲ آماده به کار است و من و همکارم، اندرو مورگان، با گرفتن سیگنوس مانور خود را تمرین کردیم. این فضاپیما ۳،۴۰۰ کیلوگرم تجهیزات علمی و محموله را برای ایستگاه فضایی بههمراه داشت و حتی ماه هم که بیصبرانه منتظر آرتمیس بود، خودش را به ما نشان داد.
اشارهی فضانورد ناسا به مأموریت آرتمیس (Artemis) ناسا است که سال ۲۰۲۴ فضانوردان را پس از وقفهای ۵۲ ساله دوباره روی ماه فرود خواهد آورد.
یکی از ساختمانهای مشهور پمپئی موسوم به «خانهی عشاق» روز سهشنبه پس از ۴۰ سال، باردیگر بهروی عموم مردم بازگشایی شد. این دوموس (Domus) یا سرای رومی یکی از بناهای معروف شهر باستانی پمپئی است که دراثر فوران آتشفشان وزوویوس در سال ۷۹م به زیر خاکستر فرورفت. خانهی عشاق در سال ۱۹۳۳ در حالی کشف شد که تقریبا فضای داخلی آن کاملا دستنخورده باقی مانده بود.
دوموس اصطلاحا به خانههای رومیان باستان گفته میشود که محل زندگانی اشراف و اعیان بوده و براساس سنتهای مردمان روم، ساخته میشده است. مشخصهی اصلی سرای رومی حوضخانهها و باغچههای مخصوصی در میان ساختمان است؛ مانند آنچه در تصویر ملاحظه میکنید.
پس از زمینلرزهی ۱۹۸۰ ایرپینیا که به مرگ ۲،۸۴۳ نفر منجر شد، درِ خانهی عشاق برای مرمت و بازسازی بهروی عموم بسته شد. مرمت و بازسازی این بنای تاریخی بخشی از «پروژهی پمپئی بزرگ» بود که با بودجهی اتحادیهی اروپا شروع به کار کرد. داریو فرانچسكینی، وزیر فرهنگ ایتالیا، همزمان با بازگشایی خانهی عشاق، بازگشایی آن را به «داستان از نو متولدشدن و رستگاری» تعبیر و اظهار کرد این برنامه الگویی برای همهی ملل اروپا بهمنظور مدیریت اصولی بودجهی اتحادیهی اروپا است.
نام این خانه که قدمت آن به سدهی اول پیش از میلاد برمیگردد، از کتیبهای به زبان لاتین گرفته شده است که در سمت راست ورودی این ساختمان قرار داشت. روی این کتیبه چنین نوشته شده است:
عشاق بسان زنبوران زندگانی شیرین چون عسل را گذراندند. باشد که چنین باشد.
فرسکوهای (دیوارنگاری) کاملا دستنخوردهی این دوموس حاوی نقوشی از زندگی روزمره و حیوانات و مناظر طبیعی است. همزمان با بازگشایی خانهی عشاق، دو خانهی مشهور دیگر نیز در شهر پمپئی بهروی عموم بازشدند. ماسیمو اوسانا، مدیر باستانشناسی پروژهی پمپئی بزرگ، دراینباره گفت:
پمپئی اکنون کاملا ایمن است و دیگر بابت ازدستدادن آثار باستانی نگرانی نداریم.
سالانه حدود چهارمیلیون نفر از شهر باستانی پمپئی بازدید میکنند؛ اما یونسکو در سال ۲۰۱۳، اعلام کرد اگر مقامهای ایتالیایی اقدامات لازم را انجام ندهند، این شهر باستانی را در فهرست میراثهای جهانی درمعرض خطر قرار میدهد. بههرحال از آن زمان، اقدامات زیادی، بهویژه با پروژهی پمپئی بزرگ برای حفظ این شهری باستانی انجام شده است.
۲۵ بهمنی که پشتسر گذاشتیم، مصادف با روز عشاق یا ولنتاین بود. ناسا نیز به همین مناسبت تصویری دیدنی از سحابی قلب را منتشر کرد. این عکس را میگوئل کلارو، عکاس و منجم آماتور، ثبت کرده است. سحابی قلب در فاصلهی ۷،۵۰۰ سال نوری از زمین در بازوی برساووش کهکشان راه شیری و در صورت فلکی ذاتالکُرسی قرار دارد. پشت قلب هم گرهی به رنگ روشن شبیه به ماهی را مشاهده میکنید که به سحابی سَر ماهی مشهور است.
در تصویر دیدنی دیگری از سحابی قلب، میتوانید این سحابی زیبا را به رنگ قرمز و رگههای مشکی حاصل از گاز و غبار میان ستارهای آن را ببینید. سحابی قلب یا انجیسی ۸۹۶ از دسته سحابیهای نَشری بهشمار میرود که در بازوی برساووش میتوان آن را مشاهده کرد. تصاویر نجومی بیشتر به مناسبت ولنتاین را از اینجا مشاهده کنید.
باستانشناسان موفق شدند گوری جمعی از دوران مرگ سیاه در روستایی در انگلستان را کشف کنند. این گور جمعی که در گوشهای دورافتاده از روستای لینکلنشایر کشف شده، مربوط به قرن چهاردهم میلادی است و به دوران اولین و مرگبارترین شیوع بزرگ دوران قرون وسطی بین سالهای ۱۳۴۸ تا ۱۳۴۹ بازمیگردد. در این گور، بقایای اجساد ۴۸ مرد و زن و کودک کشف شده است که در روزهای متمادی، در این گودال دفن شدند. آزمایشهای دیانای ابتلای این افراد به طاعون را تأیید کرده است. در دوران مرگ سیاه، حدود نیمی از جمعیت انگلستان فقط در ۱۸ ماه جان خود را از دست دادند. بااینحال در کمال تعجب، شواهد اندکی از این دوران در انگلستان کشف شده است.
در این عکس دیدنی، تلسکوپ فضایی هابل، کهکشان مارپیچی انجیسی، ۲۰۰۸ را مشاهده میکنید که شاخکهای کهکشانیاش را گشوده است. در سال ۱۸۳۴، منجم مشهور، جان هِرشل، این کهکشان را کشف کرد که درحدود ۴۲۵ سال نوری از زمین فاصله دارد و در صورت فلکی سهپایه واقع است. کهکشان انجیسی ۲۰۰۸ در دستهی کهکشانهای نوع Sc طبقهبندی میشود. کهکشانهای این دسته برآمدگی نسبتا كوچکی در مرکز خود و بازوهای مارپیچی گشوده دارند. کهکشانهای مارپیچی با برآمدگیهای مرکزی بزرگتر و بازوهای مستحکمتر در دستهی کهکشانهای Sa طبقهبندی میشوند. در همین حال، کهکشانهایی که بینابین قرار میگیرند، بهعنوان کهکشانهای نوع Sb طبقهبندی میشوند.
این عکس دیدنی را یکی از فضانوردان ایستگاه فضایی بینالمللی از ابرهای شبتاب در لایههای فوقانی جوّ کرهی زمین ثبت کرده است. این ابرها که از بلورهای ریزِ یخ تشکیل شدهاند، تنها هنگام گرگومیش نجومی مشاهده میشوند؛ یعنی هنگامی که خورشید دقیقا زیر افق قرار دارد. باوجوداین، ابرهایی که در عکس مشاهده میکنید، براثر نور خورشید درخشان باقی ماندهاند. پایین ابرهای شبتاب هم میتوانید جوّ تحتانی زمین را با رگههایی از نور قرمزِ حاصل از غروب آفتاب ملاحظه کنید.
آنچه ملاحظه میکنید، مهرهای شیشهای است که حین حفاری در منطقهی لیندیسفارن در شرق انگلستان کشف شده است. باستانشناسان عقیده دارند این اثر باستانی درواقع یکی از مهرههای بازی تختهای دلخواه وایکینگها مشهور به میز شاه (King’s Table) است. آنان هنوز نمیدانند این مهره برجایمانده از وایکینگها است یا یکی از مردمان محلی به تقلید از وایکینگها با آن بازی میکرده است. منطقهی لیندیسفارن عمدهی شهرت خود را مرهون انجیلهای تزیینی است که در قرن هشتم میلادی در صومعهای در این منطقه دستنویسی شدهاند.
در این عکس، موشک آنتارس را همراهبا فضاپیمای سیگنوس آمادهی برای پرتاب و به زیر ماه برفی مشاهده میکنید. موشک آنارس قرار بود یکشنبه ۲۰ بهمن از مرکز پرواز والوپ ناسا در ویرجینیا روانهی ایستگاه فضایی بینالمللی شود؛ اما ناسا یک ساعت قبل از پرتاب، بهدلیل نقص فنی این مأموریت را لغو و به زمان دیگری موکول کرد. موشک آنتارس بالاخره دو روز بعد در ساعت ۴:۰۵ دقیقه بعدازظهر به وقت محلی به فضا پرتاب شد.
کشتی مسافربری دایموند پرینس، ساخت شرکت میتسوبیشی ژاپن، یکی از کشتیهای پیشرفتهی جهان است که ظرفیت حمل ۲،۶۶۶ مسافر و ۱،۰۴۵ نفر خدمه و همراه را دارد. نام این کشتی مسافربری که یکی از حمامهای بزرگ سبک ژاپنی و بیش از ۲۰ کافه و رستوران را در خود جای داده، حالا بهدلیل دیگری بهجز شهرت سابقش بر سر زبانها افتاده است؛ زیرا هماکنون بیشترین تعداد بیماران مبتلا به بیماری کرونا خارج از شهر ووهان چین را دارد. تا لحظه تهیهی این مطلب، آزمایش ویروس کرونای ۶۳۴ نفر در کشتی دایموند پرینس مثبت اعلام شده است. در همین حال، مقامهای ژاپنی بهتازگی از مرگ دو نفر در این کشتی خبر دادهاند.
قربانیان یک مرد ۸۷ ساله و زنی ۸۴ ساله بودند که هر دو به بیماریهای دیگر نیز دچار و هر دو نیز از دو هفته قبل بستری شده بودند.
وضعیت برای مسافران کشتی دایموند پرینس تا ۳۰ دی عادی بود، تا اینکه یک مورد مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا در کشتی گزارش شد. فرد مشکوک مردی هنگکنگی بود که در ژاپن سوار کشتی شده بود. وی پنج روز در کشتی ماند و سپس در زادگاهش از کشتی پیاده شد. تا اینکه اواسط بهمن، آزمایشهای بیماری کرونای او مثبت اعلام شدند و همین مسئله مقامها را نگران شیوع این بیماری در دایموند پرینس کرد.
از آن زمان، ۳،۷۰۰ سرنشین این کشتی مسافربری که بیش از ۶۳۴ نفر آنان مبتلا به کرونا شدهاند، در قرنطینه بهسر میبرند. در همین حال، برخی کشورها مانند ایالات متحدهی آمریکا، هفتهی گذشته اتباع خود را به کشورشان منتقل کردند. ازآنجاکه انجام آزمایش در کشتی به دستگاههای مخصوص برای نمونهگیری بزاق و مخاط بینی نیاز دارد و نتایج آن نیز یکیدوروزه مشخص میشود، شرایط لازم برای انجام آزمایش در خود کشتی مهیا نبوده است.
در روزهای قرنطینه، بسیاری از مسافران کشتی با پلاکاردها و پارچهنوشتههایی به عرشهی کشتی آمدهاند. در این تصویر نیز، زنی ژاپنی را ملاحظه میکنید که روی پرچم کشورش «کمبود دارو» نوشته است.
درحالحاضر، کادر پزشکی متشکل از ۴۵ پزشک و ۵۵ پرستار و ۴۵ داروساز که همگی کاملا داوطلبانه کار میکنند، به کشتی دایموند پرینس اعزام شدهاند.
ویروس کرونا ازطریق تماس نزدیک بین افراد بهراحتی سرایتپذیر است؛ بههمیندلیل، بین سرنشینان در قرنطینه ماسک و دستکش پخش شده است. بااینحال بهگفتهی کارشناسان، ماسک چندان راه مؤثری برای جلوگیری از سرایت ویروس کرونا نیست. در همین حال، برخی از بیماران برای مداوا به ساحل منتقل شدهاند.
مسافران در اتاقهای کشتی دایموند پرینس حق ندارند برای هواخوری به عرشه مراجعه کنند؛ مگر اینکه ماسک زده باشند. در همین حال، برخی کارشناسان توصیه کردهاند مسافران سعی کنند برای جلوگیری از نشر ویروس فاصلهی حدود ۱٫۸۰ سانتیمتری از دیگران را رعایت کنند؛ اما این کار در فضای بستهای مانند کشتی دشوار است؛ بههمیندلیل نیز، اکثر مسافران در اتاقهای خود ماندهاند. در همین حال، اکثر اتاقهای مقرونبهصرفهی کشتی فاقد پنجره یا بالکون هستند.
برگردیم به مرکز شیوع کرونا. این روزها ووهان به شهر ارواح تبدیل شده است؛ بااینحال، زندگی هنوز جریان دارد. مقامهای شهر ۱۱ میلیون نفری ووهان قوانین سختگیرانهای برای جلوگیری از شیوع کروناویروس ووهان با نام رسمی کووید-۱۹ وضع کردهاند.
در این تصویر، دوچرخهسواری را درکنار پل یانگتسه ملاحظه میکنید. ساکنان شهر ووهان فقط حق دارند برای مدت محدودی منازل خود را ترک کنند. ازآنجاکه وسایل حملونقل عمومی مانند قطارهای شهری و اتوبوس دیگر تعطیل شدهاند، مردم شهر برای تردد از خودروهای شخصی، تاکسی، اسکوتر و دوچرخه استفاده میکنند. از روز دوشنبه ۲۱ بهمن، قوانین قرنطینه سختگیرانهای برای ورود و خروج ساکنان مجتمعهای مسکونی در ووهان اعمال شده است. هدف این است که افراد سالم کمتر از منازل خارج شوند تا به ویروس کووید-۱۹ آلوده نشوند.
روز ۱۵ بهمن نیز، دوهزار تختخواب به محل برگزاری نمایشگاه ووهان منتقل شد تا به بیمارستانی صحرایی تبدیل شود. از زمان راهاندازی این بیمارستان، بیمارانی با موارد خفیف ویروس کرونا در آن درمان میشوند. در هر مجتمع مسکونی، تنها یک در برای خروج باز است و هر خانواده حق دارد تنها یک نفر را هر سه روز برای خرید وسایل موردنیاز به بیرون بفرستد. شخص مدنظر هم قبل از خروج باید هماهنگیهای لازم را با نگهبانان انجام دهد و زمان خروج خود را مشخص کند. در همین حال، هنگام ورود و خروج دمای بدن فرد نیز اندازهگیری میشود. هنگامیکه فرد اجازه مییابد از مجتمع خارج شود، باید ماسک بزند. ازآنجاکه وسایل حملونقل عمومی در شهر تعطیل شدهاند، مردم باید از خودروهای شخصی، تاکسی، دوچرخه و اسکوتر برای رفتوآمد استفاده کنند.
یکی از ساکنان شهر ووهان را در حال قدمزدن بههمراه سگش مشاهده میکنید. هر فردی که هرکدام از علائم بیماری کرونا مانند تب یا سرفه را داشته باشد، حق ندارد از محوطهی مسکونی خارج شود و مراتب سریعا به مأموران بهداشتی محل اطلاع داده میشود. پیکها هنوز در شهر ووهان به کار خود ادامه و رستورانها، فروشگاهها، گلفروشیها و سوپرمارکتها نیز همچنان کالاهای خود را به مشتریان تحویل میدهند.
در این عکس، چند نفر از ساکنان شهر ووهان را ملاحظه میکنید که دورهم جمع شدهاند و بازی میکنند. مسئولان شهر ووهان تجمعهای بزرگ را ممنوع کردهاند.
با وجود اقدامات سختگیرانهای که برای جلوگیری از شیوع کرونا انجام گرفته است، خیابانهای شهر تقریبا خالی از سکنه شدهاند و حالوهوای دلگیر آن را حتی از روی عکسها نیز میتوانید درک کنید. درهای ورودی بسیاری از مجتمعهای مسکونی در ووهان بسته شده است.
روی تابلویی که ملاحظه میکنید، نوشته شده است: «حتی در طول جشنوارهی بهار، ماندن در خانه بهترین کار است.» عکسهایی که ملاحظه میکنید، عکاس خبری بینالمللی ساکن شهر ووهان گرفته است. این عکاس که نگران است مقامهای دولت چین او را تحت پیگرد قانونی قرار دهند، نخواسته نامش فاش شود.
فروشندهای خیابانی را در کوچهای در شهر ووهان ملاحظه میکنید.
تحویل غذا به بیمارستانی در ووهان.
مادر و پسری را در حال دوچرخهسواری میبینید.
خیابانهای شهر ووهان تقریبا خالی از سکنه و وسایل حملونقل عمومی در شهر تعطیل شدهاند و ساکنان برای گشتوگذارهای خود با محدودیتهای زیادی مواجهاند.
با وجود قرنطینه و فضای دلگیر شهر ووهان، مردم هنوز روحیهی خود را حفظ کردهاند. در این عکس، شوخطبعی مردم شهر را به وضوح ملاحظه میکنید که مجسمههای شهری را هم از ماسک بینصیب نگذاشتهاند.
فعالیت قطارهای سریعالسیر شهری در ووهان تا اطلاع بعدی تعلیق شده است و مردم از خودروهای شخصی و تاکسی و دوچرخه برای تردد استفاده میکنند.
پاسخ ها