نرم افزار محبوب Winamp چه سرنوشتی داشت؟

یکی از پخش‌کننده‌های صوتی محبوب در سال‌های دور دنیای کامپیوتر، Winamp بود که سرنوشت جالبی در سال‌های تغییرشکل عصر دیجیتال داشت.

کاربرانی که در آستانه‌ی قرن بیستم به دنیای کامپیوتر پیوستند، خاطره‌ای جذاب از پخش موسیقی و صوت در کامپیوترهای خود دارند. آن‌ها نرم‌افزار Winamp را به‌یاد می‌آورند که به‌عنوان انتخاب اول در دورانی استفاده می‌شد که موسیقی روی CD و دانلود MP3 به اوج رسیده بود. در سال ۱۹۹۷، جاستین فرانکل و دمیتری بولدیرف وین‌امپ را در شرکتی با برند Nullsoft توسعه دادند که انواع فرمت‌های صوتی از MP3 و AAC و FLAC تا WAV و WMA را پشتیبانی می‌کرد. نسخه‌های ابتدایی WinAMP با تمرکز بر دو مفهوم Windows و AMP توسعه یافت. AMP مخفف موتور Advanced Multimedia Products بود که برای پخش MP3 استفاده می‌شد. از نسخه‌ی 1.006 طراحی رابط کاربری گرافیکی این نرم‌افزار به‌مرور شکل مستقلی به خود گرفت.

وین‌امپ در نسخه‌های بعدی دیگر به‌نام Winamp شناخته می‌شد و به‌مرور با جلوه‌‌‌های گرافیکی، خود را در نظر کاربران جذاب‌تر می‌کرد. به‌عنوان مثال، رنگ اسلاید تغییر حجم صدا تغییردادنی بود. از قابلیت‌های دیگر می‌توان به تنظیم اکولایزر صوتی و ساخت فهرست پخش اشاره کرد که مدیریت فایل‌های موسیقی را برای کاربران آسان می‌کرد. رابط کاربری که طراحی خاصی داشت، کاربران زیادی را به وین‌امپ جذب کرد؛ اما مزیت اصلی که به اوج‌گیری آن منجر شد، قابلیت شخصی‌سازی ظاهر اپلیکیشن بود که با پوسته و افزونه فراهم می‌شد.

پوسته‌ها علاوه‌بر ایجاد امکان تغییر ظاهر وین‌امپ، با کمی اسکریپت‌نویسی قابلیت تغییر جدی‌تر هم داشتند. با استفاده از کدها، قابلیت‌های کاربردی هریک از پوسته‌ها تغییر می‌کرد. جامعه‌ای از طرفداران و توسعه‌دهندگان جدی پشت وین‌امپ بودند و برخی از پوسته‌ها کیفیت و کاربرد بسیار حرفه‌ای را به کاربر ارائه می‌کردند. اگرچه بسیاری از کاربران ظاهر و پنل کاربری کلاسیک وین‌امپ را ترجیح می‌دادند، برخی دیگر با استفاده از پوسته‌ها، تجربه‌ی خود را خاص و منحصربه‌فرد می‌کردند. یکی از پوسته‌های محبوب Geiss نام داشت که تغییرات جالبی به ظاهر وین‌امپ اضافه می‌کرد و هنوزهم برای کاربران (احتمالی) اپلیکیشن پیشنهاد می‌شود.

از همان سال اول فعالیت، وین‌امپ کاربران و علاقه‌مندان بسیار زیادی به‌خود جلب کرد. تا میانه‌ی سال ۱۹۹۸، این نرم‌افزار رایگان که مدل درآمدی خود را به‌مدت مشروط تغییر داده بود، رکورد سه‌میلیون دانلود و نصب را ثبت کرد. همین جذابیت باعث شد بسیاری از غول‌های دنیای رسانه به وین‌امپ توجه کنند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به AOL اشاره کرد. غول رسانه‌ای در سال ۱۹۹۹ با پرداخت ۸۰ میلیون دلار، Nullsoft را خرید تا به‌عنوان زیرمجموعه به کار خود ادامه دهد.

تا ژوئن ۲۰۰۰، تعداد کاربران وین‌امپ به ۲۵ میلیون نفر رسید و تنها یک سال بعد، رکورد ۶۰ میلیون کاربر ثبت‌نامی شکسته شد. به‌هرحال در آن سال‌ها، MP3 به فرمت محبوب دنیای فناوری تبدیل شده بود که تا چند سال هم سهم اصلی بازار را دراختیار داشت. نرم‌افزارهایی همچون Winamp و JetAudio با بهره‌برداری از همین محبوبیت، رشد ادامه‌داری تجربه می‌کردند.

یکی از مشکلاتی که در ابتدای قرن بیست‌ویکم صنعت موسیقی را تهدید می‌کرد، پیداکردن روشی برای درآمدزایی از موسیقی دیجیتال بود. مسیرهای قانونی برای خرید فایل‌های MP3 آن‌چنان زیاد نبود و همان روش‌های محدود هم با دشواری‌های زیادی همراه بودند. دراین‌میان، بسیاری از افراد هم از سرویس‌هایی همچون Napster و Kazaa برای ساختن مجموعه‌های موسیقی خود استفاده می‌کردند که ترکیبی از فایل‌های قانونی و غیرقانونی را شامل می‌شد. درنهایت، در اکثر مواقع وین‌امپ برای پخش موسیقی انتخاب می‌شد.

مدیرعامل وقت اپل، استیو جابز، با درک فرصت ایجادشده در بازار موسیقی، تیمی مستقل تشکیل داد تا دستگاه قابل‌حملی برای پخش موسیقی طراحی و تولید کنند. آیپاد (iPod) محصول طراحی و توسعه‌ی تیم مذکور بود. استیو جابز یک سال پس از طراحی و عرضه‌ی آیپاد، به توافقی با شرکت‌های بزرگ تهیه‌کننده‌ی موسیقی دست یافت تا برای هر موسیقی، ۰/۹۹ دلار هزینه دریافت کند. هزینه‌ی مذکور بسیار کمتر از درآمد فروش یک آلبوم کامل بود؛ اما به‌عنوان معامله‌ای برد‌برد محسوب می‌شد.

طرح جابز با آیپاد، دوران تازه‌ای در درآمدزایی از موسیقی دیجیتال ایجاد کرد. کاربران بین‌المللی بالاخره روش امنی برای دریافت موسیقی‌های دلخواهشان پیدا کرده بودند و به مرور چندین وب‌سایت دانلود رایگان نیازی نداشتند که عموما تقلبی و پر از ویروس و تبلیغ بودند. افزون‌براین، تهیه‌کنندگان هم بالاخره می‌توانستند درآمدی هرچند کمتر از دوران قدیم از موسیقی دیجیتال کسب کنند.

اسپاتیفای / Spotify در دنیای فناوری، هیچ چیز ثابت نمی‌ماند. خرید تکی موسیقی که زمانی بهترین گزینه برای کاربران علاقه‌مند بود، به‌مرور جای خود را به سرویس‌های استریم همچون اسپاتیفای داد. کاربران به‌لطف بهره‌مندی از ارتباط‌های اینترنتی دائمی و پرسرعت، پرداخت اشتراک ماهانه و گوش‌دادن به بی‌نهایت موسیقی دلخواه را به خرید تکی قطعات ترجیح می‌دادند.

پس از اینکه توجه و علاقه‌ی کاربران به‌سمت سرویس‌های استریم تغییر کرد، محبوبیت نرم‌افزارهای پخش موسیقی همچون وین‌امپ در مسیر سقوط قرار گرفت. در سال ۲۰۱۴، شرکت AOL وین‌امپ را به شرکت بلژیکی Radionomy فروخت. مالک جدید در سال ۲۰۱۸ ادعا کرده بود نسخه‌ی جدید وین‌امپ (Winamp 6) در سال ۲۰۱۹ عرضه خواهد شد؛ اما هنوز از آن خبری نیست. درواقع، شرکت Radionomy نیز دیگر وجود خارجی ندارد و به Shoutcast تغییرنام داده است. به‌هرحال، هنوز کاربران زیادی وجود دارند که از وین‌امپ، آن هم از نسخه‌های قدیمی، استفاده می‌کنند.

شاید با این سؤال روبه‌رو شده باشید که چرا در دنیای کنونی و اوج‌گیری سرویس‌های استریم موسیقی، باید از نرم‌افزاری همچون وین‌امپ استفاده کرد؟ به‌هرحال، هنوز برخی کاربران گوش‌دادن به به مجموعه‌ی شخصی موسیقی خود را به استریم‌کردن ترجیح می‌دهند. به‌علاوه، حقوق مالکیت در سرویس‌های استریم نیز این‌گونه است که شاید برخی قطعات در آینده دیگر دردسترس کاربر نباشند. درضمن، تعداد زیادی از موسیقی‌های قدیمی نیز در سرویس‌های استریم وجود ندارند؛ به‌ویژه برای کاربرانی که هنوز امکان استفاده از سرویس‌های استریم محبوب را ندارند و موسیقی را دانلود می‌کنند، وین‌امپ و نرم‌افزارهای مشابه انتخاب مناسبی محسوب می‌شوند.