همه چیز درباره پرتو درمانی

سلولهای سرطانی سریعتر از سلولهای طبیعی رشد و تقسیم می شوند

پرتودرمانی یکی از رایج ترین روش های درمانی سرطان است. پرتو درمانی استفاده از پرتوهای یونساز برای از بین بردن یا کوچک کردن بافت‌های سرطانی است. در این روش در اثر آسیب DNA، سلول‌های ناحیه درمان (بافت هدف) تخریب و ادامه رشد و تقسیم غیرممکن می‌شود.

پرتودرمانی چیست؟

پرتودرمانی از ذرات پر انرژی یا امواج مانند اشعه ایکس ، اشعه گاما ، پرتوهای الکترونی یا پروتون برای تخریب یا آسیب رساندن به سلول های سرطانی استفاده می کند.

سلول های شما به طور معمول رشد می کنند و تقسیم می شوند تا سلول های جدیدی تشکیل شوند. اما سلولهای سرطانی سریعتر از سلولهای طبیعی رشد و تقسیم می شوند. پرتودرمانی با ایجاد وقفه های کوچک در DNA درون سلولها کار می کند. این استراحت ها سلول های سرطانی را از رشد و تقسیم بازمی دارد و باعث مرگ آنها می شود. سلولهای عادی در نزدیکی نیز ممکن است تحت تأثیر تابش قرار بگیرند ، اما بیشتر آنها بهبود می یابند و به همان روشی که باید انجام می دهند.

در حالی که شیمی درمانی و سایر روشهای درمانی که از طریق دهان یا تزریق انجام می شود ، معمولاً کل بدن را در معرض داروهای ضد سرطان قرار می دهد ، پرتودرمانی معمولاً یک درمان موضعی است. این بدان معناست که معمولاً فقط بخشی از بدن که نیاز به درمان دارد هدف قرار گرفته است. درمان های پرتودرمانی به گونه ای برنامه ریزی شده است که به سلولهای سرطانی با کمترین آسیب ممکن به سلولهای سالم اطراف آسیب برساند.

برخی از پرتودرمانی ها (پرتودرمانی سیستمیک) از مواد رادیواکتیو استفاده می کنند که به صورت وریدی یا خوراکی تجویز می شوند. حتی اگر این نوع پرتودرمانی در بدن انجام شود، ماده رادیواکتیو بیشتر در ناحیه تومور جمع می شود ، بنابراین هنوز تأثیر کمی بر بقیه بدن وجود دارد.

چه کسی پرتودرمانی می کند؟

بیش از نیمی از مبتلایان به سرطان تحت پرتودرمانی قرار دارند. بعضی اوقات ، پرتودرمانی تنها راه درمان مورد نیاز سرطان است و بعضی اوقات با سایر انواع راههای درمان استفاده می شود. تصمیم به استفاده از پرتودرمانی بستگی به نوع و مرحله سرطان دارد و سایر مشکلات بهداشتی که ممکن است بیمار داشته باشد.

اهداف پرتودرمانی چیست؟

برخی از سرطانها در برابر اشعه بسیار حساس هستند

بیشتر انواع پرتودرمانی به تمام قسمت های بدن نمی رسد ، به این معنی که آنها در معالجه سرطان که در بسیاری از نقاط بدن گسترش یافته است ، مفید نیستند. با این وجود ، پرتودرمانی می تواند برای درمان بسیاری از انواع سرطان به تنهایی یا همراه با سایر روشهای درمانی استفاده شود. پرتودرمانی اغلب درمان انتخابی برای اهداف زیر است:

برای درمان یا کوچک کردن سرطان در مراحل اولیه :

برخی از سرطانها در برابر اشعه بسیار حساس هستند. تابش ممکن است در این موارد به خودی خود استفاده شود تا سرطان کوچک شود یا کاملاً از بین برود. در بعضی موارد ممکن است ابتدا شیمی درمانی یا سایر داروهای ضد سرطان داده شود. در سرطانهای دیگر پرتودرمانی ممکن است قبل از عمل جراحی برای کوچک کردن تومور استفاده می شود ، یا بعد از عمل جراحی انجام می شود.

برای برخی از سرطانهای قابل درمان با پرتونگاری یا جراحی ، پرتودرمانی ممکن است درمان ارجح باشد. این امر به این دلیل است که تشعشع می تواند آسیب کمتری داشته باشد و بخشی از بدن درگیر آن احتمالاً بعد از شروع درمان به همان روشی که باید باشد عمل کند.

در بعضی از انواع سرطان ، ممکن است با هم از پرتودرمانی و شیمی درمانی یا سایر انواع داروهای ضد سرطان استفاده شود. برخی از داروهای خاص با ایجاد حساسیت بیشتر سلولهای سرطانی به پرتودرمانی کمک می کنند. تحقیقات نشان داده است که وقتی داروهای ضد سرطان و تشعشعات برای انواع خاصی از سرطان در کنار هم قرار می گیرند ، می توانند به یکدیگر کمک کنند حتی بهتر از این که به تنهایی داده شوند. یکی از اشکالات این است که عوارض جانبی هنگام جمع شدن با هم بدتر می شوند.

برای جلوگیری از بازگشت سرطان (عود مجدد) در جای دیگر :

سرطان می تواند از جایی که شروع شده است به قسمت های دیگر بدن گسترش یابد. پزشکان غالباً تصور می کنند که برخی از سلولهای سرطانی ممکن است در حال حاضر گسترش یافته باشند حتی وقتی در اسکنهای تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا MRI مشاهده نشوند. در بعضی موارد ، ناحیه ای که سرطان در آن بیشتر پخش می شود ممکن است پرتودرمانی انجام شود تا سلول های سرطانی را قبل از رشد در تومورها از بین ببرد.

به عنوان مثال ، افراد مبتلا به انواع خاصی از سرطان ریه ممکن است اشعه ای را به سمت سر دریافت کنند ، حتی اگر هیچ سرطان شناخته شده ای در آنجا نباشد ، زیرا نوع سرطان ریه آنها اغلب در مغز گسترش می یابد. این کار برای جلوگیری از انتشار سرطان به سر حتی قبل از آن انجام می شود. بعضی اوقات ، تشعشعات برای جلوگیری از سرطان آینده می تواند همزمان انجام شود که تشعشع برای معالجه سرطان موجود داده می شود ، به خصوص اگر ناحیه ای که ممکن است سرطان گسترش یابد نزدیک به خود تومور باشد.

برای درمان علائم ناشی از سرطان پیشرفته :

بعضی اوقات برای درمان سرطان بیش از حد گسترش یافته است. اما هنوز هم بعضی از این تومورها قابل درمان هستند تا کوچکتر شوند تا فرد احساس بهتری داشته باشد. پرتودرمانی ممکن است به تسکین مشکلاتی مانند درد ، بلع یا تنفس مشکل یا انسداد روده که می تواند در اثر سرطان پیشرفته ایجاد شود ، کمک کند. به این تشعشع تسکین دهنده گفته می شود .

برای درمان سرطان بازگشت (عود):

اگر سرطان فرد برگشته باشد (عود) ، ممکن است از اشعه برای درمان سرطان یا علائم ناشی از سرطان پیشرفته استفاده شود. اینکه آیا از تشعشع بعد از عود استفاده می شود ، به عوامل بسیاری بستگی دارد. به عنوان مثال ، اگر سرطان در قسمتی از بدن که قبلاً تحت درمان با اشعه قرار گرفته بود ، برگشته باشد ، ممکن است امکان پذیرش اشعه بیشتر در همان مکان نباشد. بستگی به میزان اشعه ای دارد که قبلاً استفاده می شد. در موارد دیگر ، ممکن است از اشعه در همان ناحیه از بدن یا منطقه دیگری استفاده شود. بعضي از تومورها به پرتودرماني نيز پاسخ نمي دهند ، بنابراين ممکن است از تشعشع استفاده نشود.

چگونه پرتودرمانی داده می شود؟

تشعشع خارجی از دستگاهی استفاده می کند که پرتوها را از خارج بدن به سمت تومور هدایت می کند

پرتودرمانی به 3 روش ارائه می شود:

تشعشع خارجی : از دستگاهی استفاده می کند که پرتوهای پر انرژی را از خارج بدن به سمت تومور هدایت می کند. این در حین مراجعه سرپایی به بیمارستان یا مرکز درمانی انجام می شود. این پرتو درمانی معمولاً در طی چند هفته انجام می شود و بعضی اوقات دو بار در روز به مدت چند هفته انجام می شود. 

تشعشعات داخلی : تشعشعات داخلی که به آن نیز براکی تراپی گفته می شود . یک منبع رادیواکتیو در داخل بدن یا در نزدیکی تومور قرار می گیرد. در برخی از انواع براکی تراپی ، ممکن است پرتودرمانی در بدن قرار داده شود و کار کند. گاهی اوقات برای مدت زمانی در بدن قرار می گیرد و سپس برداشته می شود. این تصمیم بر اساس نوع سرطان گرفته می شود. اقدامات احتیاطی ویژه ایمنی برای این نوع تابش برای یک دوره زمانی مورد نیاز است. اما این مهم است که بدانید که آیا تابش داخلی در بدن باقی مانده است ، پس از مدتی در نهایت دیگر رادیواکتیو نمی شود.

پرتودرمانی سیستمیک : از داروهای رادیواکتیو که توسط دهان یا داخل ورید استفاده می شود برای معالجه انواع خاصی از سرطان استفاده می شود. این داروها سپس در سراسر بدن حرکت می کنند. ممکن است لازم باشد پس از تجویز این داروها اقدامات احتیاطی خاصی را در خانه انجام دهید. نوع پرتویی که ممکن است دریافت کنید بستگی به نوع سرطان شما و مکان آن دارد. در برخی موارد ، بیش از یک نوع استفاده می شود. 

عوارض جانبی پرتو درمانی :

پرتودرمانی می تواند کمی خطر ابتلا به سرطان دیگری را افزایش دهد

آیا پرتودرمانی باعث سرطان می شود؟

مدتهاست که گفته می شود که پرتودرمانی می تواند کمی خطر ابتلا به سرطان دیگری را افزایش دهد. این یکی از عوارض جانبی احتمالی پرتو درمانی است که پزشکان هنگام بررسی کردن مزایا و خطرات هر درمان ، باید در مورد آن فکر کنند. در بیشتر موارد ، خطر ابتلا به سرطان دوم از این درمانها اندک است و از مزایای درمان سرطان پیشی گرفته می شود ، اما خطر صفر نیست. بسته به محل درمان اشعه در بدن ، خطر متفاوت است.

اگر تیم مراقبت از سرطان ، درمان پرتودرمانی را توصیه می کند ، به این دلیل است که آنها معتقدند فوایدی که از آن به دست می آورید از عوارض جانبی احتمالی بالاتر است. 

آیا پرتودرمانی بر بارداری یا باروری تأثیر می گذارد؟

خانمها: مهم است که در هنگام تابش اشعه باردار نشوید (این می تواند به رشد کودک آسیب برساند) اگر امکان باردار شدن وجود دارد ، حتما در مورد گزینه های پیشگیری از بارداری با پزشک خود صحبت کنید. اگر باردار هستید یا ممکن است باردار باشید ، سریعاً به پزشک اطلاع دهید.

اگر محل تابش اشعه در بدن شما شامل تخمدان ها باشد ، ممکن است دوز پرتودرمانی باعث شود که دیگر تخمدان ها کار نکنند (عقیم سازی) و شما قادر به فرزندآوری نیستید. دانستن خطر ابتلا به این احتمال قبل از دریافت پرتودرمانی بسیار مهم است. اگر به فکر پرتودرمانی هستید که روی تخمدان ها تأثیر بگذارد ، با پزشک خود مشورت کنید که این ممکن است در آینده چه تاثیری در فرزندان داشته باشد.

آقایان: در مورد اثر پرتودرمانی در کودکانی که در مردان حین انجام پرتودرمانی گرفته شده است ، اطلاعات زیادی در دست نیست. به همین دلیل ، پزشکان اغلب به مردان توصیه می کنند که در طی چند هفته پس از درمان ، باردار نشوند. برای اطلاع بیشتر در این مورد با پزشک خود صحبت کنید.

اگر ناحیه تابش اشعه شامل بیضه ها باشد ، ممکن است که دوز پرتودرمانی باعث شود که دیگر بیضه ها کار نکنند (عقیم سازی) و شما قادر به فرزندآوری نیستید. دانستن خطر ابتلا به این احتمال قبل از دریافت پرتودرمانی بسیار مهم است. 

گردآوری:بخش سلامت