اکسیژن درمانی چیست؟ فواید و عوارض اکسیژن درمانی

افرادی که سطح اکسیژن خون پایینی دارند، به اکسیژن درمانی نیاز دارند

همه چیز درباره اکسیژن درمانی 

اکسیژن درمانی یک روش درمانی برای افرادی است که با کمبود اکسیژن مواجه می شوند. بیماری های مزمن ریوی مانند آسم و یا برخی بیماری ها مانند کرونا از جمله مواردی هستند که اکسیژن درمانی برای آن ها استفاده می شود. در ادامه این روش و مزایای آن را بررسی می کنیم.

چه کسانی به اکسیژن درمانی نیاز دارند؟

همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، اکسیژن درمانی برای افرادی تجویز می شود که به هر نحوی نمی توانند به طور طبیعی اکسیژن بدن خود را تامین کنند. این وضعیت معمولا به دلیل یک بیماری ایجاد می شود.

اکسیژن درمانی در افراد مبتلا به ذات الریه انجام می شود 

افرادی که به بیماری های زیر مبتلا هستند، نیاز به اکسیژن درمانی دارند:

• ذات الریه

• آسم

• انسداد مزمن ریوی COPD

• کرونا

• آنفولانزای شدید

• دیسپلازی برونکوپلومر که در آن ریه ها به طور کامل رشد نمی کنند

• نوزادان نارس

• آپنه خواب

• فیبروز سیستیک

• بیماری های دیگر ریوی

برای این که پزشکان بدانند که فردی به اکسیژن درمانی نیاز دارد و یا خیر ابتدا میزان اکسیژن موجود در خون او را اندازه گیری می کنند. برای این کار از فرد آزمایش خون گرفته می شود و یا از دستگاهی به نام پالس اکسی متر استفاده می کنند. این دستگاه بر روی نوک انگشتان قرار می گیرد و بدون نیاز به خون اشباع اکسیژن را اندازه گیری می کند.

سطح طبیعی اکسیژن شریانی در بدن انسان بین 75 تا 100 میلی متر جیوه است. به همین دلیل اگر سطح اکسیژن فرد به زیر 60 میلی متر جیوه برسد، فرد به اکسیژن درمانی احتیاج پیدا می کند. همچنین سطح اکسیژن نباید بالاتر از 110 میلی متر جیوه برود.

برخی از بیماران به طور دائمی به اکسیژن درمانی نیاز دارند در حالی که برخی دیگر گاهی اوقات به آن نیازمند می شوند. همچنین این امکان وجود دارد که با تهیه یک کپسول اکسیژن در خانه به اکسیژن درمانی بپردازید.

نشانه های کمبود اکسیژن خون

اکسیژن یکی از پایه ای ترین نیاز های بدن انسان است. تمامی سوخت و ساز ها و در نتیجه حیات انسان وابسته به اکسیژن است. به همین دلیل است که کمبود اکسیژن می تواند نشانه های زیادی داشته باشد.

از جمله نشانه های کمبود اکسیژن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تنگی نفس

• سر گیجه

• تعریق زیاد

• سرفه و یا خس خس کردن در هنگام تنفس

• تپش قلب و افزایش ضربان قلب

• تنفس سریع و پی در پی

• تغییر رنگ پوست

کمبود اکسیژن بسیار خطرناک است، به همین دلیل بهتر است با مشاهده نشانه های بالا در خود و یا یکی از نزدیکان، سریعا به پزشک مراجعه کنید تا مراقبت های پزشکی لازم برای شما انجام شود.

انواع اکسیژن درمانی

اکسیژن درمانی چند نوع دارد که بسته به نیاز بیمار تجویز می شود

اکسیژن درمانی انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:

• استفاده از گاز اکسیژن

• اکسیژن مایع

• دستگاه اکسیژن ساز

• اکسیژن درمانی هایپرباریک

در ادامه هر کدام از آن ها را به طور جداگانه توضیح خواهیم داد.

گاز اکسیژن

گاز اکسیژن معمولا در کپسول های اکسیژن تهیه و حمل می شود. در این کپسول ها اکسیژن به شکل فشرده ذخیره سازی می شود و می توان از کپسول های کوچک تر برای حمل آسان تر و نقل مکان به بیرون از خانه استفاده کرد.

پس از کپسول های اکسیژن یک دستگاه تنظیم اکسیژن و یک ماسک وجود دارد تا اکسیژن مناسب با بیمار به درستی منتقل شود. در دستگاه تنظیم اکسیژن، اکسیژن به صورت پالس های هماهنگ با تنفس انسان منتقل می شود.

اکسیژن مایع

اکسیژن مایع نیز معمولا در یک مخزن قابل حمل ذخیره می شوند. اکسیژن مایع نسبت به گاز اکسیژن غلظت بیشتری دارد و به همین دلیل اکسیژن بیشتری در یک ظرف کوچکتر ذخیره می شود.

این اکسیژن برای افرادی که فعالیت زیادی دارند و به اکسیژن زیادی نیاز دارند استفاده می شود. اگر به موقع از اکسیژن مایع استفاده نشود، رفته رفته تبخیر می شود. مخازن اکسیژن مایع قابل شارژ شدن هستند.

معمولا از اکسیژن های مایع و یا گاز می توان در خانه نیز استفاده کرد.

دستگاه اکسیژن ساز

دستگاه اکسیژن ساز یک دستگاه نسبتا بزرگ است و معمولا هم قابل حمل نیست زیرا به برق مستقیم نیاز دارد. این دستگاه اکسیژن اتاق را جمع می کند، سپس آن را از دیگر مشتقات خالص می کند و از طریق یک لوله و سپس ماسک به بیمار منتقل می کند.

برخی اوقات نیز از لوله هایی استفاده می کنند تا اکسیژن مستقیما وارد ریه ها شود.

معمولا از این دستگاه ها در مراکز درمانی استفاده می کنند. این دستگاه ها معمولا قیمت بالایی دارند اما نیاز به پر کردن ندارند زیرا خودشان اکسیژن را از محیط دریافت می کنند.

برخی از نمونه های آن ها نیز اکسیژن را در ظرف های مخصوصی جمع آوری می کنند تا در زمان نیاز از آن استفاده شود.

اکسیژن درمانی هایپرباریک

در روش اکسیژن درمانی هایپر باریک، بیمار در یک اتاق پر شده با اکسیژن خالص قرار می گیرد تا تنفس برایش آسان شود. در این اتاق ها فشار اکسیژن 3 تا 4 برابر سطح فشار طبیعی افزایش می یابد. به دلیل افزایش فشار هوا، اکسیژن بدن نیز رفته رفته افزایش می یابد.

این نوع اکسیژن درمانی در مواقع بسیار خاصی انجام می شود. مثلا برای درمان برخی زخم ها، عفونت های جدی و... 

اکسیژن درمانی هایپرباریک باید با دقت بسیار زیادی انجام شود تا سطح اکسیژن خون زیادی بالا نرود و مشکلی ایجاد نکند.

فواید اکسیژن درمانی

مهم ترین فایده اکسیژن درمانی، افزایش سطح اکسیژن بدن است

اکسیژن درمانی به طور کلی برای تامین اکسیژن مورد نیاز افراد مورد استفاده قرار می گیرد. این درمان بسیار کارآمد است و می تواند اکسیژن از دست رفته افراد را تامین کند. همان طور که گفتیم کمبود اکسیژن می تواند علائم زیادی داشته باشد که با اکسیژن درمانی آن ها ناپدید می شوند.

اکسیژن درمانی می تواند علائمی مانند موارد زیر را که ناشی از کمبود اکسیژن است، از بین ببرد:

• خستگی مزمن

• سردرد

• سر گیجه

• متورم شدن اعضای بدن

همچنین اکسیژن درمانی برای نوزادان نارس بسیار مناسب است. اکسیژن درمانی در نوزادان نارس به وسیله دستگاه کوچکی که مانند یک اتاق اکسیژن با فشار زیاد عمل می کند انجام می شود.

نحوه ی استفاده از اکسیژن درمانی

اکسیژن درمانی در ابتدا با نسخه و تجویز پزشک شروع می شود. با توجه به بیمار مشخص می شود که به چه اندازه، چه نوع اکسیژن و چند بار باید از اکسیژن استفاده کنید. اگر حال بیمار خیلی وخیم باشد توصیه می شود که در بیمارستان بستری شود.

اما اگر حال بیمار مناسب باشد، با گفتن توصیه هایی به همراهان بیمار، او را به خانه منتقل می کنند. برخی افراد فقط در طی انجام فعالیت ها و یا در هنگام خواب به اکسیژن درمانی احتیاج دارند و برخی از آن ها نیز به طور دائم باید اکسیژن درمانی شوند.

اگر بیمار به طور دائم به اکسیژن درمانی نیاز دارد بهتر است که یک کپسول اکسیژن قابل حمل تهیه کنید تا در صورت لزوم آن را بتوانید از خانه خارج کنید.

هنگامی که بیمار در حال اکسیژن درمانی است، بهتر است که به او دارو ندهید. زیرا برخی از دارو ها موجب کند شدن جذب اکسیژن بدن می شوند. به همین دلیل بهتر است که اگر برای بیمار شما اکسیژن درمانی تجویز شد، در مورد مصرف دیگر قرص های بیمار در طول درمان از پزشک سوال بپرسید.

ملاحظات ایمنی در اکسیژن درمانی

بهتر است که در اتاقی که اکسیژن درمانی انجام می شود، بخاری وجود نداشته باشد

اکسیژن به تنهایی گاز قابل اشتعال نیست، اما با توجه به این که آتش برای سوختن به اکسیژن نیاز دارد، در مناطقی که اکسیژن بیشتری باشد، آتش خیلی سریع تر افزایش می یابد. به همین دلیل بهتر است که کپسول اکسیژن  را در اطراف بخاری و یا دیگر شعله ها قرار ندهید.

دیگر ملاحظات ایمنی در اکسیژن درمانی شامل موارد زیر است:

• اگر از اکسیژن درمانی در خانه استفاده می کنید، بهتر است که از دستگاه های اعلان حریق نیز استفاده کنید تا از خطر های احتمالی جلوگیری شود.

• در اتاقی که اکسیژن درمانی می کنید از ایجاد هر گونه آتش و یا سیگار کشیدن جلوگیری کنید.

• بهتر است اتاقی که برای اکسیژن درمانی در نظر دارید به دور از آشپزخانه باشد زیرا ممکن است اجاق گاز، مایکروفر ها و... باعث ایجاد حریق شوند.

• کپسول اکسیژن را در یک فضای باز قرار دهید تا هوا همیشه اطراف آن در رفت و آمد باشد. کپسول را در فضاهای کوچکی مانند کمد ها، کابینت ها و یا صندوق عقب قرار ندهید.

• برای جلوگیری از پیچ خوردن شلنگ اکسیژن، آن را به طور دقیق آویزان کنید.

جمع بندی مطالب و سخن پایانی

ممکن است که بسیاری از بیماران به اکسیژن درمانی نیاز داشته باشند. این روش اگر به شکل صحیح و کنترل شده انجام شود، هیچ ضرری ندارد، اما همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، اگر اکسیژن بدن بالاتر از سطح استاندارد برود، ممکن است مشکلاتی برای بیمار ایجاد شود.

اکسیژن درمانی می تواند علائم کمبود اکسیژن را در افراد کاهش دهد و یا به طور کلی ناپدید کند تا بدن بتواند به طور طبیعی به زندگی و یا مبارزه با بیماری ادامه دهد. همچنین با توجه به این که علائم بیماری از فرد دور می شوند، امید به زندگی در او نیز افزایش می یابد و به همین دلیل فرآیند بهبودی با سرعت بیشتری انجام می شود.

گردآوری: بخش سلامت