عدم تمکین یا نشوز چیست؟ + عواقب نشوز زوجه

نشوز یک اصطلاح در زمینه فقهی و به معنای عدم تمکین است

همه چیز درباره نشوز زوجین

وقتی که زن و مردی با یک دیگر ازدواج می کنند، نسبت به یکدیگر تعهداتی دارند که باید انجام دهند. عدم انجام هر یک از این تعهدات را نشوز می نامیم و فردی که این تعهدات را انجام ندهد ناشزه خوانده می شود.

در قانون و اسلام برای فرد ناشزه عواقبی مانند دادن حق طلاق به فرد مقابل تعیین شده است.

نشوز چیست؟

نشوز اصطلاحی در اسلام و به معنای عدم تمکین و نافرمانی از وظایف نسبت به همسر است.

اکثر افراد نشوز را عدم برقراری رابطه جنسی توسط زن می دانند در حالی که نشوز معنی بزرگتر و کلی تری دارد.

با توجه به این که ازدواج و تشکیل خانواده در اسلام یک امر مقدس و الهی است، برای حفاظت از ازدواج و حفظ شان خانواده، اسلام و قانون، چارچوب و قوانینی را برای افراد مشخص کرده اند.

وقتی که یک زن و یک مرد ازدواج می کنند و تشکیل خانواده می دهند، نسبت به یکدیگر تعهداتی را قبول کرده اند و باید نسبت به تعهدات خود پایبند باشند. از جمله این تعهدات می توان دادن نفقه توسط مرد و یا اجازه گرفتن زن برای خروج از کشور را نام برد.

در ادامه دیگر تعهدات زوجین نسبت به هم و جزای مرد و یا زن ناشزه را می خوانید.

عدم تمکین و یا نشوز

تمکین و نشوز در نقطه مقابل یکدیگر قرار دارند

نشوز در نقطه ی مقابل تمکین وجود دارد. به طور کلی به پایبند بودن به تعهدات بین زوجین تمکین می گویند. تمکین به دو گروه عام و خاص تقسیم می شود.

 تمکین خاص یعنی پایبند بودن به انجام رابطه جنسی با همسر و تمکین عام یعنی پایبند بودن به دیگر مسائل و حقوق همسر.در صورتی که هر یک از زوجین به تعهدات خود پایبند نباشد، در واقع عدم تمکین و یا نشوز کرده اند و آن فرد ناشزه خوانده می شود.

در ادامه برخی از وظایف قانونی و حقوق زوجین نسبت به دیگر (تمکین عام) را مثال می زنیم:

نمونه ای از وظایف قانونی زوجین نسبت به یکدیگر (تمکین عام)

همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، زوجین با جاری شدن خطبه و رفتن به زیر یک سقف، نسبت به یکدیگر به تعهداتی پایبند می شوند. در ادامه برخی از تعهدات زوجین به یکدیگر را می خوانید:

• در عقد دائم، نفقه زن بر عهده مرد است. نفقه فقط پولی ماهیانه نیست بلکه لباس، غذا، مسکن، هزینه درمان و... نیز جزوی از نفقه محسوب می شوند.

• زن و یا مرد حق دارند که در هنگام عقد هر گونه شرط مشروع و قانونی را به عقد نامه اضافه کنند. برای مثال می توان در عقد نامه حق طلاق را به زن واگذار کرد و هیچ کدام از طرفین نیز با امضای این عقد نامه نمی توانند خلاف آن عمل کنند.

هر شرطی را نمی توان به عقد نامه اضافه کرد شروط باید کاملا منطب بر شرع و قانون باشند

• زن باید در منزلی که شوهر مشخص می کند زندگی کند. در شرایطی توافقی و یا در شرایطی که داشتن خانه جداگانه در عقد نامه شرط شده باشد، مشکلی نیست که زن در خانه ای جداگانه زندگی کند.

• زن می تواند به صورت مستقل در دارایی های خودش تصرف کند و هرگونه که می خواهد آن را هزینه کند.

• اگر مرد نفقه زن را نپردازد و یا در پرداخت آن ناتوان باشد، زن می تواند با مراجعه به دادگاه درخواست طلاق کند.

• شوهر حق دارد که همسرش را از انجام کاری که باعث بی آبرویی او و یا خانواده اش می شود، منع کند.

در صورتی که هر یک از زوجین وظایفش را نسبت به دیگری انجام ندهد، در واقع نشوز انجام داده است و ناشزه خوانده می شود.

نشوز زوجه

در صورتی که مرد به تعهدات خود پایبند باشد اما زن نسبت به تعهدات خود به خانواده پایبند نباشد، در واقع نشوز و یا عدم تمکین کرده است. به طور مثال اگر زنی خارج از خانه ای که مرد مشخص کرده است زندگی کند، و با درخواست مرد به خانه اش باز نگردد، در واقع نشوز کرده است.

و یا اگر زن برای رابطه جنسی خود را در اختیار مرد قرار ندهد، باز هم دچار نشوز شده است. به چنین زنی، زن ناشزه گفته می شود.

عواقب نشوز زوجه

طبق قانون مدنی، زن ناشزه حقی برای دریافت نفقه ندارد

اگر نشوز زوجه اثبات شود، مرد نیز می تواند از پایبند بودن به تعهدات خود مانند پرداخت نفقه سرپیچی کند و زن نیز نمی تواند شکایتی در این مورد انجام دهد.

همچنین در این مواقع مرد می تواند با مراجعه به دادگاه و شکایت علیه زوجه، وی را اجبار به تمکین کند و در صورتی که زن باز هم تمکین نکرد، مرد می تواند درخواست طلاق کند و در این صورت بعد از طلاق زن نفقه دریافت نخواهد کرد.

شرایط مجاز عدم تمکین زوجه

در برخی شرایط زن به عدم تمکین مجاز است. برخی از این شرایط را در ادامه می خوانید:

• در صورتی که زن با ماندن در خانه ای که مرد تعیین کرده است دچار ضرر های مالی و جانی شود، زن می تواند از آن خانه بیرون برود و در خانه ای دیگر ساکن شود.

• در صورتی که مرد دارای امراض مقاربتی و جنسی است، زن می تواند از برقراری رابطه جنسی با آن مرد خودداری کند.

• برخی از بیماری ها باعث می شوند که انجام رابطه جنسی برای زن خطرناک باشد و در صورتی که زن به این نوع امراض آلوده شده باشد می تواند از برقراری رابطه جنسی خودداری کند.

• زن می تواند با به اجرا گذاشتن مهریه خود و استفاده از حق حبس، تا پایان پرداخت مهریه توسط مرد از انجام تعهدات خود نسبت به شوهر خودداری کند.

نشوز مرد

در واقع نشوز مختص به زن نیست و مرد نیز ناشزه می شود

در صورتی که مرد از انجام تعهدات خود نسبت به زوجه امتناع کند، در واقع او نیز عدم تمکین و یا نشوز انجام داده و آن مرد نیز ناشزه خوانده می شود.

به طور مثال اگر مرد نفقه زن را نپردازد، زن نیز می تواند از انجام تعهدات خود نسبت به مرد مانند برقراری رابطه جنسی خودداری کند و مرد نیز نمی تواند در این رابطه شکایتی کند.

اگر عدم پرداخت نفقه ادامه یابد، زن می تواند با مراجعه به دادگاه و ثابت نمودن نشوز مرد، او را وادار به پرداخت نفقه نماید و در صورتی که مرد توانایی پرداخت را ندارد،  طلاق خود را از دادگاه طلب کند.

 گردآوری: بخش زناشویی