سندرم تک فرزندی چیست و چه تاثیراتی دارد؟

سندرم تک فرزندی

سندرم تک فرزندی چه تاثیرات و مزایایی دارد؟

سندرم تک فرزندی اصطلاحی است که از قرن هجدهم پس از تحقیقی که دو روانشناس انجام دادند رواج پیدا کرد و باعث به وجود آمدن نگرانی برای والدین بسیاری شد. از آن زمان تحقیقات بسیاری انجام شده است تا تاثیرات تک فرزندی در ویژگی های شخصیتی کودکان بررسی شود. اگر شما نیز از آن دسته والدین نگرانی هستید که می خواهند از تاثیرات سندرم تک فرزندی آگاه شوند تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

تاریخچه سندرم تک فرزندی

در قرن هجدهم میلادی، روشی جدید یعنی طرح پرسش نامه ها برای تحقیقات ابداع شده بود و دو روانشناس نیز از آن برای بررسی تاثیرات تک فرزندی استفاده کردند. آنها از حدودا دویست والدین خواستند تا ویژگی های کودکان تک فرزند خود را توصیف کنند و پس از آن به این نتیجه رسیدند که این کودکان خودخواه، با صبر کمتری هستند و برخی ویژگی های منفی دارد. در ایران نیز بسیاری ویژگی های منفی افراد را به تک فرزند بودن ربط داده و آنها را «لوس»، «نونور»، «گستاخ» می نامند.

از آن زمان سندرم تک فرزندی بحثی نگران کننده میان پدر مادرها بوده است و محققان بسیاری به مطالعه این موضوع پرداخته اند.

سندرم تک فرزندی چیست؟

سندرم تک فرزندی مجموعه ای از مشکلات است که بسیاری معتقدند ریشه در تنها بزرگ شدن کودکان دارد. احتمالا شما نیز شنیده اید این افراد لوس هستند یا تقسیم کردن لذت ها برای آنها دشوار است، سخت تر با دیگر کودکان ارتباط برقرار کرده و در آینده نیز تنها می شوند. این موارد پس از خروجی آن تحقیق بر اساس پرسشنامه نتیجه گیری شدند اما امروزه محققان آن را فاقد اعتبار علمی می دانند؛ چرا که پرسش نامه ها به تنهایی مدرک معتبری نیستند و زمان بسیاری از آن زمان گذشته است و شرایط تغییر کرده است.

تحقیقات اخیر نشان می دهد سندرم تک فرزندی اصطلاحی بی پایه و اساس است

قرن بیستم به بعد زمان شروع تحقیقات بسیاری در رابطه با سندرم تک فرزندی بود. یک مورد از این تحقیقات در کشور چین که سیاست تک فرزندی را از چندین دهه پیش شروع کرده است انجام شد و طبق آن افراد تک فرزند تفاوت هایی با سایر افراد دارند. در ادامه جهت آشنایی کامل با تاثیرات تک فرزندی در کودکان و سندرم تک فرزندی همراه ما باشید.

سندرم تک فرزندی چه تاثیراتی دارد؟

با توجه به نظریه های جدید عوامل تاثیرگذار در شخصیت متنوع هستند و از یک موضوع به تنهایی نمی توان به عنوان عامل اصلی یاد کرد. البته ممکن است تک فرزندی باعث برخی اشتباه های رفتاری تاثیر گذار در شخصیت کودک شود یا فراهم نشدن تمامی نیازهای کودک با مشکل مواجه شود اما شناخت نیازها و رفتار صحیح می تواند تا حد زیادی از بروز این مشکلات جلوگیری کند. البته تحقیقات نشان داده اند تک فرزندی در شکل گیری شخصیت به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار است اما همه اثرات آن هم منفی نیست.

تحقیقات نشان می دهد تک فرزندان هم می توانند اجتماعی باشند

در حقیقت سه عامل اصلی شامل ژنتیک، محیط و تربیت در شکل گیری شخصیت و خصوصیات هر فرد تاثیر گذار هستند. پس در ابتدا باید این موضوع را قبول کنید که برخی ویژگی ها ذاتی هستند و تغییر آنها تقریبا غیر ممکن است.

اما عوامل بعدی قابل تغییر و کنترل هستند. برای مثال در رابطه با تاثیر محیط، پژوهشی که در قرن هجدهم انجام شد زمانی بود که خانواده ها اکثرا در حومه شهرها زندگی می کردند و محیط های اجتماعی کمتر از زمان فعلی بود. در چنین شرایطی وقتی کودکان تنها با افراد بزرگتر ارتباط داشته باشند و به تنهایی بزرگ شوند احتمال بروز مشکلات نیز بیشتر می شود.

اگر کودکان ارتباطات اجتماعی نداشته باشند بد خلق و منزوی خواهند شد

اما والدین می توانند با حضور مهمانی ها، بیرون رفتن و به طور کلی قرار دادن کودکان در محیط جمع به درک اجتماع و یادگیری فعالیت های گروهی در کودکان کمک کنند.

همچنین روش تربیتی نیز دیگر عامل تاثیر گذار است که می تواند باعث بروز سندرم تک فرزندی شود. والدینی که تنها یک فرزند دارند به اشتباه فکر می کنند تربیت صحیح و رسیدگی به کودک تنها وظیفه و کار مهم آنهاست و به همین دلیل با مشکلاتی مواجه می شوند. برای مثال ممکن است این والدین چنین رفتارهایی داشته باشند:

• بالا بودن سطح توقع و انتظارات از فرزندان

• دخالت بیش از حد در زندگی فرزندان

• توجه و تامین همه نیازهای کودک و در نتیجه عدم کسب مهارت های مورد نیاز توسط کودکان

بدین ترتیب تک فرزندی در کنار عوامل دیگر می تواند باعث بروز مشکلاتی مانند موارد زیر شود؛ البته با توجه به این موضوع استفاده از عبارت سندرم تک فرزندی چندان درست به نظر نمی رسد چرا که عوامل تاثیر گذار بسیاری در بروز این مشکلات نقش دارند:

• بیش از حد خجالتی بودن

• عدم صحبت با دیگران و اشتراک مشکلات که در نتیجه به تنهایی ختم می شود

• عدم تمایل به اشتراک گذاری لذت ها با دیگران

• منزوی و تنها شدن

مزایای تک فرزندی

همانطور که گفته شد طبق تحقیقات انجام شده ممکن است تک فرزندی مزایایی نیز داشته باشد اما این به معنی نیست که در صورت داشتن چند فرزند آنها از این موارد محروم خواهند بود.

معمولا تک فرزندان به اندازه کافی محبت دریافت می کنند و کمتر وابسته می شوند

کودکانی که به تنهایی بزرگ می شوند اغلب اوقات مجبورند خودشان را سرگرم کنند و زمان خود را به نحوی پر کنند. همچنین آنها باید راه حلی برای بسیاری از مشکلات دیگر خود پیدا کنند و این دلایل باعث می شود قدرت تخیل و خلاقیت بیشتری داشته باشند.

همچنین کودکان تک فرزند معمولا به اندازه کافی محبت و زمان از خانواده دریافت می کنند بدین ترتیب پیشرفت آنها راحت تر بوده و از لحاظ احساسی وابستگی کمتری به دیگران دارند و می توانند مستقل تر ساخته شوند. 

همچنین احتمال بیشتری وجود دارد که این افراد اعتماد به نفس بالا تری داشته باشند و رویاهای بلند پروازانه ای را دنبال کنند.  در ادامه با برخی از رفتارهایی از جانب والدین که موجب آسیب دیدن کودکان تک فرزند در آینده می شود آشنا می شویم؛ شناخت این رفتارها می تواند از بروز مشکل جلوگیری کند.

روش تربیتی درست والدین و کودکان تک فرزندی

۱. بیش از اندازه حمایت نکنید!

ممکن است والدینی به دلیل داشتن تنها یک فرزند بیش از اندازه نگران باشند و در بسیاری از امور مرتبط با کودکشان دخالت کنند؛ برای مثال هنگامی که او شروع به راه رفتن می کند مدام دور و بر او چرخیده و مراقبش باشند! یا وقتی کودک وارد بحث یا دعوا با کودکان دیگر شده سریعا دخالت کرده و او را نجات می دهند. در چنین شرایطی او نمی تواند به خوبی جهان اطراف را کشف و درک کند. پس به کودکتان فضای کافی بدهید و بگذارید جهان را بشناسد

۲. به او اجازه تصمیم گیری بدهید

درست است که در ابتدا کودکان نیاز دارند تا از تصمیمات والدین پیروی کنند و بدون حمایت های آنها قادر به ادامه زندگی نخواهند بود. اما با این حال بهتر است از همان دوران کودکی به فرزندان خود اجازه تصمیم گیری بدهید. نیاز نیست در ابتدا کارهای پیچیده ای مانند حل پازل را به او بسپارید یا بخواهید از میان ده ها لباس انتخاب کند؛ اما می توانید انتخاب ها را محدود کرده و این مهارت را به او بی آموزید. برای مثال انتخاب میان دو کتاب قصه می تواند گزینه مناسبی باشد!

۳. انتظارات غیر واقعی نداشته باشید

بسیاری از افرادی که تنها یک فرزند دارند آن را تنها موفقیت یا مهم ترین موفقیت خود می دانند؛ بدین ترتیب آنها تلاش می کنند انتظارات بسیار و حتی در مواردی غیر واقعی و دشوار را به کودکان تحمیل کنند. اگرچه ممکن است این روش در برخی موارد نیز موفق عمل کند (برای مثال تایگر وودز، گلف باز مشهور آمریکایی که از ده ماهگی با توپ آشنا شد و پیش از اینکه راه رفتن را کامل بیاموز پدرش آموزش او را شروع کرده بود) اما ممکن است این سختگیری ها تاثیرات مخربی داشته باشد. امروزه محققان دریافته اند یکی از بهترین روش ها برای یافتن علایق و شکل گیری شخصیت ها روش آزمون و خطا و جمع کردن تجربیات مختلف می باشد.

۴. تشویق به شرکت در اجتماع

این مورد نیز باعث یاد گرفتن چگونگی رفتار و تعامل با دیگران، تقسیم کردن وسایل و همکاری و... می شود و از منزوی شدن تک فرزندها جلوگیری می کند.

گردآوری:بخش روانشناسی