تاج دندان چیست و چگونه جایگزین می شود؟ + نحوه مراقبت

 تاج دندان بخشی خارج از لثه است و رنگ آن نیز سفید می باشد

آشنایی با انواع تاج دندان + فواید و عوارض استفاده از تاج دندان

به طور کلی دندان از دو بخش یعنی تاج و ریشه تشکیل شده است؛ تاج دندان قسمتی است که مینا را پوشانده و قابل دیدن است. همانطور که متوجه شدید این بخش به دلیل بیرون بودن در معرض آسیب ها و خطرات بیشتری قرار دارد، به همین دلیل در دندان پزشکی نیز استفاده از تاج مصنوعی رایج است. جهت آشنایی کامل با تاج دندان، موارد استفاده و معایب آن تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

تاج دندان چیست؟

تاج دندان بخشی خارج از لثه است و رنگ آن نیز سفید می باشد. ساختار تاج طبیعی بسیار سفت و سخت بوده و در صورت مراقبت صحیح به احتمال زیاد همینطور هم باقی بماند! اما امروزه عوامل بسیاری وجود دارند که باعث آسیب دیدن دندان ها می شوند. در این صورت استفاده از تاج دندان به صورت مصنوعی جهت ترمیم یا جایگزینی تاج اصلی توسط پزشکان بسیاری توصیه می شود.

از تاج مصنوعی جهت ترمیم دندان ها استفاده می شود

کاربرد تاج مصنوعی چیست؟

استفاده از تاج مصنوعی می تواند با دلایل مختلفی همراه باشد اما یکی از مهم ترین دلایل ترمیم آسیب دیدگی های تاج دندان است و از تاج مصنوعی برای بهبود شکستگی یا پوسیدگی دندان به جای کشیدن آن استفاده می شود.

همچنین ممکن است افرادی پس از پر کردن دندان های خود، ظاهر جدید آنها را دوست نداشته باشند؛ بدین ترتیب استفاده از تاج دندان می تواند راه حلی مناسب باشد.

استفاده از تاج مصنوعی برای حفاظت بیشتر از ریشه دندان ها در کنار جلوگیری از پوسیدگی دندان نیز رایج است.

علاوه بر این دندانپزشکان پیشنهاد می کنند هنگام استفاده از پل و بریج یا پروتز دندان از تاج مصنوعی دندان استفاده کنید.

استفاده از تاج دندان پس از مواردی مانند پر کردن دندان، بریج و... رایج است

استفاده از تاج دندان به شکل های مختلفی نیز انجام می شود. به همین دلیل ممکن است از تاج ها برای قسمتی یا کل دندان، تا امتداد خط لثه با توجه به اهداف و وضعیت سلامت دندان ها استفاده شود.

انواع تاج دندان و مواد سازنده آنها

برای ساخت تاج مصنوعی از مواد مختلفی استفاده می شود که تفاوت های بسیاری در کارکرد و کیفیت دارند. در ادامه به معرفی انواع تاج دندان بر اساس مواد سازنده، کیفیت و کارایی آنها می پردازیم.

• تاج طلایی

بیش از چهار هزار سال است که انسان ها از طلا با اهدافی در دندان پزشکی استفاده می کنند. امروزه استفاده از آلیاژ طلا با ترکیبی از پالادیوم، نیکل یا کروم رایج است. این آلیاژ مقاومت بیشتری نسبت به طلا دارد و هزینه نهایی آن را کاهش می دهد.

رنگ آلیاژ تهیه شده ممکن است طلایی یا نقره ای باشد اما در هر صورت مقاومت بسیار بالایی در برابر ترک خوردن یا شکستن دارد و ساییده نمی شود. برای استفاده از تاج طلایی بخشی از دندان تراشیده می شود و پس از جای گذاری تا دهه ها نیازی به ترمیم یا تغییر ندارند. تاج با آلیاژ طلا یا روکش دندان طلایی فارغ از جذابیتی که دارد برای دندان های آسیاب که خارج از دید هستند نیز استفاده می شود چرا که به عنوان بهترین نوع های تاج دندان شناخته شده است.

تاج مصنوعی معمولا از آلیاژ فلزی یا پرسلن ساخته می شود

• پرسلن

تاج های پرسلن یا چینی از محبوب ترین نوع در این لیست هستند؛ زیرا ظاهری طبیعی تر نسبت به آلیاژ فلزی دارند. برای جای گذاری تاج های پرسلن از پایه فلزی ساخته شده از آلیاژ طلا استفاده می شود اما با این حال مقاومت بسیاری از آنها کمتر از تاج فلزی است. استفاده از تاج های چینی برای دندان های جلو رایج تر است اما نقا ضعفی مانند در معرض دید بودن خطی تیره از فلزات داخل، امکان شکستن یا ترک خوردن و مقاومت کمتر نیز دارند.

• تاج تمام پرسلن

همانطور که از نام آنها نیز مشخص است در ساخت این تاج ها از آلیاژ فلزی استفاده نمی شود تا برای افرادی که به طلا یا فلزات دیگر الرژی دارند نیز بتوانند از آنها استفاده کنند. تاج سرامیکی یا چینی از دی اکسید زیرکونیوم که ماده ای قوی است ساخته می شود و به خوبی با رنگ دندان های دیگر هماهنگ می شود اما نسبت به تاج های پرسلن با پایه فلزی ضعیف تر عمل می کنند. همچنین ممکن است باعث ساییده شدن دندان های مجاور شوند.

• تاج دندان تمام رزین

پیشرفت علم شیمی همواره باعث تغییرات بسیاری در علوم مختلف نیز می شود. امروزه نیز استفاده از تاج های تمام چسبی با ترکیبی از پلاستیک های غیر سمی هم رنگ با دندان ها رایج است که بسیار مقرون به صرفه هستند. این نوع تاج به صورت دانه های شیشه ای ساخته می شود و در مقایسه با تاج های پرسلن یا آلیاژ طلا بسیار ضعیف تر هستند و به احتمال بیشتری شکسته می شوند. همچنین تاج های تمام رزین راحت تر سائیده می شوند؛ به همین دلیل استفاده از آنها به عنوان یک تاج موقت در کوتاه مدت رایج است و درحالی که انواع دیگر تاج دندان معمولا به صورت دائمی استفاه می شوند.

نحوه جای گذاری تاج دندان

تفاوت تاج دندان موقت با دائمی

برای ساخت تاج های موقت می توان در مطب دندان پزشکی نیز اقدام کرد اما تاج های دائمی که برای استفاده طولانی مدت مناسب هستند معمولا در آزمایشگاه های مجهزی ساخته می شوند.

موارد استفاده تاج های موقت برای رفع مشکل تا زمان تولیدتاج اصلی است؛ تا آن زمان از یک ماده آکریلیک (مایعی بی رنگ و شفاف تولید شده با ترکیبات شیمیایی) یا فولاد ضد زنگ برای ساخت تاج موقت استفاده می شود.

آماده سازی پیش از قرار دادن تاج دندان

معمولا برای گذاشتن تاج دندان دو جلسه لازم است که اولین ویزیت شامل این موارد می باشد:

• در اولین مرحله پزشک بافت دندان و لثه را بررسی می کند. احتمالا چند عکس با استفاده از اشعه ایکس از دندان شما گرفته شود تا ریشه دندان های دریافت کننده و استخوان اطراف آن نیز بررسی شود.

• در صورت وجود عفونت یا پوسیدگی در دندان ها احتمالا برای رفع آن به عصب کشی نیاز باشد 

- اقدامات لازم پیش از گذاشتن تاج دندان

در مراحل بعدی برای استفاده از تاج دندان پزشک بدین شکل عمل می کند:

• پیش از شروع مراحل با استفاده از داروهای بی حس کننده بافت لثه و اطراف آن بی حس می شود

• در مرحله بعدی با تجهیزات مخصوص بخشی از سطح و لبه های تاج دندان تراشیده می شود تا فضای کافی برای قرار دادن تاج مصنوعی وجود داشته باشد. مقدار سطحی که باید تراشیده شود یا از بین برود با توجه به نوع تاج متفاوت است.

در صورتی که بخش بزرگی از دندان نیز از بین رفته باشد یا با پوسیدگی مواجه شده باشد برای پر کردن آن از مواد ترمیم کننده استفاده می شود تا تاج به خوبی در جای خود قرار بگیرد.

• بعد از اینکه تغییر شکل دندان با موفقیت انجام شد با استفاده از خمیر مخصوص یا یک اسکنر دیجیتال شکل دندان ها را دریافت کرده و در نهایت قالب یا نتایج اسکن را به آزمایشگاه دندانپزشکی می فرستند.

عکسی از آزمایشگاه دندان پزشکی

روند ساخت تاج دندان معمولا دو الی سه هفته زمان می برد و انتخاب رنگ آن با توجه به رنگ اصلی دندان ها صورت می گیرد.

معمولا در طول روند درمان از تاج موقت استفاده می شود تا دندان های تراشیده شده آسیبی نبینند.

- اقدامات لازم در جلسه دوم

پس از آماده شدن تاج مصنوعی باید برای جلسه بعدی به دندان پزشک خود مراجعه کنید. در این زمان او تناسب رنگی میان تاج و دندان ها را بررسی کرده و در صورت درست بودن همه چیز با استفاده از بی حسی موضعی اقدام به تعویض تاج موقت و جای گذاری تاج جدید و دائمی می کند.

عوارض استفاده از تاج دندان

تا این بخش با تاج دندان و بسیاری از مزایای استفاده از آن آشنا شدید. اما ممکن است استفاده از تاج مصنوعی باعث به وجود آمدن مشکلاتی نیز بشود که احتمالا دائمی هم نباشند یا حتی با آنها روبرو نشوید اما شناخت این مشکلات و اقدام به موقع برای پیشگیری از شدید شدن آنها ضروری است:

• ایجاد قرمزی و ورم در دهان و دندان ها

• احساس درد در بخش هایی از لب و دهان

• سوزش و ورم لثه ها

• پدید آمدن زخم هایی در دهان

• واکنش های آلرژیک و حساسیت به ویژه در استفاده از آلیاژهای طلا و نیکل

• حساسیت نسبت به گرما و سرما در صورت وجود عصب (عصب کشی نشدن دندان)

• احساس درد در هنگام جویدن که در صورت بلند بودن تاج ایجاد می شود (برای رفع این مشکل با دندان پزشک خود در تماس باشید)

همچنین برخی از محققان معتقدند استفاده از آلیاژ طلا در ایجاد بیماری های خاصی مانند سرطان دهان نقش دارد اما این ارتباط به شدت ضعیف بوده و امروزه به خوبی درک نمی شود. به همین دلیل طلا به عنوان مقاوم ترین نوع تاج دندان محبوبیت بالای خود را حفظ کرده است.

نحوه مراقبت از تاج دندان

به طور کلی تاج مصنوعی نیاز به مراقبت های خاصی ندارد اما این بدین معنی نیست که با داشتن تاج دندان از هر گونه پوسیدگی دندان و مشکلات لثه در امان هستید. بلکه رعایت نکات عمومی بهداشت دهان و دندان مانند استفاده از مسواک به طور منظم، استفاده از نخ دندان مخصوصا در بخش های نزدیک به لثه و شستشوی دهان یک بار در روز با استفاده از دهانشویه پس از گذاشتن تاج دندان نیز ضروری است.

رعایت بهداشت دهان و دندان جهت مراقبت از تاج دندان طبیعی و مصنوعی ضروری است

البته تاج موقت دندان نیاز به مراقبت های بیشتری دارد و باید تا زمان دسترسی به تاج اصلی از این موارد بپرهیزید:

• عدم استفاده از غذاها و خوراکی های چسبنده مانند کارامل یا آدامس که احتمال جدا کردن تاج را دارند

• پرهیز از جویدن غذا در بخشی که تاج موقت وجود دارد (جویدن با سمت سالم)

• پرهیز از مصرف غذاهای سفت و سخت مانند سبزیجات خام یا آجیل

• اجتناب از کشیدن نخ دندان به سمت بیرون هنگام تمیز کردن دندان ها

آسیب های تاج دندان

تاج های ساخته شده از پرسلن بر پایه فلز یا تمام پرسلن در معرض آسیب های بیشتری قرار دارند و ممکن است با خرد شدن، شکستگی یا ترک مواجه شوند.

برخی از تاج ها تنها بخشی از دندان را می پوشانند 

همچنین در برخی موارد اتصال میان تاج دندان و بخش داخلی از بین رفته و باعث شل شدن تاج می شود. این اتفاق علاوه بر ایجاد احساس ناخوشایند و کاهش عملکرد دندان ها باعث جمع شدن باکتری ها درون دندان، ایجاد پوسیدگی در دندان ها و عفونت و... نیز می شود.

تناسب نادرست یا عدم وجود اتصالی قوی یا کم بودن ساختار دندان باقی مانده نیز باعث از بین رفتن تاج دندان می شود.

سوالات متداول درباره تاج دندان

در زیر برخی از سوالات رایج در رابطه با تاج دندان پاسخ داده شده اند. این سوال ها عبارتند از:

آیا دیگران متوجه تاج مصنوعی می شوند؟

بدیهی است که تاج های فلزی ظاهری غیر معمول دارند و در صورتی که در دندان های جلویی استفاده شوند قابل تشخیص هستند اما اگر شما نیز مانند بسیاری از افراد ترجیح می دهید از تاج های چینی استفاده کنید نیازی نیست نگران این مورد باشید. با انتخاب رنگ مناسب و استفاده از نوع صحیح تاج دندان احتمال اینکه کسی متوجه تغییرات ایجاد شده بشود بسیار کاهش می یابد.

استفاده از تاج دندان احساس نا خوشیاندی دارد؟

همانطور که متوجه شدید برای ساخت تاج دندان قالب گیری یا اسکن دهان همراه است که باعث شبیه بودن هرچه بیشتر محصول نهایی به تاج اصلی دندان ها می شود. با این حال ممکن است چند روزی طول بکشد تا به تاج مصنوعی عادت کنید اما اگر احساس ناخوشایندی پس از جای گذاری تاج دندان داشتید که ادامه دار بود حتما به دندان پزشک خود اطلاع دهید.

عمر تاج دندان چقدر است؟

عمر تاج مصنوعی با توجه به موارد مختلفی تعیین می شود اما به طور کلی می توان حداقل ده الی پانزده سال از تاج دندان استفاده می شود. انتخاب نوعی مناسب از تاج دندان، مراقبت صحیح برای جلوگیری از پوسیدگی و اسیب دهان و دندان یا بیماری لثه، پرهیز از عادت های مضری همچون دندان غروچه، جویدن یخ یا ناخن ها، شکستن آجیل یا اجسام سفت با دندان، باز کردن بسته ها با دندان و بسیاری موارد دیگر در کنار جنس تاج دندان در طول عمر آن تاثیر گذار هستند.

گردآوری:بخش سلامت