بیماری مالاریا چیست؟ علل و درمان بیماری مالاریا

بیماری مالاریا چیست؟ + نحوه مبتلا شدن و درمان

همه چیز درباره بیماری مالاریا

بیماری مالاریا یا پالودیسم نوعی بیماری انگلی است که از طریق نیش پشه های آلوده به بدن انسان منتقل می شود‌. این بیماری انگلی شدیدا خطرناک است و سالانه افراد زیادی به این انگل مبتلا می شوند و بسیاری جان خود را از دست می‌ دهند. بیش از نصف کشور های دنیا مالاریا خیز هستند. بیماران مبتلا به این انگل از موارد آزاردهنده ای مانند خستگی، از دست دادن آب و الکترولیت های بدن، تلف کردن انرژی، ایجاد عوارض حاد و شدید رنج می برند.

ابتلا به مالاریا چگونه رخ می دهد؟

‌در نخستین مرحله پشه از طریق نیش زدن فرد مبتلا به مالاریا آلوده به این بیماری انگلی می شود. 

در دومین مرحله این پشه با نیش زدن یک انسان انگل مالاریا را به آن فرد انتقال می دهد و فرد هم آلوده به مالاریا می شود.

در مرحله ی سوم انگل به بدن انسان وارد شده است و به کبد نفوذ می کند ، کبد مکانی است که یک انگل مالاریا می تواند به مدت یک سال در آن جا زندگی کند.

در مرحله ی بعدی انگل مالاریا بالغ شده به ترک کبد می پردازد و به سراغ گلبول های قرمز خون می رود و آن ها را درگیر این آلودگی انگلی می کند ، در این زمان معمولا نشانه های مالاریا در بیمار نمایان می شود.

حال فرد کاملا درگیر مالاریا شده و در این چرخه اگر پشه ای آن را نیش بزند ، انگل مالاریا به آن سرایت می کند و نیش این پشه عاملی برای جا به جایی این مریضی است.

چرخه مبتلا شدن به بیماری مالاریا از نیش پشه

البته باید افزود که راه انتقال مالاریا تنها با پشه آلوده به انگل نیست اما نیش پشه شایع ترین نوع جا به جایی است. راه سرایت مالاریا از طریق خون هم امکان پذیر است. زیرا مالاریا گلبول های قرمز خونی را هم درگیر می‌ سازد پس خون آلوده شده به مالاریا از طریق روش هایی چون: تزریق خون فرد آلوده شده به وسیله ی سوزنی که قبلا برای مصرف مواد مخدر استفاده شده است. پیوند اعضاء، هموتراپی و همچنین انتقال از مادر به فرزندی که متولد نشده باشد هم می تواند صورت گیرد.

توضیحات تکمیلی بیماری مالاریا

بیماری انگلی مالاریا با نام های دیگری چون پالودیسم ، تب و لرز ، تب نوبه و تب متناوب نیز شناخته می شود.

مالاریا ابتدا با نیش یک پشه آلوده به انسان انتقال می‌ یابد و در مواقعی بعد از گذشت چند هفته علائم و نشانه های آن نمایان می شود . اما باید ذکر کرد که انواعی از مالاریا تا زمان یک سال در بدن فرد مبتلا مخفی هستند.

سالانه در کشور های مختلف آمار زیادی از مردم به بیماری انگلی مالاریا مبتلا می شوند و برخی افراد هم جان خود را از دست می دهند . مالاریا در مناطقی که آب و هوای معتدل دارند پراکنده نیست و در مقابل مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر به شدت درگیر آن می شوند. پس بهتر است در مواقعی که وجود پشه در نواحی اطرافمان افزایش می یابد از پشه بند استفاده کنیم تا از نیش زدگی پشه های آلوده در امان بمانیم. همچنین بیشتر افرادی که تسلیم این انگل می شوند کودکان خردسال آفریقایی هستند. 

کودکان آفریقایی بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند

نکته ی جالب در زمینه انگل مالاریا این است که بیماران مبتلا به تالاسمی و کم‌خونی داسی‌ شکل در برابر مالاریا مقاومت قابل توجهی دارند و تعداد خیلی کمی از آن‌ها  به مالاریا مبتلا می‌شوند. زیرا انگل مالاریا برای رشد و فعالیت خود به مقدار زیادی آهن نیاز دارد اما در بدن این بیماران ، شرایط تکثیر مالاریا وجود ندارد .چونکه در بیماران درگیر تالاسمی رسوب هموگلوبین یون آهن گلبول های قرمز کاهش می‌یابد و با این اتفاق ، شرایط زندگی برای مالاریا دشوار می شود.

با مشاهده چه عواملی به پزشک مراجعه کنیم 

مواقعی که در یک ناحیه مالاریا خیز حضور پیدا می کنیم و در همان هنگام یا پس از آن دچار تب می شویم بهتر است به پزشک متخصص بیماری های عفونی مراجعه کنیم . از آن جا که نوعی از انگل های مالاریا می توانند حدود یک سال در بدن مخفی باشند این مریضی خطرناک محسوب می شود و با احساس نشانه هایی از آن حتما باید به مراکز درمانی رجوع کرد تا سلامتی مان به خطر نیافتد. افرادی که به این عارضه دچار می شوند معمولا دارای علائمی چون: تب بالا، حس لرز ،حس ناخوشی و تهوع شدید می باشند.

انگل مالاریا با بیمار چه می کند؟

انگل مالاریا پس از رشد وارد خون شده و از آهن و سایر مواد موجود تغذیه می کند

امکان دارد چرخه حملات بیماری مالاریا سراغ کسانی که درگیر این مریضی می شوند برود و با حس لرزش در بدنشان آغاز شود. پس از لرزش دمای بدن افراد بالا می‌رود و دچار تب شدید می‌ شوند و در این حین عرق ریختگی هم همراه آن ها است . بعد از تجربه ی این عوامل تب بیمار پایین می‌ آید و به حالت طبیعی باز می گردد. البته در موارد حاد هر یک از این حملات، منجر به کاهش شدید انرژی فرد مبتلا و فعالیت های آن در طی دوران بیماری می گردد. اولین حمله های  مالاریا در بازه زمانی بیش از ۲ هفته ادامه دار است و پیوسته با پیشروی این انگل در بدن، کم خونی و بزرگی طحال در یک یا دو هفته بعد از حمله اولیه پدید می آید. اگر این انگل از طریق گونه فالسیپارم منتقل شود می تواند به گلومرولونفریت ، افزایش شدید پارازیتمی،گیجی، تشنج، کاهش فشارخون، ادم ریوی،سندرم نفروتیک، کولاپس گردش خون، سیانوز ،علائم گوارشی چون استفراغ ،دردهای شکمی ، اسهال ، خونریزی روده ای و در نهایت به مرگ ختم شود. 

در صورت مواجه شدن با نشانه های مالاریا پس از نیشه پشه به پزشک مراجعه کنید

موارد خطرناک و جدی بیماری مالاریا عبارتند از:

● مالاریای مغزی:

زمانی که گلبول های قرمز به مالاریا آلوده می شوند می توانند رگ های خونی ای که مغز وارد می شوند را مسدود سازند که این رخداد ممکن است با تورم یا آسیب مغزی به فرجام رسد.

● مشکلات تنفسی :

 تجمع آب میان بافتی در ریه اتفاقی است که می تواند تنفس را دشوار سازد.

● نارسایی ارگان های درونی:

با پیشرفت انگل مالاریا در بدن امکان نارسایی در کلیه ، کبد و حتی پارگی طهال وجود دارد . که در این هنگام ممکن است خطر مرگ فرد بیمار را تهدید کند.

● کم خونی:

همان گونه که ذکر شد انگل مالاریا به گلبول های قرمز هم حمله می کند ، در هنگام آلوده شدن این سلول های خونی احتمال مبتلا شدن فرد به کم خونی وجود دارد.

انگل مالاریا از طریق گلبول های قرمز انتشار یافته و پخش میشود

● افت کردن قند خون: 

مالاریای پیشرفته می تواند باعث افت و پایین آمدن قند خون شود . کویینین (quinine)یکی از دارو های معروفی که برای بیماران مبتلا به مالاریا تجویز می شود هم می تواند قند خون را پایین آورد. زمانی که قند خون به شدت افت می کند امکان دارد فرد وارد کما شود یا حتی بمیرد.

نوع کشنده مالاریا ، مالاریای پلاسمودیوم فالسیپاروم است که اصلی ترین علت مرگ ‌و میر در سر تا سر جهان می باشد.اگرچه اکثر انسان ها از نیش زدگی پشه آنوفل مونث به مالاریا مبتلا شده و سپس جان خود را از دست داده اند اما مواردی از این نوع مالاریا به اکتشاف رسیده که شامپانزه‌ و گوریل‌ها را درگیر می سازد.دانشمندان در آزمایشگاه های علمی هفت نوع متنوع از مالاریا را بررسی کردند که این تحقیق با نتایجی از قبیل موارد زیر به پایان رسید.

دانشمندان از این بررسی دریافتند که ، خطر مرگ با شش نوع از مالاریای انگلی به شامپانزه‌ و گوریل‌ها مرتبط است و نوع هفتم آن به انسان انتقال می باید .

تفاوت نوع ضعیف و شدید مالاریا

● نشانه های نوع ضعیف مالاریا عبارتند از:

احساس سرما، لرز، تب، سر درد، استفراغ، تشنج در کودکان، تعریق و خستگی.

● علائم های نوع شدید مالاریا عبارتند از:

تب و لرز،اختلال هوشیاری،تمایل به قرار گرفتن در حالت سجده،تشنج‌های متعدد،تنفس عمیق ناشی از تنگی نفس،خونریزی غیرطبیعی و نشانه‌های کم خونی،زردی بالینی و نشانه‌هایی از اختلال عملکرد اندام‌های اصلی بدن.

راهکار های پیشگیری از ابتلا به مالاریا

برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری بهترین روش پرهیز از قرارگیری در فضا های باز و اماکن نزدیک به منابع لاروی ، سفر و ماندگاری در محدوده های مالاریا خیز است . اما اگر در شرایطی به مکان های پشه خیز برخورد کردید ، اقدامات زیر برای جلوگیری از نیش خوردگی موثر است

● پوشاندن کامل پوست با استفاده از شلوار و بلوز آستین بلند.

● برای مقابله با ورود پشه و حشرات به داخل منزل ،نصب توری بر درب و پنجره مناسب است.

● استفاده از وسایل خنک کننده باعث راندن حشرات می شود.

● برای کشتن پشه ها، وسایل دود کننده و حشره کش های دستی مناسب هستند.

● برای دور کردن حشرات از بدن استفاده از اسپری هایی که دارای DEETهستند موثر است.

● برا راندن حشرات از محدوده رفت و آمد هم می توانید از افشانه ای که پرمترین دارند بر روی لباس خود اسپری کنید.

● نکته ی حائز اهمیت این است که در محدوده زمانی غروب تا طلوع آفتاب فعالیت پشه ها افزایش می یابد و در شب بیشتر به چشم می خورند. پس استفاده از پشه بند به خصوص پشه بند آغشته به حشره کش ، هنگام خواب از نیش زدگی پشه جلوگیری می کند.

● برای مقابله با لارو پشه ها استفاده از لاروکش های شیمیایی، لاروکش های فیزیکی، لاروکش های بیولوژیکی کمک کننده می باشد

● برای مبارزه با پشه های بالغ تغییرات محیط زیستی، استفاده از حشره کش و مبارزه بیولوژیکی نیاز است.

گردآوری:بخش سلامت