کاشت درخت گردو و نگهداری از آن

آثار درخت گردو از جمله گرده ی آن در کشورهای اروپای شرقی به دست آمده است

هر آنچه لازم است درباره درخت گردو بدانید

درخت گردو یکی از قدیمی ترین درخت های جهان است که در دوره سوم و چهارم زمین شناسی وجود داشته است. منشا درخت گردو را آسیای غربی و نواحی هیمالیا می دانند. احتمالا کهن ترین درخت گردو در ایران در شهرکرد وجود دارد و مربوط به 1400 سال پیش است.

تاریخچه و قدمت درخت گردو

جالب است بدانید که در یونان قدیم و در مصر باستان در معبد ژوپیتر برای کسانی که تازه ازدواج می کردند، برگ و شاخه های گردورا زیر پایشان می انداختند و بر این باور بودند که عروس و داماد از قید جادو و طلسم رها شده و خوشبخت زندگی خواهند کرد.

برابر بررسی های دیرین شناسی گیاهی و گرده شناسی در روی کره ی زمین، گونه های مختلف گردو از زمان های بسیار قدیم به ویژه از دوران سوم زمین شناسی وجود داشته است و از دوران چهارم زمین شناسی به بعد آثار درخت گردو از جمله گرده ی آن در کشورهای اروپای شرقی به دست آمده است.

منشاء درخت گردو را اسیای غربی و نواحی هیمالیا می دانند. احتمالا کهن ترین درخت گردو در ایران در "اورگان" شهرکرد وجود دارد. برابر نوشته ای که از نزدیک این درخت از زیر خاک بدست آمده است، تاریخ کاشت آن به زمان یزدگرد ساسانی و حدود ۱۴۰۰ سال پیش می رسد.

طبقه بندی گیاهی درخت گردو

مهمترین گردوهای موجود در دنیا معروف به گردوی ایرانی است

گردو با نام علمی Juglans از خانواده ی Juglandaceae است. نام علمی این درخت از کلمه لاتین Jovis-Glans به معنی فندق ژوپیتر گرفته شده است.

انواع این درخت در چین، ژاپن، فرانسه و آمریکا کشت می شود مهمترین گردوهای موجود دردنیا معروف به گردوی ایرانی است . زیرا ابتدا از ایران به خاورمیانه و از آنجا به یونان و روم و سپس به انگلستان و بعد به امریکا برده شده است. گردو ی ایرانی تنها گونه ای از این خانواده است که مغز آن از نظر خوراکی مصرف اقتصادی دارد.

گردوی معمولی درختی است یک پایه که بلندی آن از ۱۰ تا 40 متر متغییر است،گردو دارای برگهای مرکب شانه ای است و درختی یک پایه است که گلهای نر و ماده روی یک درخت به صورت جدا گانه ظاهر می شوند. گرده افشانی درخت گردو به وسیله باد انجام می شود و حشرات در آن نقشی ندارند.

گردو میوهای گرد با دو پوسته، یکی نرم و سبزرنگ که به تدریج خشک میشود و از بین میرود و دیگری سخت و چوبی است. مغز آن خوراکی است و روغن فراوان دارد و چوب سخت آن از بهترین و معروفترین چوبها در ایران است.

بزرگترین باغ گردوی جهان با مساحت حدود ۷۵۰ هکتار در شهمیرزاد در استان سمنان واقع است. تویسرکان از عمده ترین مناطق تولید کننده گردو در ایران است. محصولات این شهرستان غالباً به خارج از کشور صادر میشود و از کیفیت بالایی برخوردار است. 

یکی از انواع نهال های گردوی بومی، نهال گردوی تویسرکان است که از نظر باردهی، مقاومت در برابر شرایط سخت آب و هوایی، بسیار شناخته شده می باشد. گردوهای تویسرکان، مرغوب و درجه یک هستند و بنابراین بهترین گزینه برای احداث باغ گردو به خصوص در نواحی کوهستانی محسوب می‌شوند.

درخت گردو یک گیاه چندساله، خزاندار است که در میان میوه های خشک باغی ارزش بیشتری دارد، چون نگهداری آن هزینه زیادی ندارد. درختی گسترده و بزرگ است که  قطر تنه تا 2 متر هم می رسد و  در حالت معمول طول تنه کمتر از ارتفاع شاخساره و تاج هاست.

خصوصیات گردو از نظر ظاهری 

از نظر شکل ظاهری، مغز گردو از دو قسمت که برآمدگی و فرورفتگی دارند و ناهموار هستند تشکیل شده که رنگ آن تقریبا سفید است. مغز گردو با یک پوستۀ نازک کرم رنگ یا اگر گردوی تازه و تر باشد زرد رنگ پوشیده شده است. این دو قسمت گردو از یک ناحیه ی کوچک به هم وصل شده‌اند.

مراحل و شرایط کاشت و نگهداری درخت گردو

مغز گردو از دو قسمت که برآمدگی و فرورفتگی دارند تشکیل شده که رنگ آن تقریبا سفید است

- خرید نهال درخت گردو

تفاوتی نمی کند قصد احداث باغ گردو را برای اولین بار دارید یا می خواهید وسعت باغ گردو خود را گسترش دهید و به دنبال خرید بهترین نهال گردو هستید؛ آنچه اهمیت دارد این است که باید گونه‌هایی از ارقام گردوی تجاری را انتخاب کنید که با منطقه شما سازگار باشد.

انتخاب بهترین نهال گردو با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی نهالستان گردو انجام می شود. برخی از انواع ارقام گردو در برابر خشکسالی، آب و هوای گرم و خشک و کم آبی مقاومت خوبی دارند و برخی دیگر از ارقام گردو، تحمل بالایی در برابر سرمای بهاره از خود نشان می دهند. بنابراین موقعیت باغ گردو مشخص می کند که چه نوع از نهال های گردو را باید خریداری کنید.

- آب و هوای مناسب برای کاشت درخت گردو 

دمای مناسب درخت گردو بین 7 تا 21 درجه است، درخت گردو دمای کمتر از منفی 29 درجه را نمی تواند تحمل کند و از بین می رود، از طرفی اگر دمای تابستان هم خیلی بالا باشد (بیش از 43 درجه) می تواند به مغز گردو ها آسیب برساند.

- نور مناسب برای کاشت درخت گردو

گردو درختي بزرگ وگسترده است و بيشتر از هر درخت ديگر به نور نياز دارد.گردو در سن بلوغ ميوه ميدهدو در قسمتهايي از درخت که نور بيشتري مي تابد از باردهي بهتري برخوردار استو در قسمتهاي داخلي که نور به آن نمي تابد گردوها ريز وکوچک ميشوند.

درختان گردو بايد طوري کاشته شوند که فاصله بين آنها کمتر از 10متر نباشد. چون اين درخت تاج بزرگي دارد بعد از چند سال که از رشد آن گذشت شاخه ها مزاحم همديگر ميشوند وشاخ و برگشان در هم مي پيچد که باعث ريزش برگ درخت گردو ميشود. مواردي مثل نوع نهال کيفيت خاک وهمين طور اقليم آب و هوايي محيط کشت براي اين درخت اهميت زيادي دارد. 

- پیوند درخت گردو

اصولا درخت گردو در مناطق سرد و معتدل رشد خوبي دارد

اصولا درخت گردو در مناطق سرد و معتدل رشد خوبي دارد. کاشت درخت گردو و تکثیر آن از طريق بذر گردو صورت ميگيرد. درخت گردو باید در دو سالگی به وسیله پیوند وصله ای پیوند زده شوند، تا حاصل باغ گردو یکدست شود. یعنی حتی اگر بذر کاشته شده از یک درخت باشد، به احتمال زیاد گردوی حاصل از درختان این بذرها یک دست نخواهد بود.

به طور تجربی مشخص شده است پیوند نهالها به روش ” پیوند اسکنه و پیوند وصله ای” موفقیت بیشتری داشته و در مجموع پیوند گردو در هوای آزاد شرایط غیر گلخانه 54 درصد خطای بالایی دارد. پیوند اسکنه در دیماه و و پیوند وصله ای در اواخر است. 

در کاشت درخت گردو باید دقت کرد که درخت ۲۰-۳۰ سانتیمتر بالاتر از کف جوی کاشته شود.تا در آینده به بیماری آب سیاه مبتلا نشود.در احداث باغهای جدید باید سعی کرد حتما از نهال پیوندی استفاده شود.

- خاک مناسب کاشت درخت گردو

در چاله هایی که نهال گردو در آنها کاشته میشود بایستی بعداز حفر چاله خاک آن را از انواع کودهای حیوانی و شیمیایی غنی کرد. هر چه عمق وقطر چاله ها بیشتر باشدبهتر است. اما معمولا باید چاله هایی به عمق وقطر ۱-۲متر حفر کرد و خاک مناسب و غنی شده داخل آن ریخت.

بهتر است این کار چند ماه یا سال قبل ازکاشت نهال گردو در آن صورت گیرد. بعد از کاشت درخت گردو در چاله ها میتوانیم در فصل بهار وتابستان سطح خاک اطراف نهال درخت گردو را با برگهای پوسیده یا باقی مانده گیاهان مانند کاه وکلش گندم بپوشانیم. تا از تبخیر و هدر رفتن آب جلوگیری کنیم وخاک پای طوقه اصلاح شود.

تقویت خاک (مطابق با کمبودهای آن) قبل از کاشت بسیار مفید و در رشد درخت مؤثر است و چون درخت گردو در سالهای اولیه رشد و ریشه بندی زیادی دارد.

- آبياری درخت گردو:

غفلت در آبياري درخت گردو هم محصول این سال و هم محصول سالهاي آينده را کاهش ميدهد

آبیاری درخت گردو در طول دوره رشد درخت گردو مراحل مختلفي را مي گذراند.که دراين مدت غفلت در آبياري درخت گردو هم محصول این سال و هم محصول سالهاي آينده را کاهش ميدهد. تعيين دقيق ميزان آب مورد نياز يک هکتار باغ گردو از کاشت تا برداشت گردو کار آساني نيست. زيرا عوامل متعددي مثل سن و قدرت رشد و عملکرد و تراکم درخت نيز در اين امر دخالت دارد.

ميزان آب به شرايط محل کاشت بستگي دارد. آبياري درخت گردو اهميت زيادي دارد. آبياري درخت گردو به به چند روش مثل آبياري غرقابي-نواري-قطره اي-باراني وبابلر انجام ميشود که ميتواند آب چاه –رودخانه و يا قنات باشد .در بين سيستمهاي تحت فشار بهترين روش بابلر است که در کنار هر درخت يک يا دو شير نصب مي گردد و بايد دقت نمود درختان گردو از اواخر مهر ماه ديگر آبياري نشوند چون آبياري درخت گردو در فصل پاييز و زمستان موجب سرما زدگي درختان ميشود.

- بیماری ها و آفات درخت گردو

برای جلوگیری از شیوع بیماری باید به روش آبیاری درخت گردو توجه داشت و نباید بگذاریم آب به تنه درخت برسد چون که آب موجب انتقال بیماری میشود و درختان دیگر را نیز آلوده مبکند.

علاوه بر این آفت های بسیاری وجود دارند که فقط با سم پاشی به موقع میتوان جلوی رشد آنها را گرفت. بیماری مهمی که باعث مرگ درختان گردو میشود بیماری آب سیاه (فیتوفترا)میباشد که برای جلوگیری از آن اولا باید از نهال سالم وقوی استفاده کرد ثانیا باید دور تا دور درخت را مانند تشتک احداث کرد تا آب با تنه درخت تماس نداشته باشد.

درختانی که به بیماری آب سیاه (فیتوفترا) مبتلا میشوندباید محل آلودگی تنه درخت را با کارد تراشید تا جایی که به بافت سالم درخت برسد و سپس بافتهای آلوده را سوزاند آنگاه محل تراشیده شده را با سم اکسی کلرورمسی یا آب اهک ضد عفونی کرد.

به این نکته مهم باید توجه کرد که درخت گردو را نباید هیچ زمانی سم پاشی کرد مگر قسمت آفت دیده آنهم بایستی به موقع سم پاشی شود.

- کود دهی درخت گردو:

قبل از کاشت نهال گردو بايد نيرو بنيه ي خاک از لحاظ عناصر خاک مانند:ازت-پتاسيم-فسفر-آهن-روي-مس-منگنزوکلسيم و...که توسط کارشناسان تعيين ميشود غني شود. اين عناصر بايستي همراه خاک مخلوط و در چاله هاي حفر شده ريخته شود.

نوع کود و ميزان آن بستگي به نوع خاک دارد. تقويت خاک قبل از کشت بسيار مفيد ودر رشد درخت مؤثر است و چون درخت گردو در سالهاي اوليه رشد و ريشه بندي زيادي دارد کودهاي آلي (کود حيواني) بايستي همراه کودهاي شيميايي در زمستان بصورت چال کود در سايه انداز درخت داده شود.

چال کود گودالي به عمق يک متر وعرض 40سانتيمتر وبطول يک متر است که در سايه انداز درخت حفر مي گردد. براي يک درخت 15 ساله گردو يک کيلو گرم سولفات پتاسيم 500گرم سولفاتروي 500گرم سولفات آهن روي کودهاي آلي (حيواني) ريخته وباقيمانده ي چاله را با برگهاي خشک پر ميکنند و روي آنها خاک مرغوب ميريزند.

کودهاي ازته شامل نيترات و اوره مي باشد که در دو نوبت به درخت گردو داده ميشوند. چنانچه از نظر کمبود آب محدوديت نباشد در نوبت اول در اسفند ماه مقدار 300گرم نيترات آمونيم و در اوايل خرداد ماه هم 300گرم نيترات آمونياک به درختان داده ميشود.        

 گردآوری: بخش علمی