آشنایی با خواص آب اکسیژنه و کاربردهای آن

آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید، مایعی به رنگ آبی کمرنگ و کمی چگال‌تر از آب است

درباره آب اکسیژنه چه میدانید؟

آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید، مایعی به رنگ آبی کمرنگ و نوعی اسید ضعیف به شمار می‌آید. آب اکسیژنه اکسنده‌ای قوی محسوب می‌شود و کاربردهای فراوانی در منزل و صنایع دارد.

آب اکسیژنه چیست؟

آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید با فرمول H2O2H2O2، مایعی به رنگ آبی کمرنگ و کمی چگال‌تر از آب است و نوعی اسید ضعیف به شمار می‌آید. آب اکسیژنه اکسنده‌ای قوی محسوب می‌شود و به همین دلیل از آن به عنوان ماده سفید‌کننده بهره می‌گیرند.

آب اکسیژنه را به عنوان ساده‌ترین پراکسید یعنی ترکیبی با پیوند یگانه اکسیژن-اکسیژن می‌شناسند. این ماده، علاوه بر کاربردهای ذکر شده، به عنوان ماده ضدعفونی کننده نیز کاربرد دارد.

آب اکسیژنه ( یا همان پراكسيد هيدروژن) ماده ای است با خصوصيات و كاربردهاي متفاوت؛ این ماده در صنايع كاغذسازي، بهداشتي، دارويي، نظامي، هوا فضا، رنگ و صنايع مختلف ديگر كاربرد دارد و علت گستردگي كاربرد آن در صنایع مختلف، مربوط به خواص ویژه آب اکسیژنه و غلظت هاي متفاوت اين ماده می باشد. این ماده شیمیائی در داخل کشور با گریدهای صنعتی و غذایی مختلف با درجه خلوص 30% الی 70% بکار برده می شود.

ویژگی‌های شیمیایی آب‌ اکسیژنه

از جمله خواص حائز اهمیت آب‌ اکسیژنه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- امکان استفاده آسان

- عدم تولید آلودگی محیطی

- ظرفیت بالای اکسیداتیو

- نتیجه ‌بخشی در شرایط مختلف PH

اگرچه این محلول خواص بینظیری را در حوزه‌های مختلف ایفا می‌کند اما از نظر شیمیایی جزء دسته مواد غیرقابل احتراق و منفجره پرخطر دسته‌بندی می‌شود که می‌تواند با ترکیب با مواد مختلف نتایج غیرقابل کنترلی را منجر شود.

کاربردهای آب اکسیژنه

همانطور که گفته شد آب اکسیژنه کاربردهای فراوانی دارد که در اینجا به برخی از معمول ترین کاربردهای آن اشاره میکنیم:

آب اکسیژنه در صنایع چوب و کاغذ به عنوان سفیدکنند استفاده میشود

1. آب اکسیژنه به عنوان سفیدکننده

در حدود ۶۰ درصد تولید آب اکسیژنه در جهان به استفاده در صنایع چوب و کاغذ به عنوان ماده سفیدکننده اختصاص دارد. دومین کاربرد این ماده در تولید سدیم پرکربنات و سدیم پربورات است که به عنوان سفیدکننده ملایم در شستشوی لباس‌ها بکار می‌روند. البته این مواد تنها در دمای بیش از ۶۰ درجه سانتی‌گراد کاربرد دارند اما با استفاده از مواد فعال‌ساز، در دماهای پایین‌تر نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

2. ضدعفونی کننده

از آب اکسیژنه به عنوان ضدعفونی کننده سطوح و ابزارآلات در صنایع و حتی منازل استفاده می شود. همچنین در تصفیه فاضلاب ها و رفع بوی بد فاضلاب نیز کاربرد دارد. از این ماده همچنین در ضدعفونی کردن ابزارآلات جراحی نیز بهره می‌گیرند. این ماده تاثیر زیادی نیز در از بین بردن ویروس‌ها و باکتری‌ها دارد. آب‌ اکسیژنه را جایگزین مناسبی برای ضدعفونی‌کننده‌های حاوی کلر می‌دانند زیرا در اثر واکنش، اکسیژن و آب آزاد می‌کند.

3. شستشوی جراحات

از آب اکسیژنه می توان برای شستشو و ضدعفونی جراحات سطحی استفاده نمود. در این صورت فرمول توصیه شده باید حداکثر 5% باشد. تکه ای پنبه را به محلول آغشته کرده و به آرامی روی قسمت آسیب دیده بکشید.

4. آب ‌اکسیژنه برای دندان

زردی دندان‌ها مشکلی است که برخی از افراد با آن مواجه هستند و در اعتماد ‌بنفس آن‌ها تاثیر بالایی دارد بطوری که نمی‌توانند در هر جمعی حتی بخندند.

استفاده از ترکیب خمیردندان و هیدروژن ‌پراکسید می‌تواند بعنوان یک راه‌حل خانگی کم‌هزینه این مشکل را کمرنگ کند البته استفاده از بیش از ۱ دقیقه ممکن است تاثیر منفی نیز داشته باشد.

آب اکسیژنه دهانشویه ای مناسب نیز هست. از آب اکسیژنه می توانید به عنوان دهانشویه خانگی طبیعی نیز استفاده کنید. چون باعث کاهش باکتری های حاضر بر روی زبان، دندان ها و لثه ها می شود. مزیت این محصول نسبت به انواع مشابه این است که ترکیبات سفیده کننده آن به کاهش لک هایی که زیبایی دندان ها را خدشه دار می کنند کمک می کند.

برای استفاده مقداری کمی پراکسیدهیدروژن یا همان آب اکسیژنه را با همان میزان آب مخلوط کرده و بعد از مسواک زدن دندان ها، به عنوان دهانشویه استفاده کنید.

البته فقط استفاده از آن یکبار در هفته به مدت ۳۰ ثانیه کفایت می‌کند در غیر این صورت، نه‌تنها مفید نیست بلکه با کاهش رشد باکتری‌های مفید ممکن است فرد را دچار مشکلات جدیدتری کند.

5. آب اکسیژنه برای تمیز کردن مسواک

از آب اکسیژنه می توانید به عنوان دهانشویه خانگی طبیعی نیز استفاده کنید

اکثر مردم اصلا نگران تمیزی خود مسواک نیستند و نیازی به ضدعفونی آن نمی بینند. با این حال باید بدانید که ضدعفونی کردن مسواک ضروری است چون باکتری ها معمولا در برس مسواک تجمع می کنند.

خوشبختانه ضدعفونی کردن مسواک به هیچ عنوان کار سختی نیست و با قرار دادن آن در مقداری آب اکسیژنه به راحتی انجام می شود. کافیست مقداری آب اکسیژنه داخل لیوان بریزید و مسواک تان را داخل آن قرار دهید و اجازه دهید یک شب کامل در آن بماند. روز بعد مسواک را با آب فراوان بشویید.

6. آب ‌اکسیژنه برای پوست

خشکی پوست بویژه در فصل سرد مشکلی آزاردهنده است که احساس خوبی به فرد نمی‌دهد. اگر دوست دارید از خشکی پوست در امان بمانید پیشنهاد می‌کنیم از راهکار طبیعی و موثر افزودن نیم‌درصد آب ‌اکسیژنه به آب حمام را حتما امتحان کنید تا با دیدن شادابی و جوانسازی پوست خود شگفت‌زده شوید.

از دیگر خواص ثابت شده آب ‌اکسیژنه برای پوست کمک به درمان عفونت‌های پوستی و مشکلات آزاردهنده است که به دلیل خاصیت آنتی‌باکتریال و ضدویروسی دور از انتظار نیست.

7. آب اکسیژنه برای خنثی کردن بوی بد پاها

بوی بد پا امری رایج بوده و معمولا در نتیجه تکثیر و انتشار باکتری ها در محیط مرطوب بروز می کند. اگر با چنین مشکلی دست به گریبان هستید، از آب اکسیژنه استفاده کنید که مانع از تکثیر میکروارگانیسم ها می شود.

برای استفاده یک لیتر آب را بجوشانید و بگذارید دمای آن متناسب با دمای محیط شده و برای بدن قابل تحمل شود. سپس نصف لیوان آب اکسیژنه داخل آن بریزید و پاهایتان را به مدت 15 الی 20 دقیقه در آن قرار دهید. در نهایت نیز پاها را با دقت با حوله خشک کنید و اگر نیاز بود این کار را در طول روز چند مرتبه تکرار کنید.

8. طرز تهیه ماسک آب ‌اکسیژنه

قبل از آنکه درباره طرز تهیه ماسک آب ‌اکسیژنه صحبت کنیم باید بدانید که خواص بینظیری که این ترکیب جادویی بر مهار رشد باکتری و قارچ‌ها دارد می‌تواند در کاهش جوش و حتی لکه‌های پوستی نیز تاثیر زیادی داشته باشد.

طرز استفاده از آب ‌اکسیژنه برای پوست به این صورت است که فرد پس از شستشو صورت باید اجازه دهد ۵ دقیقه این محلول شفابخش بر پوست بماند تا بخوبی جذب شود

البته نباید فراموش کنید که استفاده از آب ‌اکسیژنه ۳ درصد برای پوست‌های درگیر با آکنه شدید مناسبتر است و کاربرد آب ‌اکسیژنه ۱ درصد نتیجه بهتری برای پوست‌های با آکنه کمتر نشان می‌دهد. برای نتیجه‌دهی بهتر نیز استفاده از نرم‌کننده بدون چربی توصیه می‌شود.

9. آب اکسیژنه برای درخشان کردن موها

بسیاری از محصولات مراقبت از موها حاوی آب اکسیژنه هستند. شما هم می توانید در منزل محلولی آماده کنید که به درخشندگی موها کمک کند. 50% آب اکسیژنه 3% را با این مقدار آب مخلوط کرده و آن را در اسپری بریزید. آن را روی موهای خیس بپاشید و و مانند معمول شانه بزنید. درخشندگی موها به تدریج دیده می شود. مقدار بیش از حد استفاده نکنید زیرا ممکن است تاثیر نه چندان مطلوبی داشته باشد.

استفاده از آب ‌اکسیژنه در محیط خانه

از آب اکسیژنه برای ضدعفونی سطوح و ابزارآلات استفاده می شود

آب ‌اکسیژنه از ترکیبات پرکاربردی است که در دنیای امروزی در خانه‌داری بویژه تمیز کردن وسایل مختلف نتایج شایان توجهی داشته است که از جمله به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:

• تمیز کردن سطوح صاف مانند آینه

تمیز کردن وسایل از جمله شیشه‌ها و آینه‌ها بویژه در زمان نزدیکی به عید یکی از چالش‌هایی است که خانم‌های خانه‌دار را درگیر می‌کند. بطوری که ممکن است علی‌رغم تلاش بسیاری که می‌کنند لکه‌هایی بر جای بماند اما استفاده از اسپری آب ‌اکسیژنه می‌تواند این فرایند را بشدت تسریع کند، بدون آنکه لک باقی بماند.

•  تمیزکردن سطح کاشی ها

هیدروژن پر اکسید را بر روی کاشی اسپری کنید تا کثیفی و لکه ها را پاک کند.

• شستن کاسه توالت

کاسه توالت را با هیدروژن پر اکسید بشویید و پس از ۳۰ دقیقه آب کشی نمایید تا لکه ها و کثیفی ها پاک شود. در صورتیکه احساس کردید توالت مسدود شده است از محلول حاوی آب ‌اکسیژنه، سرکه و جوش‌شیرین استفاده کنید تا با دیدن نتایج شگفت‌انگیز آن سوپرایز شوید.

• آب اکسیژنه برای سفید کردن لباس ها

برای اینکه سفیدی لباس ها حفظ شود هیچ چیز به اندازه آب اکسیژنه کارایی ندارد. برخلاف سفیدکننده های صنعتی، این محصول حاوی ترکیبات شیمیایی محرک و تهاجمی نبوده و از بافت لباس ها محافظت می کند.

برای استفاده یک لیوان آب اکسیژنه را در ماشین لباسشویی ریخته و لباس ها را شستشو دهید. برای لک های ایجاد شده در زیر بغل می توانید مقداری از این محصول را به طور مستقیم روی لباس ریخته و به مدت چند دقیقه صبر کنید و سپس آبکشی نمایید. 

از آب اکسیژنه برای رفع آکنه و جوش های صورت استفاده میکنند

• کنترل قارچ و کپک

هیدروژن پر اکسید را بر روی سطحی که آلوده به قارچ و کپک شده اسپری کنید تا از رشد آن ها جلوگیری کند.

• شستن و ضدعفونی کردن میوه و سبزی با آب اکسیژنه

هیدروژن پر اکسید را بر روی میوه و سبزی اسپری کنید و یکی دو دقیقه صبر کنید و سپس با آب بشویید تا کثیفی ها، واکس ها ی بر روی میوه و دیگر آلودگی ها را بزداید.

•  شستشوی یخچال و فریزر

درون یخچال و فریزر را با هیدروژن پر اکسید اسپری کنید و چند دقیقه صبر کنید سپس با یک پارچه تمیز پاک کنید تا لکه های غذا و آلودگی ها برطرف شود.

• بهداشت آب

در صنعت یکی از کاربردهای آب ‌اکسیژنه برای تصفیه آب و گندزدایی از آلودگی‌هاست.

این ترکیب قدرتمند می‌تواند در مصارف خانگی نیز نتایج مشابهی را فراهم کند همچنین اضافه کردن آن می‌تواند به آزاد سازی مقدار زیادی اکسیژن بیانجامد و میکروب‌زدایی را صورت دهد.

کاربرد آب ‌اکسیژنه در صنایع غذایی

از آب اکسیژنه برای ضدعفونی زخم های سطحی استفاده میشود

• شاید برایتان جالب باشد که بدانید آب ‌اکسیژنه تاثیر شگرفی در سفید کردن روغن‌های گیاهی و حیوانی همچون روغن ماهی دارد.

• از دیگر کاربردهای آن در صنایع غذایی در تصفیه قند است.

• آب ‌اکسیژنه با خواص خارق‌العاده در حوزه بسته‌بندی و استریل کردن نیز جایگاه بالایی توانسته تصاحب کند. از جمله می‌توان نقش گندزدایی و ضدعفونی کردن مواد غذایی آماده همچون ترکیبات لبنی، نوشیدنی‌ها، سس‌ها و آبمیوه‌ها را اشاره کرد تا فرآیند بسته‌بندی آن‌ها بدون خطر و با بالاترین کیفیت تولید شود که به هر دو روش اسپری کردن و قوطه‌ور کردن این نتایج را می‌توان مشاهده کرد.

شرایط نگهداری از آب‌ اکسیژنه

از دیگر مشخصات این ترکیب می‌توان به تأثیرپذیری بالا در مواجهه با محیط‌های بازی اشاره کرد در حالیکه در محیط اسیدی و خنثی استقامت بالاتری دارد.

همچنین باید در شرایطی نگهداری شود که در مواجهه با نور و گرمای مستقیم نباشد بنابراین استفاده از ظرف‌های کدر توصیه می‌شود.

اگر تصمیم دارید که این ماده را برای طولانی مدت نگهداری کنید باید این ریسک را بپذیرید که ممکن است تجزیه شود و در نهایت تبدیل به آب شود

اما مواد پایدار کننده همچون اسیدفسفریک، اوره، اسیدبنزویک می‌تواند مانع تخریب سریع آن‌ شود.

نحوه تشخیص آب ‌اکسیژنه

برای اینکه آب ‌اکسیژنه  را شناسایی کنید، می‌توانید در یک لوله آزمایش که حاوی محلول دی-کرومات ‌پتاسیم و اسیدسولفوریک با غلظت کم است این ترکیب را بیفزایید.

مشاهده تغییر رنگ آبی و گاه سبز می‌تواند این اطمینان را بدهد که ترکیب آب ‌اکسیژنه است.

 گردآوری: بخش علمی