روش های تعیین جهت قبله

راه های تعیین جهت قبله

قبله به سمتی گفته می‌شود که مسلمانان رو به آن نماز می‌گزارند. این جهت نه فقط در احکام نماز بلکه در بسیاری از دیگر احکام اسلامی همچون ذبح حیوانات و دفن مردگان اهمیت دارد. بسیاری از افراد در مکان هایی هستند که نمیدانند قبله به کدام سمت است و در این باره سوال میکنند که چگونه میتوانند جهت قبله را پیدا کنند، در این مقاله روش های مختلف برای پیدا کردن جهت قبله را برای شما گردآوری نموده ایم.

روش های تعیین جهت قبله:
1- تعیین جهت قبله با استفاده از خورشید:
نوک(انتهای) سایهٔ شاخص روی زمین را [مثلاً با یک سنگ] علامت گذاری می کنیم. مدتی (مثلاً ده-بیست دقیقه بعد، یا بیشتر) صبر می کنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه جا شود. حال محل جدید سایهٔ شاخص (که تغییر مکان داده است) را علامت گذاری می نماییم. حال اگر این دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم، جهت شرق-غرب را مشخص می کند. نقطهٔ علامت گذاری اول سمت غرب، و نقطهٔ دوم سمت شرق را نشان می دهد. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپ مان را روی نقطهٔ اول و پای راستمان را روی نقطهٔ دوم بگذاریم، روبروی مان شمال را نشان می دهد، و رو به خورشید (پشت سرمان) جنوب است.

از آن جا که جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سایهٔ خورشید بر روی زمین از غرب به شرق خواهد بود. یعنی در نیم کره شمالی سایه ها ساعتگرد می چرخند.

هر چه از استوا دورتر بشویم، از دقت پاسخ در این روش کاسته می شود. یعنی در مناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از ۶۰ درجه) استفاده از آن توصیه نمی شود. در شب های مهتابی هم از این روش می توان استفاده کرد: به جای خورشید از ماه استفاده کنید.

تعیین جهت قبله از طریق خورشید

2- تعیین جهت قبله با استفاده از خورشید به روش دیگر:
اگر ما یک چوب را به عنوان شاخص در زمین فرو کنیم به گونه ای که عمود بر زمین باشد شاهد خواهیم بود که، ارتفاع خورشید پس از طلوع به تدریج زیاد می‌شود و سایه کوتاه تر تا زمان ظهر که ارتفاع خورشید به حداکثر خود می‌ رسد و طول سایه شاخص به نهایت کوتاهی خود می رسد. در این زمان خورشید در جهت جنوب قرار دارد و سمت مقابل آن، شمال می باشد. اما از زمان ظهر به بعد، به تدریج جهت خورشید به سمت غرب متمایل می‌شود و طول سایه شاخص بلندتر می‌شود.

اما در حدفاصل بین 5/23 درجه در بعض از اوقات سال خورشید در سمت الراس قرار می گیرد و عمود می تابد لذا سایه ندارد. از آنجا که مکه مکرمه نیز از این خصلت برخوردار می باشد لذا روزهایی که خورشید در لحظه‌ی ظهر شرعی در مکه‌ی معظمه در سمت‌الرأس قرار گیرد، با تعیین این وقت در هر افقی می‌توان شاخص نصب، و خلاف امتداد سایه یا برعکس آن (بستگی به آفاق) را به عنوان سمت قبله مشخص ساخت. و آن در دو روز از سال است این دو روز عبارتند از 7 خرداد و 25 تیر.

تعیین جهت قبله با استفاده از خورشید

3- تعیین جهت قبله از طریق ماه:
گردی هلال ماه در ۱۵ روز اول ماه قمری به سمت غرب و در ۱۵ روز دوم دقیقاً به سمت شرق است؛ قبله در ایران به سمت جنوب غربی است. وقتی یک جهت را پیدا کردیم اگر دست راست را به سمت مشرق گرفته دست چپ را به سمت مغرب روبه رو شمال و پشت سر جنوب می شود و اگر یک مقداری به سمت غرب بچرخیم جنوب غربی که جهت قبله است مشخص می شود.

تعیین جهت قبله از طریق ماه

4- تعیین جهت قبله با استفاده از ستاره ها:
هفت ستاره در آسمان است که شبیه ملاقه هستند، آبشخور ملاقه را پنج برابر کنیم (به صورت چشمی در آسمان جلو برویم) ستاره قطبی پیدا می شود که جهت شمال را نشان می دهد. اگر روبه روی شمال بایستیم پشت سر جنوب و دست راست مشرق و سمت چپ مغرب می شود.

تعیین جهت قبله با ستاره های قطبی

5- تعیین جهت قبله از طریق ستاره های راه شیری:
از طریق ستاره های راه شیری نیز می توان جهت قبله را پیدا کرد البته این کهکشان در شهر به دلیل وجود چراغ ها قابل رویت نیست اما در بیابان به شکل خط سفید رنگی کاملاً مشخص است و یک بریدگی در پایین این کهکشان وجود دارد که دقیقاً رو به خانه کعبه بوده و جنوب غربی را نشان می دهد، ایستادن روبه روی این بریدگی به معنی ایستادن رو به قبله است.

تعیین جهت قبله از طریق ستاره های راه شیری

6- تعیین جهت قبله با استفاده از ساعت:
الف) درمنطقه معتدل شمالی: در كشور ايران كه در اين منطقه واقع شده بطريق زير عمل مي كنيم : ابتدا ساعت خود را روي وقت صحيح تنظيم كرده و بطور افقي نوك عقربه ساعت نما را به طرف آفتاب قرار مي دهيم بطوريكه عقربه سايه خود را بپوشاند در اين حالت نيمساز زاويه بين عقربه ساعت شمار و عدد 12 ساعت سمت جنوب را نشان مي دهد.

ب)در منطقه معتدل جنوبی: ابتدا ساعت را روي وقت دقيق تنظيم كرده و بطور افقي عدد 12 را در مقابل خورشيد قرار مي دهيم نيمساز زاويه بين عدد 12 و عقربه ساعت شمار امتداد شمال را نشان مي دهد.