بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک چیست و روش های درمان آن

بیماری سلیاک نوعی اختلال خود ایمنی است که هنگام خوردن گلوتن ایجاد می شود.

بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک نوعی اختلال گوارشی است که در اثر واکنش ایمنی غیر طبیعی به گلوتن ایجاد می شود. بیماری سلیاک همچنین با عنوان زیر نیز شناخته می شود:

• اسپروی سلیاک

• اسپروی غیر حاره‌ای

• آنتروپاتی حساس به گلوتن

گلوتن پروتئینی است که در غذاهای تهیه شده با گندم، جو، چاودار و چاودوم وجود دارد. این ماده همچنین در جو دوسر وجود دارد که در کارخانه های فرآوری دانه های دیگر تولید می شود. گلوتن حتی در برخی از داروها ، ویتامین ها و رژ لب ها نیز یافت می شود. عدم تحمل گلوتن که به آن حساسیت به گلوتن نیز می گویند ، با عدم توانایی بدن در هضم یا تجزیه گلوتن مشخص می شود. برخی از افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن حساسیت خفیفی به گلوتن دارند ، در حالی که دیگران بیماری سلیاک دارند که یک اختلال خودایمن است.

در بیماری سلیاک ، پاسخ ایمنی به گلوتن سمومی ایجاد می کند که پرزها را از بین می برد. (پرزها برآمدگی های ریز مانند انگشتی در داخل روده کوچک قرار دارند) وقتی پرزها آسیب ببینند ، بدن قادر به جذب مواد مغذی از غذا نیست. این می تواند منجر به سوء تغذیه و سایر عوارض جدی سلامتی از جمله آسیب دائمی روده شود.

افراد مبتلا به بیماری سلیاک باید انواع گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کنند. 

علایم و نشانه های بیماری سلیاک

علائم بیماری سلیاک چیست؟

علائم بیماری سلیاک معمولاً روده ها و سیستم هضم را درگیر می کند ، اما همچنین می تواند سایر قسمت های بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. 

علائم بیماری سلیاک در کودکان

کودکان مبتلا به سلیاک می توانند احساس خستگی و تحریک پذیری کنند. همچنین ممکن است کوچکتر از حد نرمال بوده و بلوغ آنها به تأخیر بیفتد. سایر علائم شایع عبارتند از:

- کاهش وزن

- استفراغ

- نفخ شکم

- درد شکم

- اسهال مداوم یا یبوست

- مدفوع کم رنگ ، چرب و بدبو

علائم بیماری سلیاک در بزرگسالان

بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است علائم هضم را تجربه کنند. با این حال ، در بیشتر موارد ، علائم سایر مناطق بدن را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- نارسایی کمبود آهن

- درد و سفتی مفصل

- استخوان های ضعیف و شکننده

- خستگی

- تشنج

- اختلالات پوستی

- بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا

- تغییر رنگ دندان یا از بین رفتن مینای دندان

- زخم های کمرنگ داخل دهان

- دوره های قاعدگی نامنظم

- ناباروری و سقط جنین

درماتیت هرپتیفورمیس (DH) یکی دیگر از علائم رایج بیماری سلیاک است. DH یک بثورات پوستی با خارش شدید است که از برجستگی و تاول تشکیل شده است. ممکن است در آرنج ، باسن و زانو ایجاد شود. DH تقریباً 15 تا 25 درصد از افراد مبتلا به بیماری سلیاک را تحت تأثیر قرار می دهد. کسانی که DH تجربه می کنند معمولاً علائم هضم ندارند.

توجه به این نکته مهم است که علائم بسته به عوامل مختلف از فردی به فرد دیگر متفاوت است ، از جمله:

• مدت زمانی که کسی به عنوان شیرخوار از شیر مادر تغذیه می کند.

• سنی که کسی شروع به خوردن گلوتن کرده است.

• مقدار گلوتن که کسی می خورد.

• شدت آسیب روده

برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک هیچ علائمی ندارند. با این حال ، آنها هنوز هم ممکن است در نتیجه بیماری خود دچار عوارض طولانی مدت شوند.

اگر مشکوک به این هستید که خود یا فرزندتان به بیماری سلیاک مبتلا شده اید ، فوراً قرار ملاقات با پزشک خود را تنظیم کنید. وقتی تشخیص و درمان به تأخیر بیفتد ، احتمال بروز عوارض بیشتر است.

افراد در معرض خطر بیماری سلیاک 

چه کسانی در معرض خطر بیماری سلیاک قرار دارند؟

بیماری سلیاک در خانواده ها وجود دارد. اگر والدین یا خواهر و برادرشان به این بیماری مبتلا باشند ، افراد از هر 22 نفر به بیماری سلیاک مبتلا می شوند.

افرادی که بیماری های خودایمنی دیگری دارند و برخی اختلالات ژنتیکی خاص نیز دارند ، به احتمال زیاد به بیماری سلیاک مبتلا هستند.

برخی از شرایط مرتبط با بیماری سلیاک عبارتند از:

لوپوس

روماتیسم مفصلی

دیابت نوع 1

بیماری تیرویید

بیماری خود ایمنی کبد

بیماری آدیسون

سندرم شوگرن

سندرم داون

سندرم ترنر

عدم تحمل لاکتوز

سرطان روده

لنفوم روده

راههای تشخیص بیماری سلیاک

چگونه بیماری سلیاک تشخیص داده می شود؟

تشخیص با معاینه بدنی و سابقه پزشکی آغاز می شود.

پزشکان همچنین آزمایش های مختلفی را برای کمک به تأیید تشخیص انجام می دهند. افراد مبتلا به بیماری سلیاک غالباً دارای سطح بالایی از آنتی بادی های ﺿﺪ اﻧﺪوﻣﯿﺰﯾﻮم (EMA) و ترانس گلوتامیناز ضد بافت (tTGA) هستند. این موارد را می توان با آزمایش خون تشخیص داد. آزمایشات هنگامی که گلوتن هنوز در رژیم غذایی است انجام شود ، بیشترین اطمینان را دارند.

آزمایش های معمول خون شامل موارد زیر است:

شمارش کامل خون (CBC)

آزمایشات عملکرد کبد

تست کلسترول

آزمون سطح آلکالن فسفاتاز

تست آلبومین سرم

در افراد مبتلا به DH، نمونه برداری از پوست همچنین می تواند به پزشکان در تشخیص بیماری سلیاک کمک کند. در طی نمونه برداری از پوست ، پزشک قطعات ریز بافت پوست را برای بررسی با میکروسکوپ بر می دارد. اگر نمونه برداری از پوست و نتایج آزمایش خون نشان دهنده بیماری سلیاک باشد ، ممکن است بیوپسی داخلی لازم نباشد.

در مواردی که آزمایش خون یا نتایج بیوپسی پوست بی نتیجه باشد ، می توان از آندوسکوپی فوقانی برای آزمایش بیماری سلیاک استفاده کرد. در طی آندوسکوپی فوقانی ، یک لوله نازک به نام آندوسکوپ از طریق دهان و به داخل روده های کوچک وارد می شود. یک دوربین کوچک متصل به آندوسکوپ به پزشک اجازه می دهد تا روده ها را معاینه کرده و آسیب پرزها را بررسی کند. پزشک همچنین می تواند نمونه برداری از روده را انجام دهد که شامل برداشتن یک نمونه بافت از روده برای تجزیه و تحلیل است.

درمان بیماری سلیاک

بیماری سلیاک چگونه درمان می شود؟

تنها راه درمان بیماری سلیاک حذف دائمی گلوتن از رژیم غذایی است. این اجازه می دهد تا پرزهای روده بهبود یافته و شروع به جذب مناسب مواد مغذی کند. پزشک به شما یاد می دهد که چگونه از گلوتن جلوگیری کنید در حالی که یک رژیم غذایی مغذی و سالم را دنبال می کنید. آنها همچنین به شما دستورالعمل نحوه خواندن برچسب مواد غذایی و محصولات را می دهند تا بتوانید مواد تشکیل دهنده حاوی گلوتن را شناسایی کنید.

علائم می توانند ظرف چند روز پس از حذف گلوتن از رژیم غذایی بهبود یابند. با این حال ، تا زمان تشخیص ، نباید از خوردن گلوتن دست بکشید. حذف زودهنگام گلوتن ممکن است در نتایج آزمایش تداخل ایجاد کرده و منجر به تشخیص نادرست شود.

بیماری سلیاک 

اقدامات احتیاطی غذایی برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک

حفظ رژیم بدون گلوتن آسان نیست. خوشبختانه اکنون بسیاری از شرکت ها در حال تولید محصولات بدون گلوتن هستند که می توان آنها را در فروشگاه های مختلف مواد غذایی و فروشگاه های مواد غذایی ویژه یافت. روی برچسب های این محصولات نوشته شده است "بدون گلوتن".

اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید ، مهم است که بدانید کدام غذاها بی خطر هستند. در اینجا یک سری دستورالعمل های غذایی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند تعیین کنید چه چیزی بخورید و از چه چیزهایی اجتناب کنید.

از خوردن مواد زیر خودداری کنید:

- گندم

- چاودار

- جو

- تریتیکاله

- بلغور

- آرد

- سمولینا

از مصرف آنها اجتناب کنید ، مگر اینکه برچسب فاقد گلوتن باشد:

- آبجو

- نان

- کیک و پای

- آب نبات

- غلات

- کلوچه ها

- جو دوسر

- ماکارونی

- گوشت ، سوسیس و کالباس

- سس سالاد

- سس (شامل سس سویا)

- سوپ آماده

مواد غذایی مضر و مفید سلیاک 

می توانید این دانه ها و نشاسته های بدون گلوتن را بخورید:

- گندم سیاه

- ذرت

- پیکان

- ارد ذرت

- آرد ساخته شده از برنج ، سویا ، ذرت ، سیب زمینی یا لوبیا

- تورتیلا ذرت خالص

- کینوا

- برنج

غذاهای سالم و فاقد گلوتن عبارتند از:

- گوشت های تازه ، ماهی و مرغ 

- میوه

- بیشتر محصولات لبنی

- سبزیجات نشاسته ای مانند نخود فرنگی ، سیب زمینی ، از جمله سیب زمینی شیرین و ذرت

- برنج ، لوبیا و عدس

- سبزیجات

علائم شما باید طی چند روز تا چند هفته پس از انجام این تنظیمات غذایی بهبود یابد. در کودکان، روده معمولاً طی سه تا شش ماه بهبود می یابد. بهبود روده ممکن است در بزرگسالان چندین سال طول بکشد. وقتی روده کاملاً بهبود یافت، بدن قادر به جذب صحیح مواد مغذی خواهد بود.

گردآوری:بخش سلامت