کنه چیست؟

کنه چیست ؟

هر آنچه لازم است درباره کنه بدانید

کنه ها جانوران کوچک انگلی هستند. بند پا هستند و از راه خوردن خون موجودات دیگر مانند پستانداران، دوزیستان، خزندگان و ... تغذیه می کنند.

کنه چیست؟

کنه ها حشرات کوچکی تقریبا به اندازه دانه کنجد هستند، که از خون تغذیه می کنند. گونه های مختلف کنه از انواع مختلفی از حیوانات تغذیه می کنند. گاهی مواقع، کنه به جای گزیدن حیوان، انسان را نیش می زند. هر چند در اکثر مواقع گزیدن کنه به بیماری نمی انجامد، اما در برخی موارد چنین می شود.

کنه ها در بین چمن های بلند و مناطق پر درخت زندگی می کنند. مشاهده ی آنها هنگامی که روی بدن فرد در حال مکیدن خون هستند آسان تر است. کنه ها به درون پوست نفوذ می کنند، نیش می زنند، خون تغذیه می کنند و سپس آن را رها می کنند.

دهان کنه در زیر پوست، و قسمت عقب بدن در بیرون قرار می گیرد. معمولا هنگامی که آنها پر از خون هستند، به رنگ آبی-خاکستری دیده می شوند. در این حالت به آنها کنه ُپرخورده گفته می شود.

به طور کلی کنه ها به دو دسته تقسیم می شوند:

1. کنه های سخت

2. کنه های نرم

کنه های سخت: دارای پوشش پشتی سخت هستند. آنها در قسمت پشت بدن خود سرکاذب دارند. تفاوت آنها با کنه های نرم در قسمت جنس پوشش پشتی آنها است.

کنه های سخت در هوای سرد مقاومت خوبی از خود نشان می دهند و می توانند سرمای هوا را تحمل کنند ولی تخم آنها مقاومت کمتری در هوای سرد دارند. اما در هوای بهار و تابستان بیشترین میزان فعالیت رشد، تکثیر کنه ها مشاهده می شود. کنه ها در محیط های بسیار خشک سریع از بین می روند اما در محیط های مرطوب به راحتی زندگی می کنند.

تغذیه کنه ها از موجودات دیگر است و روی موجودات میزبان می نشینند و با فرو کردن قسمت دندار خود ( هیپوستوم) در روی سط بدن فرد میزبان ایجاد شکافی روی پوست میزبان می کند و خون میزبان را می مکند. این عمل چند روز طول می کشد.

آشنایی با انواع کنه ها

کنه کبوتری یا همان کنه آرگاس (Argas reflexus) یکی از انواع گونه های کنه نرم می باشد که انگل اصلی پرندگان به ویژه کبوترها (کبوتر چاهی) و سایر پرندگان به حساب می آید. امروزه با توجه به گسترش ساخت و سازها در شهرها و عدم رعایت اصول بهسازی حین ساخت، وجود درزهای انقطاع در بین ساختمان ها یا از طرفی لانه گذاری کبوتران در این منافذ سبب شده که این کنه ها از طریق لانه کبوترها (عمدتا توسط سقف های کاذب ) وارد منازل آپارتمانی شهروندان شود، که این خود امروزه باعث بوجود آمدن آلودگی و به خطر افتادن سلامت برخی از شهروندان شده است.

در واقع گزش حشره کنه آرگاس روی پوست واکنش های آلرژیکی و خطرات شوک آنافیلاکتیک یا آنافیلاکسی در بدن انسان می شود که اگر درمان فوری صورت نگیرد حتی می تواند باعث خفگی و مرگ افراد شود و همچنین گزش این کنه می تواند برخی از پاتوژن ها را نیز به بدن انسان انتقال دهد. کنه ارگاس می تواند ضمن خونخواری از میزبان (کبوتر ها و انسان ها) یکسری از بیماری ها مانند بولیا و تب راجعه و اسهال خونی و ... را به انسان منتقل کند.

گزش کنه‌ کبوتر اغلب دردناک و ایجاد عوارضی به شکل ورم موضعی و التهاب و حتی زخم هایی در محل گزش پوست می کند که ناشی از قطعات دهانی قوی و سخت و بزاق سمی و میکروبی ناشی از آن می باشد.

به همین خاطر مبارزه دقیق و اصولی با کنه کبوتری از اهمیت بالایی در زندگی های شهری برخوردار است.

شکل ظاهری کنه ارگاس (کنه کبوتری) :

اندازه طول کنه ارگاس در حدود 4 الی 6 میلیمتر می باشد.

دهان به صورت جناحی در حاشیه جبهه بدن کشیده شده است. مشاهده سر از قسمت فوقانی امکان پذیر نیست، سر در امتداد بدن قرار دارد و ناحیه شکمی از یک صفحه سخت و ضخیم تشکیل شده است. پوست این حشره به نظر چروک و چرمی به نظر می آید.

تصاویر کنه کبوتری یا کنه آرگاس

زندگی و تولید مثل کنه

کنه ها انگل هایی هستند که از خون سایر جانوران تغذیه می کنند. زندگیشان را به صورت تخم شروع می کنند که در تابستان به صورت لارو از تخم خارج و به نوک علف ها و دیگر گیاهان کوتاه می خزند. آن ها منتظر می مانند تا جانور خونگرم بعدی برسد. سپس، روی آن محکم می چسبند، به درون پوست نفوذ و شروع به مکیدن خون می کنند. زمانی که حریصانه بلعیدند تا به ده برابر اندازه ی عادی خود رسیدند، از میزبان جدا می شوند.

پاییز و زمستان را استراحت می کنند و در بهار به صورت شفیره دگردیسی پیدا می کنند و دوباره برای یک غذای خونگرم منتظر می مانند. این بار وقتی غذا می خورند، می افتند و بالغ می شوند و در زیر بوته های کوتاه برای میزبانی بزرگ، اغلب آهو، گوزن شمالی یا انسان منتظر می مانند. مادامی که روی بدن جانور میزبان هستند، کنه های نر و ماده یکدیگر را پیدا و جفت گیری می کنند. کنه نر به زودی می میرد، در حالی که ماده، مملو از تخم های بارورشده، زمستان را می گذارند و در بهار آینده تخم گذاری می کند.

کنه های سخت در 1 نوبت مکیدن خون فرد میزبان، حدود 18 هزار تخم می گذارد و بعد می میرد. اما کنه های نرم بعد از هر نوبت خونخواری تعداد کمی تخم می گذارد. کنه ها بیشتر در پارک ها، علفزارها، طبیعت و گیاهان پیدا می شود. پس بهتر است در این مکان ها کمتر به علف ها و برگ درختان چمن ها دست بزنیم و یا تماس پوستی داشته باشیم تا از گزش این موجودات در امان باشیم.

تغذیه ی کنه

کنه ها می توانند عامل بیماری های خطرناکی مانند بیماری لایم (لیم)، تب کنگو، تب دانه دار کوه ‌های راکی، ویروس پواسان و سندرم آلفا گال (حساسیت گوشت قرمز) باشند.

اگر متوجه خزیدن کنه روی بدنتان شدید و یا به بدنتان چسبیده بود برای پیشگیری از هر نوع بیماری عفونی سریعا آن را از بین ببرید.

برای از بین بردن کنه به این صورت عمل کنید که نوک موچین را با را الکل ضدعفونی کنید و کنه را با آن به بیرون بکشید. دقت کنید هرگز کنه را با موچین له کنید زیرا سبب شود که محتویات شکم کنه درون زخم بریزد و احتمال عفونت را افزایش دهد. کنه را یک دفعه نکشید، پیچ ندهید و نچرخانید، چون ممکن است سبب جدا شدن سر از بدنش شود. بسیار مهم است که مطمئن شوید تمام بدن کنه، از جمله قسمت دهان آن که زیر پوست تان قرارگرفته، بیرون کشیده شود.

اگر کشیدن کنه به بیرون سخت بود برای اینکه کنه خود را رها کند می توانید پنبه را آغشته به الکل، وازلین یا پارافین کنید و برای چند دقیقه روی بدن کنه قرار دهید.

بعد از بیرون کشیدن کنه، جای آن را با آب و صابون تمیز کنید. همچنین می توانید از مقداری پماد آنتی بیوتیک استفاده کنید. و پس از جدا شدن کنه تا 3-4 روز بعد محل گزیدگی را با مواد ضد عفونی کننده ضدعفونی کنید.

اگر کنه زنده بود و آن را بیرون کشیدید آن را در یک ظرف دردار کوچک قرار بدهید و یک گلوله پنبه مرطوب کنارش قرار بدهید تا کنه زنده بماند. سپس آن را داخل یخچال قرار بدهید و اگر لازم بود حتما آن را برای انجام آزمایشات به پزشک نشان بدهید.

اندازه ی کنه ها

چگونه می توانید از نیش کنه دوری کنید؟

با رعایت راهنمایی های زیر زمانی که در مناطق محل زندگی کنه ها هستید، می توانید از خود و خانواده خود در مقابل نیش کنه و سایر حشرات محافظت کنید:

• هنگام پیاده روی در چمن های بلند یا جنگل، در حد امکان در مسیرهای پاکسازی شده راه بروید.

• لباس با رنگ روشن بپوشید، لباس بالاتنه را در شلوار و شلوار را در پوتین یا جوراب خود قرار دهید.

• به لباس و همه قسمت های برهنه پوست خود اسپری دفع کننده حشرات بزنید.

• به بدن خود پماد و کرم های دفع حشرات بزنید.

• هنگام ترک محلی که احتمال می دهید کنه داشته باشد، لباس و پوست سر خود را بررسی کنید. روی پوست خود را چک کنید. از کسی بخواهید که برای چک کردن بچه ها به شما کمک کند.

• حیوانات خانگی خود را که به مکان های پر از علف های بلند و پردرخت می روند، مرتبا چک کنید. 

علائم بیماری های ناشی از کنه چیست؟

•اگر بعد از گذشت روزها و هفته های پس از گزیدگی کنه، علائم زیر را مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید و زمان و مکان گزیدگی با کنه را به او گزارش دهید.

• علائم عمومی مانند تب، سردرد، درد عضله یا مفصل، کوفتگی یا ضعف عضلات صورت، جوش.

• حساسیت پوستی به ویژه اگر به بزرگی یک لکه باشد، خواه در محل گزیدگی یا غیر آن.

• در موارد نادر، ممکن است فلج رخ دهد. فلج معمولا از پا شروع می شود و به بالاتنه، بازوها و سر گسترش می یابد.

• فلج معمولا چند ساعت تا یک یا دو روز پس از گزیدگی شروع می شود.

گردآوری: بخش علمی