در پروژه‌های عمرانی و صنعتی، ایمنی و دسترسی مناسب به ارتفاع، یکی از مهم‌ترین الزامات کار است. اسکافلد یا داربست، سازه‌ای موقت است که برای ایجاد دسترسی به نقاط مرتفع در هنگام ساخت، تعمیر، رنگ‌آمیزی یا بتن‌ریزی استفاده می‌شود.
این سازه معمولاً از لوله‌های فولادی، بست‌ها و تخته‌های مخصوص تشکیل شده و به گونه‌ای طراحی می‌شود که هم استحکام کافی داشته باشد و هم به‌راحتی مونتاژ و دمونتاژ گردد.
در این مقاله، به معرفی انواع اسکافلد، کاربردها، مزایا و معایب هر نوع و همچنین نکات ایمنی و استانداردهای مربوط به آن خواهیم پرداخت.
واژه‌ی Scaffold در لغت به معنای داربست است. این سازه معمولاً موقت بوده و برای ایجاد محیط کاری ایمن در ارتفاع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در پروژه‌های ساختمانی، اسکافلدها نقش حیاتی در دسترسی کارگران به قسمت‌های مختلف ساختمان، نگهداری مصالح و ابزار و اجرای دقیق کار دارند.
یک سیستم داربست معمولاً از اجزای زیر تشکیل می‌شود:
لوله داربست (Steel Tube): اصلی‌ترین عضو اسکافلد که از فولاد گالوانیزه ساخته می‌شود.
بست داربست (Clamp): قطعه‌ای برای اتصال لوله‌ها به یکدیگر در زوایای مختلف.
تخته یا سکوی کار (Platform): محلی برای ایستادن کارگران و قرار دادن ابزار.
پایه (Base Jack): بخش زیرین که تکیه‌گاه سازه روی زمین است.
مهارهای مورب (Bracing): برای افزایش پایداری جانبی داربست.
نرده ایمنی (Guard Rail): جهت جلوگیری از سقوط افراد از ارتفاع.
ایمنی و استحکام بالا در برابر وزن و فشار.
قابلیت استفاده چندباره و طول عمر زیاد.
سهولت در مونتاژ و دمونتاژ.
پایداری در شرایط جوی مختلف.
قابلیت استفاده در پروژه‌های صنعتی، ساختمانی و پالایشگاهی.
اسکافلدها را می‌توان بر اساس نوع ساختار، متریال و کاربرد به چند دسته تقسیم کرد. در ادامه مهم‌ترین انواع آن معرفی می‌شود:
این نوع از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین سیستم‌های داربست در ایران است.
در این روش، داربست با استفاده از لوله‌های فولادی و بست‌های فلزی در محل پروژه مونتاژ می‌شود.
ویژگی‌ها:
انعطاف‌پذیری بالا در طراحی و ارتفاع.
مناسب برای سازه‌های پیچیده یا نامنظم.
قابلیت نصب در فضاهای محدود.
مزایا:
امکان تنظیم دقیق ارتفاع و ابعاد.
استحکام بالا در برابر بارهای جانبی.
معایب:
نیاز به نیروی کار ماهر برای مونتاژ.
زمان‌بر بودن نصب و باز کردن.
کاربردها:
نمای ساختمان‌ها
پروژه‌های تعمیراتی
سازه‌های صنعتی با فرم پیچیده
اسکافلد چکشی یا کوپلر قفل‌دار، یکی از مدرن‌ترین سیستم‌های داربستی است که در آن از نر و مادگی (کاپ و لاک) برای اتصال قطعات استفاده می‌شود.
ویژگی‌ها:
مونتاژ سریع بدون نیاز به بست.
قابلیت باربری زیاد.
دقت بالا در تراز و استقرار.
مزایا:
افزایش سرعت اجرا تا ۴۰٪ نسبت به نوع لوله و بست.
مقاومت عالی در برابر لرزش و بارهای دینامیکی.
ایمنی بیشتر به‌دلیل قفل مکانیکی مطمئن.
کاربردها:
قالب‌بندی بتن سقف و دال.
سکوهای دسترسی در نیروگاه‌ها.
پروژه‌های عظیم عمرانی و صنعتی.
این نوع از اسکافلد از قاب‌های مثلثی شکل تشکیل شده که روی هم سوار می‌شوند و ساختاری پایدار به وجود می‌آورند.
ویژگی‌ها:
مونتاژ بسیار سریع و آسان.
نیازی به بست یا ابزار خاص ندارد.
ارتفاع هر فریم معمولاً ۱۲۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر است.
مزایا:
مناسب برای قالب‌بندی سقف‌های بتنی.
تحمل بار زیاد به‌صورت عمودی.
قابلیت تنظیم ارتفاع با جک قابل تنظیم.
کاربردها:
پروژه‌های سازه‌ای با سقف گسترده.
پل‌سازی و احداث تونل‌ها.
یکی از جدیدترین سیستم‌های داربست در دنیا است. در این نوع، اتصالات به‌صورت دایره‌ای (رینگ) طراحی شده‌اند که امکان نصب در زوایای مختلف را فراهم می‌کند.
ویژگی‌ها:
مونتاژ سریع‌تر از کوپلر و بست.
قابلیت تحمل بارهای سنگین.
اتصال دقیق و بدون نیاز به ابزار خاص.
مزایا:
ایمنی بالا و لرزش کم.
مقاومت عالی در پروژه‌های مرتفع.
سازگار با سیستم‌های قالب‌بندی مدرن.
کاربردها:
پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها.
سازه‌های خاص با ارتفاع زیاد.
سکوهای موقت صنعتی.
یکی از رایج‌ترین انواع اسکافلد در ایران است که با نام داربست قابی نیز شناخته می‌شود.
این نوع از دو قاب فلزی عمودی به شکل “H” و مهارهای افقی تشکیل می‌شود.
ویژگی‌ها:
سرعت نصب بالا.
وزن کمتر نسبت به لوله و بست.
قابلیت تراز کردن سریع در سطوح مختلف.
مزایا:
مناسب برای پروژه‌های بلندمرتبه.
ایمنی بالا به‌دلیل ساختار منظم.
هزینه نصب کمتر.
کاربردها:
نماکاری ساختمان‌ها.
پروژه‌های بلند و مرتفع.
نگهداری سکوهای کاری.
در این نوع، داربست توسط کابل‌های فلزی از بالای ساختمان آویزان می‌شود و به‌صورت عمودی حرکت می‌کند.
ویژگی‌ها:
عدم نیاز به فضای زیاد در کف ساختمان.
کنترل ارتفاع توسط موتور یا سیستم دستی.
مزایا:
بسیار مناسب برای رنگ‌آمیزی، شست‌وشو و نصب نما در برج‌ها.
سرعت بالا در دسترسی به نقاط مرتفع.
معایب:
نیاز به سیستم ایمنی دقیق.
وابستگی زیاد به تجهیزات مکانیکی.
کاربردها:
برج‌ها، سازه‌های شیشه‌ای و نمای مدرن.
دارای چرخ در زیر پایه‌ها است که امکان جابه‌جایی آسان آن را فراهم می‌کند.
ویژگی‌ها:
سبک و قابل حمل.
دارای ترمز ایمنی برای تثبیت در محل کار.
کاربردها:
کارهای داخلی ساختمان مانند رنگ‌آمیزی یا تاسیسات.
پروژه‌های با نیاز به جابه‌جایی مداوم.
رعایت نکات ایمنی در داربست بندی بسیار حیاتی است. برخی از مهم‌ترین موارد عبارتند از:
استفاده از لوله‌های استاندارد گالوانیزه با ضخامت مناسب.
بازرسی کامل بست‌ها، پیچ‌ها و اتصالات قبل از هر بار استفاده.
استفاده از نرده محافظ و کمربند ایمنی در ارتفاعات.
عدم بارگذاری بیش از حد روی داربست.
نصب اسکافلد روی سطح صاف و محکم.
جلوگیری از کار در شرایط آب‌وهوایی نامناسب (باد شدید یا باران).
هرچند هر دو واژه به معنای سازه موقت هستند، اما اسکافلد صنعتی معمولاً برای پروژه‌های سنگین مانند پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها استفاده می‌شود که نیاز به تحمل بار زیاد و ایمنی بالا دارند.
در مقابل، داربست ساختمانی اغلب برای نماکاری و کارهای سبک‌تر به کار می‌رود.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها